تحولات خاورمیانه و نزدیکی ترکیه و آمریکا درباره ایران و اسرائیل

گروه بین الملل «خبرگزاری دانشجو»؛ بسیاری از تحلیلگران معتقدند که تحولات منطقه خورمیانه سبب نزدیکی بیش از پیش دیدگاه های واشنگتن و آنکارا در باره ایران و تل آویو شده است.

 یکی از دغدغه های اصلی ایالات متحده در منطقه تیرگی روابط ترکیه و اسرائیل دو متحد اصلی آمریکا است.

 بعد از کشته شدن 9 شهروند ترک در سال 2010 بوسیلة کماندوهای اسرائیل در حمله به کشتی مرمره روابط ترکیه و اسرائیل به بدترین شرایط از آغاز روابط ترکیه و اسرائیل رسید.

تصمیم اسرائیل مبنی بر معذرت خواهی از ترکیه پس از اتفاقات کشتی مرمره در سال 2010 پس از رایزنی گسترده آمریکا نشان از عزم ایالات متحده در توسعة روابط دو متحد دیرین خود در منطقه دارد. به خصوص اکنون که ایالات متحده به دنبال خلاصی از تحولات خاورمیانه بوده و سیاست خارجی این کشور به سمت تمرکز بر آسیای شرقی چرخش یافته است.

بنابراین همکاری دو متحد قدیم آمریکا در منطقه می تواند منافع ایالات متحده بدون حضور در منطقه را تحقق بخشد.

در حقیقت آنکارا - واشنگتن در حال ایجاد دوره جدیدی در ورابط خود هستند که نسبت به گذشته که از آن به عنوان سیاست نگاه به شرق یاد می شد و از سوی ایالات متحده با عنوان روزهای سیاه سیاست خارجی ترکیه تعبیر می شد بسیار فاصله گرفته است. هدف ایالات متحده استفاده از ترکیه و نقش و نفود این کشور بر دولت خود گردان فلسطین و حماس برای میانجی گری در فرایند صلح اسرائیل- فلسطین است. از این رو به نظر می رسد سفر آتی اردوغان به مناطق اشغالی در ماه آینده با هدف میانجی گری میان اسرائیل و فلسطینی ها برای دستیابی به صلح صورت خواهد گرفت.

 یکی دیگر از حوزه های مشترک کاری ترکیه و آمریکا در مذاکرات واشنگتن موضوع فعالیت های هسته ای ایران است.

ایالات متحده به دنبال ترغیب ترکیه در اتخاذ سیاستی است که طی آن ایران را تحت فشار قرار داده تا برنامه های غنی سازی اورانیوم که طی سال های اخیر با سرعت بیشتری دنبال شده است را متوقف کند.

گرچه آنکارا در اجرای بسیاری از تحریم های ایران مشارکت کرده اما با برخی از تحریم های ایالات متحده در مورد ایران موافقت نکرده است. اوباما خواهان جلب حمایت ترکیه در تحریم های بانکی علیه ایران و همچنین کاهش فروش طلا به ایران است. چنانچه مقامات ترکیه با این درخواست موافقت کنند ایران در رویارویی با تحریم های بین المللی با مشکلات جدی مواحه خواهد شد.

چشم انداز پیش رو رجب طیب اردوغان در ماه گذشته در میان تشدید بحران سوریه و پیچیده تر شدن تحولات خاورمیانه از واشنگتن دیدار کرد. ترکیه به عنوان یکی از اعضای ناتو، متحد ایالات متحده و همسایة ایران، سوریه و عراق به عنوان مناطق اصلی تمرکز سیاست خاورمیانه ای آمریکا نقش مهمی در تحولات اخیر خاورمیانه در همراهی با متحدین غربی بر عهده گرفته است.

جنگ داخلی سوریه، برنامه هسته ای ایران و تجدید خشونت های فرقه ای عراق به عنوان 3 تهدید جدی تأثیر گذار بر امنیت و منافع ملی ترکیه و امریکا در دستور کار مقامات سیاسی دو کشور قرار گرفت. گرچه ترکیه و ایالات متحده دارای اهداف و منافع مشترکی در آسیای مرکزی، خاورمیانه و بالکان به خصوص در حوزة انرژی و امنیت هستند اما نمی توان این حقیقت را نیز کتمان کرد که دو کشور دارای رویکردهای متفاوتی در برخورد با تحولات جاری در خاورمیانه هستند.

سوریه به عنوان اصلی ترین موضوع جاری در روابط آنکارا – واشنگتن مصداق بارزی از اختلاف نظر دو کشور راست. ترکیه با مداخلة مستقیم در بحران سوریه خواهان اتخاذ سیاست های عملی از سوی ایالات متحده از جمله ایجاد منطقة پرواز ممنوع یا ایجاد منطقة حائل در خاک سوریه و مداخلة مستقیم ایالات متحده برای پایان دادن به بحران سوریه است.

این در حالی است که مقامات واشنگتن در مورد مداخلة مستقیم در جنگ سوریه به دلیل آیندة سیاسی نامشخص در این کشور و احتمال قدرت گرفتن نیروهای اسلامی رادیکال مانند جبهة النصره و افزایش جنگ های قومی و مذهبی در این کشور که می تواند منطقه را نیز تحت تأثیر قرار دهد بیم دارند.

سیاست های اخیر آمریکا در همکاری با روسیه برای برگزاری نشست صلح ژنو که در آن مشارکت همة طرف های درگیر از راهکارهای اصلی ایالات متحده برای دست یافتن به راه حلی مسالمت آمیز در سوریه است چندان خوشایند مقامات ترک و رویکرد سیاسی این کشور در سوریه نیست. تحولات جاری در عراق، موضوع فعالیت های هسته ای ایران و روابط آنکارا- تهران، روابط اسرائیل- ترکیه از دیگر موضوعاتی است که دو کشور به رغم تأکید بر اتخاذ سیاست واحد برای دستیابی به اهداف و منافع مشترک، دارای دیدگاه ها و منافع متفاوتی هستند که می تواند بر همکاری های دو کشور تأثیر بگذارد.

اما آن چه که مشخص است تحولات اخیر در خاورمیانه از جمله بحران سوریه، تحولات جاری در عراق و برنامه های هسته ای ایران منافع و نگرانی های آنکارا و واشنگتن را بیش از گذشته به هم نزدیک کرده و بسترهای همکاری های استراتژیک دو کشور در منطقه را فراهم کرده است.