ماجرای یکی‌بودن فامیلی‌ام با وحید جلیلی/جشنواره عمار سینما را به روستاها برده است

گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»؛ از اولین تماس برای مصاحبه تا انجام آن ، کمتر از نصف روز، زمان بُرد.  با این حال با روی گشاده پذیرای ما شد و بدین ترتیب گفتگوی خواندنی و صمیمانه ما با داود جلیلی، فیلمساز برگزیده سومین دوره جشنواره مردمی فیلم عمار شکل گرفت.

جلیلی در این مصاحبه از نگاه متفاوت و جالب توجه مسئولان برگزاری این جشنواره به عرصه فیلمسازی سخن گفت و این که از برخورد باز آنها در این مقوله علیرغم ذهنیتی که وجود داشته، شگفت زده شده بود و البته حالا مشتاق از این که سال های آتی نیز بتواند برای دبیرخانه جشنواره عمار، اثری هنری ارسال کند.

آن چه در ادامه می آید، ماحصل گفتگوی خبرنگار خبرگزاری دانشجو با فیلمسازی است که حدود 10 سال است در این عرصه به ساخت فیلم کوتاه مشغول است و تاکنون نیز با ساخت آثار شاخصی چون «جاده»، «شاید جایی دیگر»، «خانه پدری»، «به رنگ دریا» و همچنین چندین مستند، توانسته در جشنواره های متعددی همچون جشنواره سراسری فیلم کوتاه ایران، جشنواره استانی ، جشنواره فیلم عمار و ... بدرخشد.

«خبرگزاری دانشجو»- در آغاز سخن بفرمایید که با چه اثری و در چه بخشی در این جشنواره برگزیده شدید؟

جلیلی: در بخش فیلم داستانی با فیلم «به رنگ زندگی».

«خبرگزاری دانشجو»- گویا برای اولین بار هم بوده که در این جشنواره شرکت می کردید، از حال و هوای جشنواره و برخورد نخستتان، صحبت کنید؟

جلیلی: بله. همین طور است. خب طبعا یک سری تفاوت هایی این جشنواره با جشنواره های دیگر دارد ولی آن چه برای من ، جالب توجه بود این بود که بعد از ارسال فیلمم به دبیرخانه جشنواره و حضور در آن فهمیدم که «عمار» نه در حرف و شعار که واقعا در عمل یک جشنواره مردمی و کاملا خودجوش و بر اساس دغدغه مردم است. این جشنواره مثل جشنواره های دیگر نیست که با پول و بودجه دولت برگزار می شوند. گویا بودجه بسیار اندکی داشته و کاملا هم مستقل است.

«خبرگزاری دانشجو»- باتوجه به این که فیلم های جشنواره در ایام برپایی آن در سراسر کشور به نمایش در آمده، مخاطبان با فیلم شما چه برخوردی داشتند؟

جلیلی: خب این یکی از محاسن کار جشنواره عمار است که مخاطبان بسیاری در نقاط مختلف کشور از روستایی و شهری و حتی کسانی که در این سال ها یک بار هم به سینما نرفته اند، آمدند و فیلم هایی که از جنس خودشان بود را از نزدیک به نظاره نشستند.

من واقعا خوشحال شدم وقتی شنیدم که فیلم های جشنواره را مردم حتی در قطار و اتوبوس و یا مهد کودک و حسینیه و مسجد و... نگاه کرده اند.

با توجه به این که بنده برای اولین بار است که در جشنواره حاضر شده ام برای من که در جشنواره های مختلف اثر فرستاده ام، این تنوع پخش آثار و مخاطبان گسترده و مشتاق آن واقعا جالب بود.

حتی شنیدم یک نفر با ارتباطاتی که داشته فیلم ها را در یک شهر آن هم در 60 نقطه به نمایش در آمده که خب ما این را در جشنواره های دیگر ندیده ایم!

«خبرگزاری دانشجو»- به نظر شما این رویکرد جشنواره عمار چه تاثیری بر مخاطبان مردمی بر جای می گذارد؟

جلیلی: در واقع بر و بچه های جشنواره عمار با این کار خود، سینما را به میان مردم و به ویژه روستاها و مناطق محروم می برند.

نکته ای که لازم می دانم حتما اشاره کنم این است که متاسفانه در میان برخی از اهالی سینما و فیلمسازی یک نوه نگاه منفی نسبت به عمار وجود داشته و دارد اما برای خود من که نه ادعای حزب اللهی داریم و کار خودم را می کنم باید بگویم که جذب رویکرد زیبا این جشنواره شدم و قطعا در سال های آتی نیز بنایم بر این است اگر آثاری در خور و شایسته داشتم به دبیرخانه جشنواره عمار ارسال کنم.

«خبرگزاری دانشجو»- یکی از بخش های بسیار مورد توجه جشنواره فیلم عمار ناظر به مساله نقد درون گفتمانی است، در این خصوص چه نظری دارید؟

جلیلی: اتفاقا فیلم بنده در بخش نقد درون گفتمانی، برگزیده شناخته شد. اساسا جشنواره عمار با توجه به صبغه مردمی که دارد و دولتی نیست، بسیار می تواند در این مقوله وارد شده و انصافا هم کارهای بسیار خوبی در این بخش در جشنواره به نمایش در آمد.

برای خود من جالب و شگفت زده بود که فیلم هایی که حتی جشنواره های دولتی جرات نمایش آن ها را ندارند، در این جشنواره به نمایش در آمد.

«خبرگزاری دانشجو»- با توجه به این مساله، توصیه ات به خیل عظیم از فیلمسازان جوان که شاید کمتر کار آن ها را در جشنواره ها تحویل می گیرند، چیست؟

جلیلی: به نظر من این ها بیایند فیلم خود را برای عمار بفرستند، حتی کسانی که به اصطلاح «فیلم زیرزمینی» می سازند، این کارهای خود را برای جشنواره عمار بفرستند.
 

با توجه به این که در سه دوره از جشنواره عمار آن طور که من اطلاع پیدا کرده ام، فیلم های چالشی و انتقادی صریح پخش شده خوب است که جوان ها از این فرصت پدید آمده نهایت بهره را ببرند، چرا که عمار، جشنواره ای است برای مردم که طیف وسیعی از مردم آن را می بینند و لذا جزء آن دسته از جشنواره هایی نیست که صرفا دغدغه برخی فیلمسازان شبه روشنفکر را بیان می کند.

«خبرگزاری دانشجو»- از حال و هوای فیلم خود برایمان صحبت کنید و این که دارای چه موضوع و تمی است؟

جلیلی: داستان این فیلم، برگرفته از ماجرای یک پزشکی بوده که از اردوهای جهادی جا مانده است در حالی که طرف خودش هم جزو بچه های جهادی نیست. یک آدم ثروتمندی است که به روستاهای محروم می رود و ماجراهایی برای او رقم می خورد.

در این فیلم داستان این فرد در روستایی که به ظاهر محروم است اما مردم کاملا فهمیده و دارای تفکر عمیقی دارد.

متاسفانه در داخل کشور برخی فیلمسازان از این گونه سوژه ها، پردازشی می کنند که به نظر می رسد نگاه آن ها در اثر یک نگاه تلخ و به قول معروف سیاه نمایی است و حال آن که در فیلم من ما سعی کرده ایم در عین نگاه انتقادی و صریح ، امید را نشان دهیم و در ضمن به دیگران تلنگری بزنیم که باید به چه سمت و سویی رفت.

اساسا نگاه و رویکرد عمار هم همین است که در عین توجه به نقد درون گفتمانی، روحیه امید و تلاش را در جامعه زنده کند و قطعا فیلمسازان در این باره رسالت بسیار مهم و سنگینی بر عهده دارند.

«خبرگزاری دانشجو»- در اثنای جشنواره اول و دوم فیلم عمار، برخی از اهالی رسانه و هنر این گونه علیه این جشنواره موضع می گرفتند که در جشنواره عمار، یک سری بچه حزب اللهی که کار فیلمسازی را بلد نیستند ، آثاری را ارایه کرده اند که اصلا ارزش دیدن ندارد، شما به عنوان کسی که سابقه حضور در جشنواره های مختلف را دارید و امسال هم در جشنواره عمار حضور یافته اید، دیدگاهتان در خصوص این حرف ها چیست؟

جلیلی: بله! این را هم من شنیدم که می گفتند آثار جشنواره عمار ضعف تکنیکی دارد و به ویژه از حیث هنری و زیباشناختی آثار قابل توجهی نیست و حال آن که بنده در همین دوره سوم جشنواره آثاری مثل فیلم مشتی اسماعیل را مشاهده کردم که واقعا یک اثر ارزشمند و فاخر بود.

البته طبعا در هر جشنواره ای بخشی از آثار دارای کیفیت مطلوب نیستند به ویژه آن که غالب کسانی که برای جشنواره عمار ، فیلم داده اند، جزو بچه های جوان و کم تجربه هستند و هنوز تا پختگی راه زیادی دارند اما با این حال نوع نگاه هوشمندانه و جسارتمندانه آن ها ارزشمند است و قطعا در آینده نزدیک حرف های بسیاری برای گفتن خواهند داشت.

از سویی جشنواره عمار، اعتماد به نفس را به یکسری فیلمسازان جوان که در روستاها رفته و کار کرده اند را ایجاد و تقویت کرده است که حقیقتا دستاورد کمی به شمار نمی رود. قطعا وقتی فلان فیلمساز جوان که شاید در جشنواره های مصلحت اندیش دولتی و غیره به آن ها مجال عرض اندام هم داده نمی شود، در این جشنواره فیلم آن ها آن هم با پخش سراسری نمایش داده می شود، طبعا چنین فردی برای آینده روحیه و اعتماد به نفس بالایی پیدا کرده و می تواند به تدریج با تلاش خود و همچنین آموزش مناسب به فیلمساز معتبری تبدیل شود.

«خبرگزاری دانشجو»- به عنوان یک فیلمساز جوان و در عین حال با تجربه ، آینده جشنواره فیلم عمار را چه طور می بینید؟

جلیلی: واقعیتش را بخواهید الان یکی از مهم ترین آفت های فیلمسازی و به طور کلی هنر در کشور ما ، آفت جشنواره زدگی است.
 

شما اگر یک نگاهی به ویترین جشنواره فجر که در آستانه برگزاری آن قرار داریم، بیندازید متوجه می شوید که وقتی فلان فیلمساز معتبری و به نام فیلمی می سازد و به ویژه در جشنواره های خارجی جایزه می برد، پس از آن در داخل موج عظیمی راه می افتد و برخی فیلمسازان جوان هم به تقلید از این سبک فیلمسازی کار می کنند.

این در حالی است که شما در هیچ جای دنیا چنین چیزی پیدا نمی کنید. متاسفانه در داخل کشور، آن شهامت اولیه برای فیلم سازی از بین رفته است یعنی همه میگن ببینیم قبلی ها چطور فیلم ساخته اند که در فلان جشنواره ها برنده شده ما هم به همان سمت برویم.

خوشبختانه در جشنواره مردمی فیلم عمار، که واقعا یک رویداد متحول و جریان ساز است، ما شاهد آن شهامت و جسارت توام با تعهد انقلابی در بین فیلم سازان هستیم که اتفاقا با وجود صراحت ، دچار آفت سیاه نمایی و جشنواره زدگی هم نمی شود.

به نظر من، جشنواره عمار راه خوبی را در پیش گرفته و اگر همچنان با همان دغدغه انقلابی و مردمی به راه خود ادامه دهد و بستری باشد برای آموزش و تقویت فیلمسازان جوان و بی ادعا در گوشه و کنار این کشور، به هدف خود رسیده است و شما یقین بدانید که عمار در آینده نزدیک، جایگاه واقعی خود را پیدا خواهد کرد.

...و سخن آخر

ضمن تشکر از وقتی که در اختیار من گذاشتید، خواستم این مصاحبه را با یک خاطره شیرین به پایان ببریم.

خب امسال بنده توفیق حضور در اختتامیه جشنواره را نیافتم و یک بنده خدایی جایزه من را گرفته بود. وقتی برای گرفتن جایزه به دفتر جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی مراجعه کردم به شوخی وحید جلیلی، رییس شورای سیاست گزاری جشنواره به من گفت که فلانی جایزه بردن تو باعث زحمت برای من شده ، دوستان و آشنایان زنگ می زنند و می گویند چرا به فامیلتان جایزه داده اید که این اتفاق به خاطر یکی بودن نام خانوادگی بنده با آقای جلیلی است.

گفتگو از : سید محمد مهدی موسوی