به گزارش گروه فرهنگی«خبرگزاری دانشجو»، حسین پارسایی درباره چگونگی ساخت نمایش «شهسواران» گفت: من و مهرداد رایانی از دو سال قبل بارها و بارها بعد از مطالعه کتاب «دا» تصمیم جدی داشتیم که همکاری مشترکی را برای تولید اثری نمایشی با نگاهی اقتباس گونه از کتاب دا داشته باشیم و به همین دلیل جلسات متعددی داشتیم.
وی ادامه داد: سعی ما این بود که از بزنگاه های نمایشی این رمان استفاده کنیم و به نمایشنامه قابل توجهی دست پیدا کنیم و ماحصل گفت و گو با رایانی این شد که بتوانیم برداشتی آزاد بر اساس شخصیت اول کتاب "دا" و چند تن از شخصیت های مستند دفاع مقدس داشته باشیم و بتوانیم آن بخش ها را دستمایه تولید نمایشنامه قرار دهیم.
پارسایی گفت: رایانی در اتود های اولیه و نوع نگارش سعی کرد از شخصیت اصلی رمان دا که شیر زنی حماسه آفرین و دارای ویژگی های منحصر به فرد، هم در روزهای محاصره و دفاع از خرمشهر و هم پس از جنگ و در حال حاضر که منجر به نگارش خاطرات ایشان شد استفاده کند.
این کارگردان تئاتر با تاکید بر این که نمایش "شهسواران را چه شد؟" برداشتی آزاد از کتاب دا است، گفت: همچنان معتقدم که آن خاطرات برای خواندن نوشته شده و برای آن که تصویری شود احتیاج به تمهیداتی دارد؛ لذا به شخصیت اصلی و چند رویداد مربوط به کتاب دا از جمله صحنه ایی که به دفن شهدای خرمشهر در گورستان جنت آباد می پردازد و چند تا از شخصیت ها و رخ دادهایی که ظرفیت نمایشی داشت توجه کردیم.
وی عنوان کرد: این نمایشنامه به قلم مهرداد رایانی نوشته شد که در حال حاضر نیز در مرحله چاپ است، سال قبل در تلاش بودم با حمایت حوزه هنری فرصتی برای اجرای این نمایشنامه بر روی صحنه پیدا کنم و البته علاوه بر حوزه هنری در شرایط حاضر چند نهاد فرهنگی دیگر هم در اجرای این نمایش مشارکت خواهند داشت.
پارسایی با اشاره به این که از ابتدای سال 92 مراحل پیش تولید این نمایش آغاز شده است، گفت: مراحل پیش تولید اثر شامل ارتباط با تعدادی از هنرمندانی که برای نقش مورد نظر هستند و محل و زمان اجرا و سایر موارد بود و پیش بینی می شود که بتوانیم از 24 شهریور ماه همزمان با بزرگداشت هفته دفاع مقدس در تالار اندیشه حوزه هنری کار را به اجرا برسانیم.
وی افزود: هنرمندان مورد نظر برای نمایش از چهره های سر شناس عرصه تئاتر و سینما هستند، به سراغ کسانی رفته ایم که تجربیات موفقی برای نقش پذیری با این موضوعات دارند و تا هفته اول تیر ماه تمرینات اثر آغاز می شود.
دا با سه نقش اصلی به نمایش گذاشته می شود
او با بیان این که در این نمایشنامه سه نقش اصلی وجود دارد که یکی همان شخصیت زینب زمانی است، گفت: نخست زینب زمانی قهرمان اصلی قصه ما، دوم دختری که پدرش در جنگ خرمشهر مفقود الاثر می شود و پلاک او بعد از سال ها در زلزله اهر در خانه یک خانواده روستایی پیدا می شود که سوال ایجاد می کند این پلاک چه طور در خانه یک خانواده روستایی پیدا شده است و معمای بسیار پیچیده ایی را به وجود می آورد و یکی دیگر از شخصیت های نمایش مجتبی سهراب پور است که از مفقود الاثر های جنگ خرمشهر است و پس از سال ها غیبت ناگهان پیدا می شود و این هم معمای دیگری است در مسیر نمایشنامه که در مجموع مخاطب را به قصه می رساند.
وی در توضیح بیشتر داستان نمایشنامه نیز گفت: قصه این نمایشنامه درباره شیرزنی از بازماندگان خرمشهر است که آرزو دارد موزه کوچک جنگ تحمیلی در خرمشهر احداث کند، او به دلیل علاقه اش به دفاع مقدس همچنان در همان حال و هوا زندگی می کند و در سالروز آزادسازی خرمشهر قصد دارد نمایشگاهی در یکی از میادینی که منطقه مهم دفاعی در زمان شکست خرمشهر بوده راه اندازی کند و این محل اکنون در حال حفاری برای ساخت یک مجتمع تجاری است که طی حفاری تعدادی پلاک و بقایای رزمندگان آن دوران پیدا می شود و از اینجا به بعد همه روند قصه تغییر پیدا می کند و در واقع زینب زمانی بر می گردد به همان کتاب خودش و آدم هایی که امروز در کتاب او تبدیل به خاطره شده اند و دیروز در شهر خرمشهر جانانه در صف اول دفاع ایستاده بودند.
او گفت: در طول نمایش علاوه بر شخصیت پردازی به گره گشایی نیز پرداخته می شود و کشف و شهود در این اثر نمایشی شکل می گیرد، در واقع مخاطبان هم خیلی با این معماها بیگانه نیستند اما به دلیل روزمرگی از کار آنها به آسانی می گذرند.
پارسایی عنوان کرد: پیش بینی کرده ایم که بعد از اجرای تهران حتما در چند شهر مرزی از جمله خود خرمشهر بتوانیم این نمایش را به اجرا بگذاریم، سعی می کنم از چهره های مختلف برای بازی در نمایش استفاده کنم و احتمالا از چند تن از بازیگران تئاتر خوزستان و خود خرمشهر هم در این اثر استفاده می شود و در کل هنرمندانی که با ما همکاری می کنند یا از دل جنگند، یا تجربه فرهنگی موضوعات جنگ تحمیلی را دارند و یا جتما بر اساس باورهای شخصی با ما همکاری می کنند.
وی با اشاره به این که به جزء تغییر در چند بازیگر تیم اجرایی نمایش همان تیم قبلی نمایش های "بانوی آب و آیینه" و "سردار مهر و ماه" هستند، خاطرنشان کرد: البته در آن اجرا ها جلوه های ویژه اصل بود و آن جا همه چیز مکمل هم بودند و تمام عناصر تبدیل به اجزایی شده بودند که پازل گونه در کنار یکدیگر پیکره ایی را به وجود می آوردند، اما در نمایش "شهسواران را چه شد؟" رئالی اجتماعی است و داستان قصه محور و عاطفی است و مرز ها مشخص و همه چیز شفاف است، معتقدم سرنوشت آدم ها و قصه ای طوری است که تماشاگر را در طول نمایش با او همراه می شود یا او را در معرض سوال های بی شماری قرار می دهد.
در ایران حق انتخاب را از تماشاگر گرفته ایم
وی درباره نحوه تبلیغات و اطلاع رسانی نمایش نیز گفت: تالار اندیشه حوزه هنری بیش از 700 صندلی دارد و برای این که بتوانیم روزانه 700 مخاطب را به سالن بیاوریم باید تمهیدات زیادی داشته باشیم از جمله موضوع، این موضوع ممکن است مورد علاقه طیف خاصی باشد بنابر این علاوه بر این که تبلیغ گسترده ایی خواهیم داشت و مردم را با انتخاب از پیش تعیین شده آگاه می کنیم. در تمام دنیا مردم برای این که تئاتری را ببینند به رزومه گروه، سابقه اجرایی گروه توجه می کنند و حتی نمایشنامه را می خوانند و انتخاب می کنند که به چه نمایشی و با چه سلیقه ایی و با چه سبکی بروند.
این کارگردان تئاتر افزود: ما در ایران حق انتخاب را از تماشاگر گرفته ایم، چرا که گروه های نمایشی برخورد ساختاری با مخاطب ندارند و تا به حال فراهم نشده است و بنابراین مخاطب کلی گویی می کند و به طور مثال می گوید «اثر نمایشی مذهبی است، برویم یا نرویم؟» و این که این اثر نمایشی دارای چه جاذبه هایی است و توسط چه گروهی و چه نمایشنامه ای است و نمایشنامه نویس آن کیست اصلا مطالعه نمی شود و ممکن است قضاوت شود که چون در گذشته نمایش های موضوعی از جمله دفاع مقدس و یا مذهبی و مناسبتی ضعیف بوده پس ما به دیدن این گونه تئاتر نرویم و این نوع قضاوت تبدیل به عادت شده است.
اعتقادات مردم را خلاقانه نشان می دهد
وی تصریح کرد: خبلی وقت ها آثاری هستند که باور و اعتقادات مردم را خلاقانه نشان می دهند، زمانی دکتر علی رفیعی نمایش "یادگار سال های شن" را با موضوع کربلا در تالار وحدت به روی صحنه بردند و همه اقشار دیدند.
پارسایی ادامه داد: گاه ممکن است مخاطب آثار امثال من برای تهیه بلیط هم به درب سالن مراجعه می کند و هم از طریق نهادهایی که وظیفه فرهنگی دارند بلیط تهیه کنند و گاه ممکن است آنها از طریق تبلیغات به سالن بیایند و این شیوه های بازاریابی صرف ایران نیست و در هر جای دیگر هم نوع بازاریابی برای جذب مخاطب یا از طریق سایت است، یا از طریق نهاد فرهنگی است و یا از طریق پیک و غیره است.
مردم کعبه ی تئاتری ها را دور می زنند
او گفت: تئاتری اگر خوب باشد و جزء ضرورت های فرهنگی جامعه اش باشد، مخاطبش نیز بالاخره روشی را انتخاب می کند و بلیط آن را تهیه می کند و بستگی دارد چه قدر محصول درست عرضه شود. متاسفانه فرصتی برای مخاطب قبل از دیدن نمایش برای مکاشفه و مواجه با آثار نیست، امروزه کسانی علاقمند هستند بیشتر دور ساختمان تئاتر شهر گرد هم می آیند و این کعبه تئاتری ها را دور می زنند و برای کسب اطلاع از چند و چون نمایش ها و اطلاع دقیق از آن به سایت ها سر نمی زنند و با عوامل نمایش گفت و گو نمی کنند.
تفکر دینی سفارشی نیست
وی با بیان این که ضعف جدی در تبلیغ و اطلاع رسانی تئاتر داریم، اظهار کرد: این ضعف مشمول همه نمایش ها است، به جزء مجموعه تئاتر شهر که تماشاگرانی ثابت دارد و آن تماشاگر هم هر اثری باشد می بینند و درباره آن از قبل تحقیق نمی کنند. من این طرز تفکر را که می گویند فلان نمایش دفاع مقدسی یا سفارشی، مذهبی و دینی است قبول ندارم ، چه طور است که در شبانه روز با خواندن 17 رکعت نماز به اعمال دینی خود می پردازیم و یک فریضه است، اما اگر تفکری در طول سال در آثار نمایشی جاری باشد به عنوان تفکر دینی سفارشی است.
این کارگردان تئاتر تاکید کرد: البته اثر نمایشی باید خوش ساخت و در چارچوب مضامین و تکنیک هنرهای نمایشی باشد، سوء استفاده از مضامین دینی را نمی پسندم؛ چرا که شائبه اقتصادی به همراه دارد که فرصت خوبی برای جذب اعتبارات موضوعی است.
بروک هم تماشاگر اتوبوسی می آورد؟
او افزود: این هم که ببینید برای نمایشی تماشاگر بیاورند خاص ایران نیست، در سال 87 در پاریس برای دیدن نمایشی به تئاتر بروک رفته بودم و آن جا دو اتوبوس دانشجو از دانشگاه سوربون آوردند تا نمایش را ببینند و آیا باید بگوییم بروک هم تماشاگر اتوبوسی می آورد؟ بیش از 20 فستیوال رسمی رفته ام که خود فستیوال ها تماشاگر از اقشار مختلف می آوردند و با آنها به بحث و بررسی اثر می پردازند.
پارسایی تئاتر را برای همه و تولید اندیشه دانست و عنوان کرد: این اندیشه برای همه جامعه است و دین نیز متن زندگی ما است و امروزه فرهنگ دفاع مقدس جزئی از زندگی ما ست و در طول روز به پدیده های مختلف بر می خوریم در حالی که خروجی آثار اینطور نشان می دهد که مخاطبمان احساس می کنند این موضوعات ضروری نیست.
این یک پا نیست که در خاک دشمن جا مانده
وی اظهار داشت: اگر رمان "دا" صد و اندی بار چاپ می شود پس می توان نمایش آن را هم مورد استقبال مخاطب قرار داد. یا کتاب "پایی که جا ماند" چاپ های فراوانی داشت ، یک سوم از این کتاب را که خواندم با خود گفتم «خدایا اگر این تکرار حماسه کربلا نیست پس کربلا چگونه بوده است؟» و این یک پا نیست که در خاک دشمن جا مانده و تبدیل به اسطوره شده است، بلکه فرهنگ دفاع ما است.
وی در پایان گفت: فکر می کنم برای تولید نمایش هایی که به باورهای دینی و ارزش های ما بر می گردد باید خیلی خوب و دقیق کار کنیم تا ساخت اثر هم سو و هم شان با موضوع باشد و آن وقت است که مخاطب مرزبندی ها را کنار می گذارد.