هیئت‌های دانشجویی و تقویت همبستگی ملی؛ آرمان‌خواهی و غبارزدایی افکار غربی از قلب‌ها

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، در ایام ماه محرم و در آستانه نزدیک شدن به اربعین حسینی، گفتگویی در برنامه "شانزده آذر SNNTV" با محوریت نقش هیئات دانشجویی در همبستگی ملی، با سید علی حسنی، فعال فرهنگی و دانشجویی داشتیم.

علی حسنی، فعال فرهنگی و دانشجویی، در ابتدای سخنان خود به فرمایشات حضرت امام در بیانیه تشکیل بسیج طلبه و دانشجو اشاره کرد و گفت: امام خمینی در این بیانیه فرمودند: "اگر بر کشوری نوای دلنشین تفکر بسیجی طنین‌انداز بشه، چشم طمع دشمنان و جهان‌خواران از اونجا دور میشه. " این جمله به وضوح اهمیت فضای دانشگاه و نقش آن در جامعه‌سازی را بیان می‌کند.

وی افزود: "ما دانشگاه را محل آرمان‌گرایی، تربیت انسان‌های آرمان‌گرا، انسان‌های مطالبه‌گر و متخصص می‌دانیم. " یکی از فضا‌هایی که برای تربیت چنین انسان‌هایی مؤثر است، هیئت‌های دانشجویی و تشکل‌های فرهنگی است که در این مراکز شکل می‌گیرند و اساساً حیات دانشگاه‌ها وابسته به همین تشکل‌ها و محافل است.

حسنی تجربه شخصی خود را از حضور در هیئت‌های دانشجویی در دانشگاه‌هایی همچون تهران، شریف و علم و صنعت به اشتراک گذاشت. او بیان کرد: "در این ایام دهه اول و دوم، وقتی در این هیئت‌ها حضور داشتم، استقبال بسیار خوبی از طرف دانشجویان مشاهده کردم.

درواقع فعالیت جدی هیئت‌ها و تشکل‌ها در دانشگاه‌ها نه تنها ضروری است، بلکه به تقویت فضای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دانشگاه کمک می‌کند.

هیئت‌ها و پاسخگویی به نیاز‌های ملی و اجتماعی در زمان بحران

سید علی حسنی درباره نقش هیئت‌های دانشجویی و مذهبی گفت: "هیئت متشکل از مردم است و مردم دغدغه‌ها و سلایق مختلفی دارند. هیئت باید متناسب با این دغدغه‌ها و سلایق پاسخگوی نیاز‌ها و ذائقه‌های مردم باشد. وقتی جریان‌های موسیقی در دهه ۸۰ در فضای جامعه ایرانی رشد پیدا می‌کنند، حتی در فضای نوحه و هیئت نیز این روند تأثیرگذار می‌شود، به‌طوری‌که برخی مداحان به سمت موسیقی‌های مبتنی بر این آوا‌ها می‌روند.

وی ادامه داد: وقتی یک انسان ایرانی با تعلقات مذهبی در هیئت حضور پیدا می‌کند، و می‌بیند کشورش درگیر جنگ شده، توقع دارد که هیئت به موضوعات ملی بپردازد و در سخنرانی‌ها و نوحه‌ها به مسائل جنگ اشاره شود.

او به نقش هیئت‌ها در حفظ ارزش‌های ملی اشاره کرد و گفت: "ما در طول تاریخ هیئت‌ها را به عنوان مجموعه‌هایی می‌شناسیم که از ارزش‌های ملی صیانت کرده‌اند. هیئت‌ها باید بتوانند نماد‌ها و المان‌های ملی را در طراحی‌های خود وارد کنند و پیوندی میان داستان‌های ملی و مذهبی ایجاد کنند. اگر هیئت‌ها نتوانند به این نیاز‌های مخاطب در زمان بحران پاسخ دهند، به معنای واقعی کلمه هیئت نخواهند بود. "

وی تاکید کرد: اگر هیئتی در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه، چه قبل و چه در حین جنگ و چه بعد از آن، در مورد مسائل ملی و اهمیت جنگیدن با اسرائیل سخن نگفته باشد، به معنای واقعی کلمه هیئت نخواهد بود. 

هیئت‌ها و نقش آنها در ایجاد روحیه ملی در بحران‌ها

حسنی در ادامه به یکی از اتفاقات مهم فرهنگی اشاره کرد که در شب عزاداری با حضور رهبر معطم انقلاب رخ داد. او گفت: شاهد بودیم که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در شب عزاداری از حاج محمود کریمی خواستند که نوحه 'ای ایران' را بخواند. این اتفاق روحیه‌ای عجیب و غریب در جامعه ایرانی زنده کرد.

حضرت آقا با چنین درخواستی، معنای جدیدی به مفهوم هیئت و نقشی که در بحران‌ها و مواقع حساس می‌تواند ایفا کند، بخشید.

 او به خاطره‌ای از آقای صادق آهنگران اشاره کرد که در کتاب خاطراتش آمده و گفت: آهنگران روایت می‌کند که در زمان جنگ و دفاع مقدس، در روز شهادت یکی از ائمه اطهار، در نماز جمعه تهران که قرار بود مداحی کند، فضای روضه‌خوانی را آغاز کرده، اما بعد از چند دقیقه به سمت حماسه و جنگ سوق پیدا کرد. آهنگران می‌گوید که بعد از مراسم، دفتر حضرت امام با وی تماس گرفت و از ایشان خواسته شد که در چنین فضا‌هایی بیشتر حماسه بخواند، چون کشور در حال جنگ است و باید فضا حماسی باشد.

حسنی افزود: "این تذکر از سوی حضرت امام، به یک مداح حرفه‌ای نشان داد که چقدر هیئت‌ها و مداحان باید همگام با وضعیت ملی حرکت کنند. مشابه این اتفاق برای  حاج محمود کریمی رخ داد، زمانی که جنگ به آتش‌بس رسیده بود و مردم در انتظار تصمیمات جدید بودند. حاج محمود کریمی به هنرمندی و ذکاوتی که در نوحه 'ای ایران' داشت، توانست مفاهیم ملی و مذهبی را به شکلی هنرمندانه و هوشمندانه به هم پیوند دهد. 

او در پایان تأکید کرد: حاج محمود با آن نوحه، حقیقتی را به نمایش گذاشت که هیئت‌ها همیشه در طول تاریخ از ملیت و ارزش‌های ایرانی حفاظت کرده‌اند. در شرایطی که جامعه به هیئت‌ها گاهی اتهام‌هایی مانند 'تو ایران دوست نیستی' وارد می‌کند، حاج محمود کریمی با این نوحه به‌طور ملموس و هنرمندانه نشان داد که هیئت‌ها همیشه حامی ایران و ملت ایران بوده‌اند. 

چالش‌های امروز هیئت‌ها در انتقال مفاهیم ملی و مذهبی

سید علی حسنی در ادامه به بحث هیئت‌های غیرسیاسی پرداخت و گفت: در جمهوری اسلامی ایران، هیئت‌ها از ابتدای انقلاب به عنوان یکی از ارکان مهم فرهنگی و اجتماعی شناخته شده‌اند. حضرت امام خمینی (ره) پس از انقلاب نیز تأکید کردند که محرم و صفر اسلام را زنده نگه داشته‌اند. اما اکنون شاهد آن هستیم که برخی از هیئت‌ها، تنها به عزاداری پرداخته و به مسائل سیاسی و اجتماعی توجهی ندارند، به اصطلاح هیئت‌های غیرسیاسی هستند. این هیئت‌ها به هیچ عنوان در زمینه مسائل ملی و دینی، از جمله موضوعاتی چون اسرائیل و فلسطین، صحبت نمی‌کنند.

حسنی به مشکلات و چالش‌هایی که این هیئت‌ها ایجاد کرده‌اند اشاره کرد و گفت: در شرایطی که جامعه ایرانی درگیر جنگ و مشکلات مختلف است، برخی از هیئت‌ها از پرداختن به مسائل روز خودداری می‌کنند و حتی به ترویج قرائت‌های متفاوت از موضوعات ملی و مذهبی می‌پردازند. این هیئت‌ها بیشتر به سمت برگزاری مراسم‌های سطحی و مبتنی بر ذائقه‌های عمومی می‌روند که هیچ ارتباطی با اهداف اصلی هیئت‌ها ندارد. 

در حالی که رهبرانقلاب به مداحان و هیئت‌ها مأموریت داده‌اند که در جهاد تبیین فعال باشند و واقعیت‌ها و دستاورد‌های جمهوری اسلامی را به مردم منتقل کنند، برخی هیئت‌ها از انجام این وظیفه بزرگ شانه خالی می‌کنند. 

وی افزود: اگر هیئت‌ها نتوانند به مسائل اجتماعی و سیاسی روز مانند جنگ با اسرائیل و فاجعه انسانی در غزه بپردازند، اساساً به وظیفه خود عمل نکرده‌اند. امام موسی صدر نیز گفته‌اند که هیئتی که سرباز برای مبارزه با اسرائیل تربیت نکند، هیئت نیست. 

هیئت‌های دانشجویی و اهمیت گفتمان‌سازی در پیگیری آرمان‌ها

سید علی حسنی، فعال دانشجویی و فرهنگی در ادامه گفت: هیئت ذاتاً یک مجموعه و مناسک سیاسی است. اگر من و شما برای امام حسین (ع) عزاداری می‌کنیم، اساساً در دل یک جریان سیاسی قرار داریم. به همین دلیل هیئت‌های دانشجویی وظیفه‌ای سنگین دارند که در میانه‌ی دانشگاه و جریانات فکری مختلف، گفتمان خود را تبیین کنند. 

حسنی ادامه داد: هیئت اصحاب الحسین دانشگاه تهران، از زمانی که در حسینیه هنر خیابان ۱۶ آذر برگزار می‌شد تا اکنون، که در شلوغ‌ترین شب‌های محرم امسال بیش از ۱۰ هزار نفر در مراسم آن شرکت کردند، مهم‌ترین مزیت خود را در استمرار حفظ کرده است. استمرار در نگه‌داشتن آرمان‌ها، چیزی است که باعث موفقیت این هیئت‌ها می‌شود. 

او افزود: تفاوت اصلی هیئت‌های دانشجویی با دیگر هیئت‌ها در این است که آنها باید به‌طور ویژه و جدی به پیگیری آرمان‌ها و گفتمان‌های خود بپردازند. این وظیفه‌ای سنگین است که به دوش دانشجویان است، زیرا در فضای دانشگاه با دعوا‌های فکری و چالش‌های مختلف مواجه هستند. اما مهم این است که بتوانند پرچم امام حسین (ع) را در دل این فضای پرتنش بلند کنند و به همه نشان دهند که این گفتمان نه‌تنها برای حوزه‌های دینی، بلکه برای تمام حوزه‌های علمی و اجتماعی، از جمله روانشناسی، جامعه‌شناسی، اقتصاد، و علوم سیاسی، نظریه و تئوری دارد. 

 هیئت‌های دانشجویی باید این گفتمان‌سازی و پیوند آرمان‌گرایی را در دانشگاه به‌درستی جا بیندازند. وظیفه مهمی که آنها باید به دوش بکشند، تبیین این آرمان‌ها و ادامه مسیر امام حسین (ع) در دنیای معاصر است. 

او گفت: در ایران، دانشگاه به‌عنوان یک محل شهادت و مبارزه با استکبار، همیشه درگیر تحولات سیاسی و اجتماعی بوده است. دانشگاه نه تنها در دوران انقلاب اسلامی، بلکه در طول تاریخ، شهدای علمی و فرهنگی داده است. این فضای دانشگاهی باید در هیئت‌های دانشجویی نیز انعکاس پیدا کند.

وی به تفاوت‌های هیئت‌های دانشجویی با هیئت‌های غیرآرمان‌گرا پرداخت و افزود: هیئت‌های دانشجویی باید به‌عنوان یک الگو در برابر هیئت‌هایی که بی‌توجه به مسائل سیاسی و اجتماعی هستند، ظاهر شوند. اگر هیئتی در مواجهه با مسائل بین‌المللی مانند قضیه فلسطین و اسرائیل سکوت کند، آن هیئت به‌هیچ‌وجه در راستای آرمان‌های امام حسین (ع) حرکت نمی‌کند.

او توضیح داد: "هیئت باید از مکتب هیهات من الذله پیروی کند. حضرت امام حسین (ع) با شهادت خود در برابر ظلم ایستاد، و هیئتی که نتواند از این آرمان دفاع کند، اساساً هیئت نیست. هیئت باید در برابر ظلم‌ها ایستادگی کند و مسائل روز جامعه، مانند وضعیت فلسطین، را مطرح کند.

وی در ادامه تأکید کرد: اگر هیئت‌ها نتوانند در مورد موضوعاتی مانند اسرائیل و فلسطین موضع‌گیری کنند، به‌طور جدی از اهداف اصلی خود دور خواهند شد. در تاریخ ایران، هرگاه هیئت‌ها مورد تهدید قرار گرفته‌اند، مردم خود از آن‌ها دفاع کرده‌اند. پس هیئت‌هایی که از آرمان‌های ملی و اسلامی دفاع نمی‌کنند، به هیچ‌وجه جایی در جامعه ایرانی ندارند.

هیئت جهانی و ایجاد ادبیات مشترک شیعی 

سید علی حسنی در ادامه به موضوع به مفهوم "هیئت جهانی" اشاره کرد و گفت: یکی از مسائلی که همیشه به آن فکر کرده‌ام این است که چگونه می‌توانیم یک ادبیات مشترک جهانی شیعی بسازیم. من این ایده را تحت عنوان 'هیئت جهانی' مطرح می‌کنم که به ارزش‌های مشترک شیعه و زبان‌های مختلف اشاره دارد. این مفهوم به ما این امکان را می‌دهد که دشمن مشترک، دوست مشترک و ارزش‌های مشترک‌مان را شناسایی کنیم.

حسنی افزود: "مسئله‌ای که وجود دارد این است که اربعین دقیقاً معنای درست عینیت‌بخشی به این شعار است. شما در یک مسیر ۸۰ کیلومتری، در کنار میلیون‌ها نفر از ملیت‌های مختلف حرکت می‌کنید و این فرصتی است برای اینکه از ارزش‌های مشترک صحبت کنید. در روز عاشورا امسال کلیپی پخش شد از حرم امام حسین که مردم ایران پرچم جمهوری اسلامی را در حرم امام حسین (ع) برده بودند. این اتفاق بسیار مهمی بود که باید پیگیری شود. 

او ادامه داد: امام حسین (ع) در کربلا همانطور که حاج قاسم سلیمانی گفت، یک نماد وحدت است. اگر ایران اسلامی حرمت دارد، این یعنی همان کربلا که در آن فخر می‌کنیم و زیارت می‌کنیم. در کشوری که بمب‌افکن‌های آمریکایی در آسمان آن پرواز می‌کنند و پایگاه‌های آمریکایی در آن حضور دارند، باید از این فرصت استفاده کرده و آرمان‌های مشترک و ارزش‌های مشترک‌مان را مطرح کنیم. 

وی در پایان تأکید کرد: در چنین فضاهایی، باید از ارزش‌های مشترک شیعه صحبت کرده و از این ظرفیت‌های جهانی بهره ببریم تا بتوانیم ارتباطات معنوی و فرهنگی‌مان را با دیگر ملت‌ها تقویت کنیم.