قدر معنویت در فضای سینمای ایران

گروه فرهنگي «خبرگزاري دانشجو»؛ شاید عنوان این نوشتار تا حدی برای مخاطبان عزیز سوال برانگیز باشد که به راستی چه نسبتی است میان شب قدر و سینمای ایران؛ خاصه سینمای این سال ها که با بحران های مختلف از بحران مخاطب گرفته تا بحران مضمون و دوری از معنویت و حقیقت روبروست.

سینمایی که با مردم فاصله ای بس بعید دارد!

پاسخ به این سوال این است که ما در طرح چنین موضوعی صرفا به عینیت های به وقوع پیوسته یا در حال وقوع در سینمای ایران نظر نداریم؛ بلکه علاوه بر این، به مفاهیم بالقوه و قابلیت‌دار برای پدیدار شدن در این حوزه هم توجه و تمرکزی مي كنيم.

به عبارت دیگر ما نباید فراموش کنیم که سینما در ایران یا جهان و در هر زمان و موقعیتی، علاوه بر داشته ها و خواسته ها، بایسته ها و ممکناتی هم دارد که حال به هر دلیلی از آن غفلت ورزیده است.

مثلا همین سینمای خودمان سال های سال است که میان تعداد معدود و محدودی از سوژه ها و ایده های تکراری عموما نازل و مبتذل در رفت و آمد است و دست و پا می زند؛ اما آیا این به بدين معناست که اصل سینما و قابلیت های آن در همین سوژه ها و ایده های بسته و ناخجسته، محدود و اسیر است؟ قطعا خیر.

 

سینما هزار و یک راه برای بازنمایی و تابش معنویت و حقیقت دارد که البته طی این سال ها کمتر جایگاهی در سینمای ما داشته است، اما این باعث نمی شودکه ما به قول معروف این روزها کلا بی خیال این زمینه ها و رویکردها و رهیافت های معنوی و معرفتی در سینما بشویم.

بی تردید یکی از مهم ترین مبانی معرفتی و موقعیت های فکری و دینی و از مواقف مهم و خطیر و حساس اندیشگی در حوزه دین اسلام، شب های قدر است.

شب قدر، با همه ویژگی ها و مراتب و اهمیت و جایگاه بی نظیری که در ازمنه دینی و فرصت های زمانی طول سال داراست.

«قدر» در لغت به معناى اندازه و اندازه‏گیرى است. (1) «تقدیر» نیز به معناى اندازه‏گیرى و تعیین است. (2) اما معناى اصطلاحى «قدر»، عبارت است از ویژگى هستى و وجود هر چیز و چگونگى آفرینش آن (‏3) و به عبارت دیگر، اندازه و محدوده وجودى هر چیز، «قدر» نام دارد. (4)

بنا بر دیدگاه حكمت الهى، در نظام آفرینش، هر چیزى اندازه‏اى خاص دارد و هیچ چیزى بى‏حساب و كتاب نیست. جهان حساب و كتاب دارد و بر اساس نظم ریاضى تنظیم شده، گذشته، حال و آینده آن با هم ارتباط دارند.

استاد مطهرى در تعریف قدر مى‏فرماید: «... قدر به معناى اندازه و تعیین است... حوادث جهان... از آن جهت كه حدود و اندازه و موقعیت مكانى و زمانى آنها تعیین شده است، مقدور به تقدیر الهى است.» (5) پس در یك كلام، «قدر» به معناى ویژگى‏هاى طبیعى و جسمانى چیزهاست كه شامل شكل، حدود، طول، عرض و موقعیت‏هاى مكانى و زمانى آنها مى‏گردد و تمام موجودات مادى و طبیعى را در برمى‏گیرد.

این معنا از روایات استفاده مى‏شود؛ چنانكه در روایتى از امام رضا علیه السلام پرسیده شد كه معناى قدر چیست؟ امام فرمود: «تقدیر الشى‏ء، طوله و عرضه»، اندازه‏گیرى هر چیز اعم از طول و عرض آن است (6) و در روایت دیگر، این امام بزرگوار در معناى قدر فرمود: «اندازه هر چیز اعم از طول و عرض و بقاى آن است.» (7)

اندازه سینمای ایران چیست؟ چه از جهت ساختار فکری و مضامین بالقوه اندیشگی که عقبه و صبغه دینی و ملی ما از آن حکایت دارد و چه از جهت قابلیت های ایجابی که هم تجربه سال های گذشته موید امکانِ پدیدآمدن آن است و هم استعداد و خلاقیت محک خورده ایرانیِ مسلمان در همه عرصه های فکری و فرهنگی و علمی آن را تأیید می کند.
 

(ادامه دارد)

منابع

1- قاموس قرآن، سید على اكبر قرشى، ج ‏5، ص 246 و 247.
2- همان، ص 248.
3- المیزان، سید محمد حسین طباطبایى، ج‏12، ص 150 و 151.
4- همان، ج‏ 19، ص 101.
5- انسان و سرنوشت، شهید مطهرى، ص 52.
6- المحاسن البرقى، ج‏1، ص 244.
7- بحار الانوار، ج ‏5، ص 122.