عبور از ISI؛ خلق ارزش علمی پایدار و ایجاد مجلات بومی با رویکرد حل مسئله

 به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو به نقل از روابط عمومی سازمان بسیج علمی، پژوهشی و فناوری، در متن یادداشت این استاد دانشگاه است:

آیا حل مسئله در کشور، ارزش معتبر و فراگیر است؟

ضرورت تغییر جهت گیری نظام آموزش عالی کشور، به حل مسائل واقعی بر کسی پوشیده نیست.

این امر علاوه بر آنکه می‌تواند، به بازتعریف نقش دانشگاه کمک کند، می‌تواند به ترمیم چهره دانشگاه از طریق ایجاد کارکرد‌های نافع منجر شود. اما سوال آن است که چرا این امر بدیهی در عمل رخ نمی‌دهد.

براساس دغدغه چندین ساله برای عبور از مقاله محوری و اهتمام به حل مسائل و نیاز‌های جامعه و صنعت، تلاش‌هایی برای تغییر آیین‌نامه ارتقا صورت پذیرفت، اما آیا با فرض تحقق این امر، موضوع به سرانجام می‌رسد.

حقیقت ماجرا آن است که خلق ارزش انجام شده در نظام حاکم بر جهان از طریق مجلات علمی، نظامات رتبه بندی، جوایز معتبر و ...، امکان مواجهه سطحی را با آن نمی‌دهد. در صورتی که نتوان در داخل کشور و البته با همکاری کشور‌های هم دغدغه، تولید ارزشی برابر یا بیشتر انجام داد، نمی‌توان سلطه حاصل از این نظام پیچیده و یکپارچه را شکست.

اما سوال اصلی آن است که چگونه می‌توان خلق ارزش معتبر و رفتارساز را طرح ریزی کرد. شاید یکی از راهکارها، تمرکز منابع مالی و اعتباری بر انتشار یک مجله معتبر باشد. در واقع یکی از خلاء‌های جدی کشور، عدم وجود مجله‌ای با پشتوانه اعتباری قوی از طریق انتخاب بهترین و معتبرترین دانشمندان ایرانی به عنوان هیئت تحریریه و تدوین چهارچوبی نه برای پذیرش مقاله، بلکه پذیرش گزارشات علمی دقیقی است که منعکس کننده دستاورد‌های علمی در خصوص حل مسئله با سنجش کارآمدی یا اثربخشی آن باشد.

در کنار این طراحی، قرار دادن امتیاز پذیرش گزارش در این مجله، در آیین نامه ارتقاء اعضای هیات علمی با امتیاز بالا می‌تواند به خلق ارزش مضاعف کمک نماید. با این حال، این طراحی نیز، نمی‌تواند منجر به مشارکت اساتیدی شود که به دنبال فعالیت‌هایی هستند که نه در داخل کشور، بلکه در خارج کشور معتبر هستند. کسی که به دنبال چاپ مقاله ISI در مجلات Q۱ است، حتی با وجود چنین مجله معتبری در داخل کشور، یا به دنبال همکاری علمی با مراکز شناخته شده علمی جهان است (که طبیعتا در پی انجام فعالیت‌هایی خواهد بود که آنها به رسمیت بشناسند) یا به دنبال مهاجرت و حضور در مراکز شناخته شده علمی جهان.

پس باز نیز، مقصود به طور کامل حاصل نخواهد شد. شاید ایجاد این نوع مجله در کشور‌های هم دغدغه تحت یک سیاست گذاری واحد برای ایجاد یک اعتبار فراملی، پاسخی به معضل خلق ارزش معتبر و پایدار باشد. چون همه در این موضوع متفق القول هستند که مسئله کشور خودشان به مسئله‌ای که خارج از مرزهایشان تعریف می‌شود اولویت دارد.

دیپلماسی علمی و تشکیل کنسرسیوم منطقه‌ای از طریق همکاری با کشور‌های دارای چالش‌های مشابه (مانند کشور‌های منطقه غرب آسیا یا اعضای جنبش عدم تعهد) برای ایجاد یک پلتفرم مشترک انتشاراتی که معیار‌های ارزیابی علمی را بازتعریف کند، می‌تواند راهکاری موثر باشد.