در کرسی آزاد اندیشی«ماهیت اعدام»؛
به گزارش خبرنگار «خبرگزاری دانشجو» از مشهد، محسن برهانی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران در کرسی آزاد اندیشی تخصصی «ماهیت اعدام» در دانشکده حقوق دانشگاه آزاد مشهد تصریح کرد: مجازات اعدام و اینکه مجازات اساسا خوب است یا خیر یک بحث دامنه‌دار تاریخی است که طرفین موافق و مخالف آن سخنان گفتنی و شنیدنی بسیار دارند.
وی با اشاره به اینکه قضاوت بر سر سخنان هر دو اردوگاه اقدام آسانی نیست، ادامه داد: اشکالی که در جامعه مطرح می‌شود، این است که وجود چنین گستره‌ای از مجازات اعدام از ثمرات دانش فقه در ایران است و این سوال مطرح می‌شود که چنانچه دانش فقه را به عنوان یک مرجع بدانیم آیا وجود این دانش ملازمه‌ای به وجود این میزان اعدام دارد یا خیر؟
مجازات اعدام در کشور بسیار زیاد است
عضو هیات علمی دانشگاه تهران میزان مجازات اعدام در کشور را بسیار دانست و تصریح کرد: ما در دنیا دومین و یا سومین کشور در میزان اعدام را داریم به این معنا که بعد از چین یک رقابت بین ما و ایالات متحده بر سر تصاحب جایگاه دومی اعدام در دنیا وجود دارد.
برهانی با بیان اینکه طبق آمار سازمان ملل سالانه در ایران بین 560 تا 650 مجازات اعدام صورت می‌گیرد، بیان داشت: این سوال مطرح که آیا وجود چنین دستگاهی در ایران ملازمه در میزان اعدام دارد؟
وی با اشاره به اینکه در دانش مسلمین با یک امر مرکزی به نام نص «کتاب و سنت» مواجه هستیم، افزود: دانش فقه در حقیقت دانشی است که باعث می‌شود که نص در طول زمان و مکان حیات داشته باشد به این معنا که گذاره‌ها و احکام مختلف را در طول تاریخ بازتولید می‌کند.
این استاد دانشگاه نص را امری فرا تاریخی، فرا زمانی و فرامکانی و فقه را زمانمند و مکانمند ارزیابی و خاطرنشان کرد: یک دعوای همیشگی بین عقل و شریعت از حدود 100 سال قبل در ایران شکل گرفت و طرفین نیز از تمام تلاش خود در جهت تخریب و یا اقناع رقیب بهره می‌گیرند.
ثمره حذف فقه از دایره حقوقی ایران،تولید رادیکالیسم علمی است
برهانی با اشاره به اینکه این دعوا را باطل می‌دانم، یادآور شد: ثمره هر تلاشی جهت حذف فقه از دایره حقوقی ایران یقینا حذف فقه نخواهد بود بلکه ثمره آن تولید یک نوع رادیکالیسم علمی در کشور است.
وی ادامه داد: در نهایت ثمره آن ایجاد آسیب هم به علم حقوق و هم فقه خواهد بود؛ بنابراین هنر این است که ضمن پذیرش فقه بتوانیم نوعی همراهی بین دو اردوگاه ایجاد کنیم.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه مجازات اعدام در فقه امری استثنایی است و در واقع خاص پذیرفته می‌شود، گفت: در نظام حقوقی شخصی که فقه را بپذیرد بی‌تردید اعدام وجود خواهد داشت به این معنا که ما نمی‌توانیم ضمن پذیرش نظام فقه مجازات اعدام را حذف کنیم؛ مگر اینکه منطق، مبانی و اصول حاکم بر فقه اساسا تغییر و فقه جدیدی بوجود آید.
این استاد حقوق با اشاره به اینکه چنانچه قانونگذار دو نکته را بپذیرد این امر تسهیل می‌شود بیان کرد: پذیرش اعدام به عنوان یک امر استثنایی و اینکه قانوگذار و فقها بپذیرند که اصلی به نام احتیاط در دماع وجود دارد به این معنا که زمانی حکم به خون رسید فقیه به احتیاط تمسک جوید.
با بهره‌گیری از عناوینی که فقها دارای اختلاف نظر جدی هستند اعدام زدایی کنیم
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران تاکید کرد: ما باید در قانون خود از عناوینی که فقها مشکوک، اختلافی و مبتنی بر اختلاف نظر جدی هستند اعدام زدایی کنیم و آن اموری که مشترک هستیم را در قانون خود نگاه داریم و مطمئنا با انجام چنین اقدامی مرتکب هیچ خلاف شرعی نخواهیم شد.
برهانی با تاکید بر اینکه با انجام این کار مجازات اعدام در ایران به کمتر از 20 درصد کاهش خواهد یافت خاطرنشان کرد: به طور مثال در قانون مجازات لواط حکم فقهای شیعه اعدام فاعل و مفعول است و تنها چند نفر از فقها از جمله آیت‌الله خویی حکم کرده‌اند که چنانچه این جرم رخ داد مفعول قصاص و فاعل به شرط احسان قصاص خواهد شد و قانونگذار در ماده 234 این امر را پذیرفت و تعداد مجازات‌های اعدام را کاهش داد.
وی با بیان اینکه در امور مختلف می‌توانیم از این راه جهت کاهش اعدام در کشور بهره گیریم، تصریح کرد: ما می‌توانیم با پذیرش ساختار فقهی و بدون شکستن خط قرمزهای موجود میزان مجازات اعدام را کاهش خواهیم داد اما مجازات به صفر نخواهد رسید.
سیاست‌های دستگاه قضایی باید به سمت جرم‌زدایی برود
در ادامه این جلسه شیخ الاسلام، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد مشهد تصریح کرد: در قانون به این امر رسیدیم که در اعدام فاعل لواط باید شرایط احسان رعایت شود حال در این‌جا این سوال مطرح می‌شد که پس اعدام‌هایی را که قبل از انقلاب به شیوه زمان وقت صورت می‌گرفت را چگونه باید جواب داد.
وی با اشاره به اینکه جان انسان‌ها بسیار مهم است، تصریح کرد: در دنیای امروز مجازات را استثنا می‌دانیم و نه اصل. بنابراین سیاست‌های دستگاه قضایی باید به سمت جرم‌زدایی برود و سیاست‌های عناوین مجرمانه را کاهش دهیم.
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد مشهد تاکید کرد: ممکن است این مسئله مطرح شود که چنانچه اعدام را حذف و یا کاهش دهیم تعداد قتل‌ها افزایش می‌یابد؛ اما آیا تاکنون تحقیقی صورت گرفته که در صورت حذف و یا کاهش اعدام تعداد قتل در جامعه را کاهش و یا افزایش می‌یابد؟
آیا مجازات اعدام میزان فساد در جامعه را کاهش داده است؟
شیخ‌الاسلام با اشاره به اینکه بنابراین باید تحقیق کرد که آیا مجازات اعدام میزان فساد در جامعه را کاهش داده است، بیان داشت: ما با اعدام تنها قصاص را در جامعه پر رنگ می‌کنیم و ترس آن را از بین می‌بریم زیرا مشاهده می‌کنید که با وجود اعدام‌های زیاد در جامعه باز هم فساد بسیار است و افراد با وجودی که می‌دانند اعدام می‌شوند اما باز هم دست به قتل و یا فساد می‌زنند.
وی افزود: در قرن 19 مجازات سرقت در انگلستان اعدام بود زمانی که یک سارق را در ملاء عام می‌خواستند اعدام کنند یک محقق برآن شد که میزان سرقت در روز اعدام در بین حاضران را برآورد کند و در نهایت به این نتیجه رسید که در همان روز و در بین حاضران چند فقره سرقت روی داده است. بنابراین مشاهده می‌کنید اعدام همیشه بازدارنده نیست.
این استاد حقوق تاکید کرد: به چه علت باید یک لیسانسه حقوق حکم اعدام دهد کدام فقیه گفته است این فرد توانایی دادن این حکم را دارد.
شیخ الاسلام افزود: برخی به فایده این امر توجه ندارند و تنها عنوان می‌کنند چون نص است بنابراین نباید کوتاه آمد و باید به همین روش پیش رفت.
وی ادامه داد: شاید در آینده روشی مطرح که بتواند جایگزینی برای اعدام باشد بنابراین نباید تنها به این امر استناد کرد.
باید در قوانین اعدام بازنگری صورت گیرد
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد با تاکید بر اینکه سرنوشت انسان‌ها بسیار مهم است، تصریح کرد: چنانچه تحقیقات جرم‌شناسی انجام شود خواهید دید فایده‌ای ندارد و در نهایت خشونت را در جامعه رواج خواهیم داد؛ بنابراین باید در قوانین اعدام یک بازنگری صورت گیرد.
این استاد دانشگاه در پایان گفت: چنانچه در تحقیقات به این نتیجه رسیدیم که با انجام دو اعدام جلوی چهار قتل را خواهیم گرفت آن‌گاه اعدام صحیح است؛ اما آیا در این راستا تحقیقی شده است؟
کیفرها باید متناسب با زمان و مکان خود مطرح شوند
در ادامه فرجی‌ها، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس تهران گفت: باید در این خصوص به دیدگاه جامعه شناسان مجازات توجه کرد و باید دانست که ارزش‌ها و شدت آن در طول زمان تغییر می‌کنند همان‌گونه که ارزش جان و آزادی انسان در طول زمان بیشتر شده است.
وی ادامه داد: به طور مثال در گذشته اولین زندان‌ها به صورت سیاه چاله بود و مجرمی حکم حبس را می‌گرفت ترجیح می‌داد به اعدام شود اما امروز مشاهده می‌کنید که مدل زندان‌ها تغییر کرده است.
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس تهران تصریح کرد: کیفرها باید متناسب با زمان و مکان خود مطرح شوند .
فرجی ها تصریح کرد: در مجازات‌ها اصل بر بی‌طرفی است اما نتیجه یافته‌ها این امر را نشان نمی‌دهد و نمی‌توان گفت که قاضی بی‌طرفانه رفتار می‌کند.
وی ادامه داد: مطالعات انجام شده نشان دهنده این است که ردپای پیش فرض‌های مختلف در نظام قضایی ما دیده می‌شود.
عضو هیات علمی تربیت مدرس تهران بیان داشت: نتایج تحقیقات نشان می‌دهد رد پای بسیاری از متغییرهای فرا قانونی در مجازات‌ها مشاهده می‌شود به این معنا که نوع، قوم و قبیله، ملیت، شرایط سیاسی و غیره در نوع مجازات لحاظ می‌شود که این امر بسیار نامطبوع است.
فرجی ها خاطرنشان کرد: این رویکرد مجوز ایجاد امنیت نخواهد شد زیرا این امر باعث می‌شود افرادی که دارای قومیت‌های متفاوت هستند به دادگاه مراجعه نمی‌کنند؛ بلکه خود پیش قدم می‌شوند.
وی افزود: چگونه می‌توان گفت افرادی که از نظر اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی دارای شرایط متفاوتی هستند آن‌گاه در برابر قانون برابر باشند؟
این استاد دانشگاه در پایان گفت: امروز هر پرونده قتلی که رسانه‌ای می‌شود به اعدام منجر می‌شود که این امر صحیح نیست.
کرسی‌های آزاد اندیشی مهد آزادی بیان و عقیده هستند
در ادامه این بحث کریمی، مسئول بسیج دانشکده حقوق دانشگاه آزاد گفت: برخی عنوان می‌کنند که در کرسی‌های آزاد اندیشی آزادی بیان وجود ندارد و از ارائه نظرات خود هراس دارند این در حالی است که مقام معظم رهبری بر امر برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی بسیار تاکید کرده‌اند.
وی ادامه داد: تنها مکانی که مهد آزادی بیان و عقیده است همین مکان برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی است.
همچنین معاون پژوهشی-علمی بسیج دانشگاه آزاد مشهد و گلبهار تصریح کرد: کرسی‌های آزاد اندیشی از اولویت‌های این معاونت است و ما در این مسیر رویکرد علمی را مد نظر داریم.
وحید زارع در پایان با اشاره به اینکه رویکرد علمی در این کرسی‌ها معنا می‌یابد؛ زیرا افراد با مطالعه وارد بحث می‌شوند، خاطرنشان کرد: دانشگاه آزاد مشهد در میزان برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی در بین استان‌ها از آمار بسیار خوبی برخوردار است و این دانشکده نیز سعی در برگزاری هر چه بیشتر و علمی‌تر کردن این کرسی‌ها دارد.
ارسال نظرات