معرفی جنگنده جی 10 سی ، اژدهای چینی که در جنگ با هندی ها غوغا کرد/ آیا ایران هم در مسیر خرید جی 10 قرار دارد؟

به گزارش خبرنگار فناوری گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های چشمگیر چین در حوزه فناوری نظامی، توجه بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان بین‌المللی را به خود جلب کرده است. یکی از برجسته‌ترین دستاوردهای این کشور در حوزه هوانوردی نظامی، جنگنده چندمنظوره J-10C است که به دلیل عملکرد درخشان خود در درگیری‌های اخیر، به ویژه در نبردهای هوایی بین پاکستان و هند، لقب "اژدهای چینی" را به خود اختصاص داده است. این جنگنده که توسط شرکت هواپیمایی چنگدو (CAC) طراحی و تولید شده، نمادی از ظهور چین به عنوان یک قدرت نوظهور در صنعت تسلیحات هوایی است. در این گزارش، به معرفی ویژگی‌های فنی جنگنده J-10C، عملکرد آن در درگیری‌های اخیر، و احتمال خرید این جنگنده توسط ایران می‌پردازیم:

 جنگنده J-10C: اژدهای چینی که  در آسمان خاورمیانه بال گشود

جنگنده J-10C نسخه پیشرفته‌تر خانواده جنگنده‌های J-10 است که از زمان معرفی اولیه خود در اوایل دهه 2000، به تدریج به یکی از ستون‌های اصلی نیروی هوایی چین (PLAAF) تبدیل شده است. این جنگنده چندمنظوره که برای مأموریت‌های هوا به هوا و هوا به زمین طراحی شده، در نسخه C با ارتقاءهای قابل توجهی در سیستم‌های راداری، تسلیحات، و موتور مواجه شده است. J-10C با طول 16.9 متر، طول بال 9.8 متر، و وزن خالی 9750 کیلوگرم، یک جنگنده سبک‌وزن اما قدرتمند محسوب می‌شود که توانایی رقابت با جنگنده‌های نسل 4.5 غربی مانند رافال فرانسوی و اف-16 آمریکایی را دارد.

یکی از ویژگی‌های برجسته J-10C، موتور توربوفن Shenyang WS-10  است که جایگزین موتورهای روسی AL-31 در نسخه‌های اولیه (J-10A/B) شده و نشان‌دهنده خودکفایی چین در تولید موتورهای پیشرفته است. این موتور به جنگنده اجازه می‌دهد به سرعت بیشینه 2222 کیلومتر بر ساعت (معادل 1.8 ماخ) دست یابد و با سقف پروازی 18000 متر، در ارتفاعات بالا نیز عملکرد مؤثری داشته باشد. برد رزمی 550 کیلومتر و برد ترابری 4600 کیلومتر (با مخازن سوخت خارجی) نیز این جنگنده را به گزینه‌ای مناسب برای مأموریت‌های متنوع تبدیل کرده است.

J-10C مجهز به 11 آویزگاه با ظرفیت حمل 5600 کیلوگرم تسلیحات و سوخت خارجی است. این جنگنده می‌تواند طیف گسترده‌ای از تسلیحات را حمل کند، از جمله موشک‌های هوا به هوای پیشرفته مانند PL-15 با برد تخمینی 200 تا 300 کیلومتر (و نسخه صادراتی PL-15E با برد 145 کیلومتر)، که در درگیری‌های اخیر عملکرد خیره‌کننده‌ای داشته است. علاوه بر این، موشک‌های هوا به سطح مانند KD-88 و YJ-91، بمب‌های هدایت‌شونده لیزری و ماهواره‌ای، و غلاف‌های جنگ الکترونیک مانند KG600، قابلیت‌های چندمنظوره این جنگنده را تقویت کرده‌اند.

عملکرد درخشان J-10C در درگیری‌های هند و پاکستان

یکی از مهم‌ترین نقاط عطف در کارنامه عملیاتی J-10C، عملکرد آن در نبردهای هوایی بین هند و پاکستان در می 2025 است. بر اساس گزارش‌ها، جنگنده‌های J-10C نیروی هوایی پاکستان موفق شدند دست‌کم چهار فروند جنگنده هندی، از جمله جنگنده‌های پیشرفته فرانسوی رافال و جنگنده‌های روسی، را با استفاده از موشک‌های PL-15E سرنگون کنند. این موفقیت نه تنها توانایی بالای این جنگنده را در نبردهای فراتر از میدان دید (BVR) به نمایش گذاشت، بلکه نشان‌دهنده برتری فناوری چینی در برابر پلتفرم‌های غربی و شرقی بود.

موشک PL-15 که در نسخه صادراتی PL-15E توسط نیروی هوایی پاکستان استفاده می‌شود، با برد 145 کیلومتر، سرعت بیش از 5 ماخ، و جستجوگر راداری آرایه اسکن الکترونیکی فعال (AESA) مجهز به دیتالینک دوطرفه، یک سلاح استراتژیک محسوب می‌شود. این موشک به جنگنده J-10C اجازه می‌دهد از فواصل دور به اهداف خود حمله کند و پیش از ورود به محدوده خطر جنگنده‌های دشمن، تاکتیک "شلیک و فرار" را اجرا کند. در مقابل، جنگنده رافال هندی با وجود سیستم‌های پیشرفته جنگ الکترونیک مانند SPECTRA، ظاهراً نتوانست در برابر دقت و مقاومت بالای PL-15E در برابر اقدامات متقابل الکترونیکی (ECM) مقاومت کند.

علاوه بر تسلیحات، رادار پیشرفته  نصب‌شده بر روی J-10C نقش کلیدی در شناسایی و ردیابی اهداف از فواصل دور ایفا می‌کند. این رادار در کنار غلاف‌های هدف‌گیری و جنگ الکترونیک، به خلبان امکان می‌دهد در محیط‌های پرتهدید، تصمیم‌گیری‌های سریع و مؤثری داشته باشد. این ویژگی‌ها، همراه با طراحی آیرودینامیکی و چابکی بالای J-10C، آن را به یک حریف قدرتمند در نبردهای هوایی تبدیل کرده است.

 بررسی عملکرد جی 10 سی از نظر فنی

عملکرد J-10C در درگیری‌های اخیر را می‌توان از چند منظر تحلیل کرد. نخست، توانایی این جنگنده در نبردهای BVR است که به لطف موشک‌های برد بلند PL-15 و رادار پیشرفته AESA، به سطحی رسیده که حتی جنگنده‌های نسل 4.5 غربی را به چالش می‌کشد. برد بالای موشک PL-15E به خلبانان J-10C اجازه می‌دهد از فاصله‌ای امن به دشمن حمله کنند، پیش از آنکه هدف بتواند پاسخ متقابل دهد.

دوم، طراحی چندمنظوره J-10C به آن امکان می‌دهد در مأموریت‌های متنوع، از نبرد هوا به هوا گرفته تا حملات دقیق هوا به سطح، عملکرد مؤثری داشته باشد. این انعطاف‌پذیری، به‌ویژه برای کشورهایی با بودجه نظامی محدود، یک مزیت بزرگ محسوب می‌شود. سوم، استفاده از فناوری‌های بومی مانند موتور WS-10 و رادار AESA، نشان‌دهنده پیشرفت چشمگیر چین در خودکفایی نظامی است که وابستگی این کشور به فناوری‌های خارجی را کاهش داده است.

با این حال، باید توجه داشت که موفقیت J-10C در برابر جنگنده‌های هندی ممکن است تا حدی به عوامل انسانی و تاکتیکی نیز وابسته باشد. خطای خلبان یا عدم آمادگی نیروی هوایی هند در برابر تاکتیک‌های BVR می‌تواند در نتایج این درگیری‌ها نقش داشته باشد. با این وجود، نمی‌توان انکار کرد که J-10C و موشک PL-15 به عنوان یک ترکیب مرگبار، توانایی تغییر معادلات قدرت هوایی در منطقه را دارند.

آیا ایران در مسیر خرید J-10C قرار دارد؟

تا الان هیچ مرجع رسمی خرید جنگنده از چین را تایید نکرده است و صرفا برخی رسانه ها و کانال های تلگرامی  گمانه زنی هایی را راجع به خرید این جنگنده داشته اند. این جنگنده سال گذشته در جریان بازدید مقامات نهاجا از نمایشگاهی در چین، برای چند دقیقه مورد بررسی بصری فرمانده نیروی هوایی قرار گرفت. لازم به ذکره این مسله مطلقاً به معنی خرید تسلیحاتی نیست و رویه معمول نمایشگاه های نظامی با مقامات و مهمانان خاص است.

نکته حائز اهمیت داغ بودن بازار شایعات هم در ایران و هم در چین است که برخی رسانه های چینی مطالبی را راجع به تعاملات ایران و چین بر سر این جنگنده منتشر کرده بودند که البته مورد تایید هیچ یک از مقامات ایران و چین قرار نگرفت.

لازم به ذکره خرید تسلیحاتی آن هم در زمینه جنگنده مستلزم ارزیابی های فنی پیچیده است و صرف اینکه این جنگنده در نیروی هوایی پاکستان موفق بوده باعث موفقیت عملیاتی آن در ایران نمیشود و متغیر های زیادی باید مورد بررسی قرار گیرند. با توجه به برد نسبتا کم این جنگنده بدون مخازن سوخت اضافی و همچنین ماهیت توسعه آن، مشخضاً در زمینه برد و حمل سوخت برتری قابل توجهی در خانواده فلنکر ها( سوخو 27- سوخو 30- سوخو 35) روسی وجود دارد و وجود چنین رقیب قدرتمندی کار را برای بازاریابی جی 10 در کشور های شرقی سخت میکند.

جایگاه J-10C در آینده نظامی منطقه و جهان

جنگنده J-10C به عنوان یکی از دستاوردهای برجسته چین در حوزه هوانوردی نظامی، نشان‌دهنده ظهور این کشور به عنوان یک قدرت نوظهور در صنعت تسلیحات است. عملکرد درخشان این جنگنده در درگیری‌های اخیر هند و پاکستان، به‌ویژه در سرنگونی جنگنده‌های پیشرفته مانند رافال، توانایی بالای فناوری چینی را به نمایش گذاشته و توجه بسیاری از کشورهای در حال توسعه را به خود جلب کرده است. برای ایران، خرید J-10C می‌تواند گامی مهم در جهت نوسازی نیروی هوایی باشد و با توجه به حضور جنگنده چینی اف 7 در سازمان رزم نهاجا، تجربه تعمیر و نگهداری و عملیاتی نگه داشتن جنگنده های چینی در متخصصان ایرانی وجود دارد اما مسله خرید این جنگنده مستلزم بررسی های فنی پیچیده است و تا الان هیچ مرجع رسمی خرید یا حتی ابراز تمایل ایران به خدمت گیری آن را تایید نکرده است.

در نهایت، J-10C نه تنها یک جنگنده، بلکه نمادی از جاه‌طلبی چین برای رقابت با قدرت‌های سنتی در حوزه نظامی است. با ادامه پیشرفت‌های چین در این زمینه، انتظار می‌رود که "اژدهای چینی" نقش پررنگ‌تری در معادلات قدرت هوایی منطقه‌ای و جهانی ایفا کند و حتی شاید روزی درلباس نیروی هوایی ایران نیز پرواز کند. این موضوع، نشان‌دهنده تغییر تدریجی توازن قدرت از غرب به شرق است که می‌تواند آینده نظامی جهان را دگرگون کند.