زاغه‌نشینانی که ولی‌نعمت هستند

گروه اقتصادی «خبرگزاری دانشجو»؛ «به مستضعفان و مستمندان و زاغه نشینان که ولی نعمت ما هستند خدمت کنید.» امام خمینی (ره)

یکی از آرمان ها و خواست های امام خمینی (ره) حمایت از مستضعفین، رفع فقر و تبعیض و در نهایت برپایی عدالت اجتماعی بود، بنابراین هر کسی که صحبت های امام را دنبال کرده باشد به خوبی به این نتیجه می رسد که یکی از تاکیدات ایشان کمک به محرومان و حمایت از مستضعفین و پابرهنگان بوده است؛ این تاکید به اندازه ای بوده که از امام به عنوان پناهگاه مستضعفان جهان یاد می شود.

بازخوانی کلام امام (ره) در ارتباط با مستضعفین یادآور این نکته است که صاحبان اصلی این انقلاب پابرهنگان و محرومانند.

«این پایین شهری ها و این پابرهنه ها ـ به اصطلاح شما ـ این ها ولی نعمت ما هستند، اگر این ها نبودند ما یا در تبعید بودیم یا در حبس بودیم یا در انزوا؛ این ها بودند که همه ما را از این مسائل نجات دادند ... اگر تا آخر عمرمان به این ها خدمت کنیم نمی توانیم از عهده خدمت این ها برآییم ... ما امروز هم که ملاحظه می کنید این هایی که در جبهه ها الآن دارند جانفشانی می کنند این ها از کدام طبقه هستند؟ ... الان هم این هایی که جانشان را در دستشان گرفتند و شما را حفاظت می کنند و آن هایی که در بین شهرها و در بین روستاها حفظ می کنند شما و مردم را همین طبقه هستند... ما باید توجه به این معنا بکنیم که ما را این ها آورده اند وکیل کرده اند، آورده اند وزیر کرده اند، رئیس جمهور کرده اند. این ها ولی نعمت ما هستند و ما باید ولی نعمت خودمان را قدردانی کنیم و خدمت کنیم.»

در بیشتر جوامع و حکومت ها، به خدمت به مستضعفان و تهی دستان کمتر توجه می شود، در حالی که حمایت از محرومان، در رأس برنامه های حکومتی اهل بیت علیهم السلام بود. حضرت امام خمینی رحمة الله نیز با پیروی کردن از سیره اهل بیت علیهم السلام، توجه و رسیدگی کردن به محرومان جامعه را از وظایف مهم مسئولان می شمردند و همیشه تأکید می کردند که جهت گیری انقلاب و نظام اسلامی، ارزش گذاری به حمایت از محرومان باشد.

ایشان خطاب به اعضای شورای نگهبان می فرماید: با نگاه به کلام امام خمینی (ره) می توان دو انگیزه را برای تاکید ایشان بر حمایت از محرومان برشمرد: یکی عمل به اسلام و دیگری اینکه امام (ره) مستضعفین را صاحبان اصلی انقلاب می دانستند.

در دین اسلام همواره دفاع از حق محرومان و ستمدیدگان و مبارزه با ستمکاران مورد تاکید بوده است.  امام خمینی در این باره می فرمایند: «طریق اسلامی این است که مستضعفین را حمایت کنند، ما به پیروی از اسلام بزرگ، از جمیع مستضعفین حمایت می‌کنیم.»

اما هدف بعدی امام خمینی (ره) از نام بردن از محرومان و حمایت از آنان این بود که ایشان این قشر جامعه را صاحبان اصلی انقلاب می دانستند و بر این امر معتقد بودند.

«بررسی کنید اشخاصی که در 15 خرداد جان دادند، سنگ قبرهای آن‌ها را ببینید، کی بودند این‌ها؟ اگر یک سنگ قبر از این قشرهای دیگر غیر اسلامی پیدا کردید، آن‌ها هم شرکت داشته‌اند، اگر در قشرهای اسلامی یک سنگ قبر از آن درجه‌های بالا پیدا کردید، آن‌ها هم شرکت داشته‌اند، ولی پیدا نمی‌کنید. هرچه هست از این قشر پایین است، این قشر کشاورز است، این قشر کارگر است، این تاجر مسلم است، این کاسب مسلم است، این روحانی متعهد است، هر چه هست از این قشر است، پس 15 خرداد را به تبع اسلام این‌ها به وجود آوردند و به تبع اسلام این‌ها حفظ کردند و به تبع اسلام این‌ها نگهداری می‌کنند.»

و در جایی دیگر می فرمایند: «این نهضت از برکت شما زاغه‌نشین‌ها و امثال شما، یعنی این طبقهه محروم، به برکت شما پیش رفت نهضت، شما طبقهه محروم، چه دانشگاهی و چه روحانی و چه زاغه‌نشین‌ها و کارگر‌ها بودید که این‌طور با وحدت کلمه و بانگ الله‌اکبر پیش بردید.»

این را نیز باید در نظر داشت که نگاه امام به مستضعفان تنها محدود به مردم عادی نمی شود، بلکه هر شخصی اعم از روحانی، کاسب، دانشگاهی و نخبگانی که از دل طبقات محروم بیرون آمده باشد را نیز شامل می شود.

در زمان رهبری امام خمینی(ره)، ایشان اقداماتی را نیز در این جهت انجام دادند. تشکیل بنیاد مستضعفان در 9 اسفند 1357، یعنی روزهای آغازین انقلاب نشان از نگاه ویژه امام به این قشر از جامعه بوده است.

کمیته امداد امام خمینی (ره) نیز دقیقاً 22 روز پس از پیروزی انقلاب اسلامی در 14 اسفند ماه 1357 به عنوان دومین نهاد انقلابی با صدور حکم امام به منظور تحقق بخشیدن به اهداف انقلاب و حمایت و امداد محرومان و مستضعفان و خودکفا کردن آن تشکیل شد.

نهاد دیگری که به دستور امام خمینی (ره) در ماه های ابتدایی انقلاب شکل گرفت جهاد سازندگی بود. پس از پیروزی انقلاب و در راستای محرومیت زدایی و افزایش تولیدات کشاورزی و توسعه و عمران روستاها این نهاد در 27 خرداد 1358 به وجود آمد.

تشکیل حساب 100 امام (ره) در 21/1/58 و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی از دیگر اقدامات امام خمینی (ره) در ماه های اول انقلاب بود. تشکیل این حساب و نهاد نشان می دهد که تامین مسکن محرومان از اولویت های امام و انقلاب است.

در نهایت اینکه امام خمینی (ره) خود نیز در شرایطى مشابه محرومان و مستضعفان جامعه زندگى کنند و تاکید داشتند که مسئولان همانند مردم عادی زندگی کنند و ساده و بی‌آلایش و بی‌تکلف باشند.

حجت الاسلام على اکبر آشتیانى درباره ساده زیستی امام می گوید: «زمانى که حضرت امام به جماران تشریف فرما شدند، آقاى جمارانى علاقه داشتند که حسینیه از لحاظ ساختمانى و فرم عمومى‏اش تغییر یافته و به اصطلاح، محلى تمیز و مدرن شود. یک روز حضرت امام از طریق حاج سید احمد آقا‏‏ پیغام دادند که از انجام این کار (تعمیر و تغییر ساختمان حسینیه) امتناع کنید، آقاى‏‏جمارانى نخست احساس کردند حاج احمد آقا در اداى پیغام حضرت امام چندان مصرّ نیست؛ وقتى آقاى جمارانى به کار تعمیر حسینیه ادامه داد، امام عصبانى شدند و پیغام دادند اگر مى‏خواهید اینجا را تعمیر کنید، بگذارید براى وقتى که من از دنیا رفتم.»