لطفا روی خطوط قرمز حرکت نکنید!

گروه سیاسی «خبرگزاری دانشجو» - حمید سطوتی؛ در شرایطی که مذاکرات ایران و شش کشور موسوم به 1+5 در ژنو روزهای 23 و 24 مهر ساعت 9:30 صبح در مکان سازمان ملل برگزار می‌شود، فضای سیاسی در عرصه بین‌المللی حکایت از آن دارد که اگرچه امیدها به دستیابی به راه‌حل مسالمت‌آمیز در خصوص مناقشه هسته‌ای تا حدودی افزایش یافته، اما اختلاف نظرها و اختلاف منافع همچنان بین طرف‌های غربی و ایران جدی است.

گزارش هایی از رسانه های غرب رسیده است که گویا غرب شروط بسیار سنگینی را برای تحمیل به ایران آماده کرده است؛ شروطی که قطعا بسیاری از آنها با بی میلی طرف ایرانی مواجه می شود.

 در رابطه با مذاکرات آتی ژنو به چند نکته باید توجه داشت:

1 - در نگاه نخبگان، موضوع هسته‌ای در زمره مسائل کلان ملی است که ضرورت اجماع درباره آن احساس می‌شود. از سوی دیگر این موضوع یکی از مؤلفه‌های تعیین‌کننده در اقتدار درونی کشور است؛ این جنبه از کارکرد قضیه هسته‌ای در چرخه قدرت ملی کشور در روزهای اخیر بیشتر خود را می‌نمایاند.

صرف‌نظر از انتقادهای تاکتیکی نسبت به روش‌های مذاکره باید بپذیریم که اولاً، تلاش جدی نظام سیاسی کشور همواره مبتنی بر دفاع عقلانی و اصولی از استفاده انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز بوده است و تبیین استراتژی نظام در این زمینه وظیفه اصلی مذاکره‌کنندگان است.

ثانیاً، در دنیای امروز تغییر تاکتیک مذاکره امری ضروری برای رسیدن به سطحی از توافق است تا همه اطراف مذاکره را راضی نگه دارد.از سوی دیگر، اکنون این باور در میان افکار عمومی داخلی و خارجی به کرسی نشسته است که نظر رهبر معظم انقلاب مبنی بر حرام بودن استفاده غیرصلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای یک امر مسلم، قطعی و پذیرفته شده است و مذاکرات در موضوع انرژی هسته‌ای با اخذ نظر از مقامات عالی نظام انجام می‌پذیرد.

2 - اطلاعاتی دریافت شده است که نشان می‌دهد طرف غربی طراحی بسیار خطرناکی برای مذکرات ژنو انجام داده و در این مذاکرات خطر بی‌سابقه‌ای «حقوق ملت ایران» را تهدید می‌کند.  بر اساس این اطلاعات، طرف غربی در این مذاکرات تاکید خواهد کرد که مفهوم «حق غنی‌سازی ایران طبق ان پی تی» را نمی‌پذیرد!

نپذیرفتن حق غنی‌سازی ایران مطابق ان پی تی، به این معناست که طرف غربی می‌خواهد این حق را به انواعی از شروط مانند تجمیع در یک مکان خاص، محدودیت سرعت، محدودیت حجم، محددیت حجم انباشت، محدودیت مصرف و محدودیت درصد مشروط کند و حال آنکه هیچ کدام از این شروط در «ان پی تی» وجود ندارد و حق غنی‌سازی ایران در این پروتکل کاملا بدون قید و شرط است؛ بنابراین پذیرش این شروط در چارچوب یک توافق رسمی عملا به معنای محروم شدن ایران از حقوق خود طبق ان پی تی است.

بر اساس آنچه منابع غربی گفته‌اند، شروطی که غرب در پی تحمیل آن به برنامه غنی‌سازی ایران است، چنین است:  1- همه فعالیت غنی‌سازی ایران به یک تاسیسات –ترجیحا نطنز - محدود شود ؛ 2- ایران به دورانی برگردد که تعداد محدودی سانتریفیوژ داشته باشد ؛ 3-تاسیسات فردو تعلیق شود؛ 4-ایران بپذیرد که زمانی در گذشته برنامه هسته‌ای نظامی داشته ؛ 5- ایران فعلا صرفا در حد 5 درصد در نطنز غنی‌سازی کند ؛ 6- مواد 20 درصد یا به طور کامل از ایران خارج شود یا به تمامی اکسید شود. 

به این ترتیب به نظر می‌رسد که برنامه غنی‌سازی ایران به یک برنامه سمبلیک و بسیار محدود تبدیل خواهد شد که به لحاظ راهبردی واجد ارزش چندانی نیست.
 
کارشناسان می‌گویند اعمال این محدودیت‌ها بر غنی‌سازی در ایران آن هم به طور مادام‌العمر و دائمی و در قالب یک توافق رسمی، به معنای از بین رفتن زیر ساخت غنی‌سازی صنعتی در ایران، تبدیل شدن برنامه غنی‌سازی به یک برنامه سمبلیک و فاقد اثر راهبردی و محروم‌سازی ملت ایران از حق خود طبق چارچوب «ان پی تی» است. 

3 - کاترین اشتون، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در خصوص مذاکرات ژنو می گوید: «من مایلم با بهترین فضای موجود به ژنو بروم. کسانی که در اینجا [آمریکا] قانون‌گذارند یا در آنجا کنترل مذاکرات را از طرف آمریکا به دست دارند، جان کری (وزیر امور خارجه آمریکا) و اعضای تیمش باید به این فکر کنند که چگونه می‌توان از بهترین فضای ممکن اطمینان حاصل پیدا کرد».

وزیر امور خارجه فرانسه روز یکشنبه در گفت‌وگو با شبکه خبری ای‌تل، روزنامه لوموند و شبکه یورو 1، گفت که حسن روحانی، رییس جمهور جدید ایران برای این انتخاب شد که « تغییری را به وجود آورد. در حال حاضر فقط گفت‌وگو‌های باز داریم، ولی ما خواستار عمل هستیم.»

به نظر نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، تا زمانی که ایران برنامه هسته‌ایش را برنچیند آمریکا یا شورای امنیت سازمان ملل نباید هیچ‌یک از تحریم‌های اقتصادی اعمال شده بر ضد این کشور را لغو کنند.

به عبارت دیگر، تا زمانی که ایران همه نظرات اسرائیل را برآورده نسازد، نباید خواست این کشور که لغو تحریم‌ها است برآورده شود.

نتانیاهو چهار شرط بسیار خاص برای یک قرارداد نهایی تعیین کرده است تا رضایت اسرائیل تامین شود. برخی از این شروط هرگز برای ایران عملی نیست، از جمله اینکه دیگر هیچ‌گونه غنی‌سازی اورانیوم در ایران انجام نشود و این کشور همه اورانیوم غنی شده‌اش را تحویل دهد.

مشخص است که ایران بر اساس مواضع اصولی خود هرگز با چنین رویکردهایی موافقت نخواهد کرد. در مجموع، اگر چه فضای بین‌المللی نسبت به گذشته تا حدودی تعدیل شده است اما نمی‌توان فضا را کاملا مثبت دانست.

هنوز ایالات متحده آمریکا، رژیم صهیونیستی و بخشی از کشورهای عربی چیزی را نشان نداده‌اند که مشخص کند، آماده حل و فصل جدی مناقشه هستند.با این همه، مذاکرات ژنو چشم‌انداز مذاکرات سختی را در پیش دارد که نه باید به آن بیش از حد خوش‌بین بود و نه بیش از حد بدبین ، البته تیم مذاکره کننده ایرانی نباید فراموش کند که همه این شروط خط قرمز ملت ایران است و به هیچ وجه نباید آنها را قبول کرد و در عالم سیاست حرکت به روی خطوط قرمز به شدت زیان بار است.