جلیلی: منتقدین هم اگر مجبور نبودند تا آخر برخی فیلم ها نمی نشستند / قادری: تضادی بین خاموشی و رفیع پیتز نیست

به گزارش خبرنگار فرهنگی«خبرگزاری دانشجو»، ظهر امروز برنامه مناظره ای با موضوع «خدمات متقابل سینما و انقلاب اسلامی» در سالن شهید مطهری دانشگاه امام صادق بین وحید جلیلی، مسئول دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی و امیرقادری منتقد سینما برگزار شد.

در ابتدای این مناظره که در فضایی صمیمی برگزار شد، قادری به شوخی گفت: خیلی تعجب کردم جلیلی با من وارد بحث شد زیرا در مقابل مباحث من چندان استدلالی ندارد.

قادری سپس با توجه به موضوع مناظره ادامه داد: بعد از انقلاب سینما پیشرفت چندانی نداشته است بلکه بدتر نیز شده است الگوی ما از قبل از انقلاب چپ بوده و هنوز آن فضا ادامه دارد. بنابراین باید الگوی سینما عوض شود ما شبیه اروپا هستیم یعنی آنها نیز مانند ما فارابی و الگوی سینمایی دولتی دارند فرهنگ انها نیز همچون ما ربطی به هنر موجود در کشور ندارد انها با جشنواره ها و .... سینما و فرهنگ آمریکا را در کشور بازتولید می کنند و آنها با این رویه فرهنگ خود را در خطر می بینند بنابراین ما نیز همچون آنها با این سینما مشکل داریم.

در ادامه این مناظره، وحید جلیلی به بحث پرداخت.

وی در ابتدا گفت: بهتر است وارد بحث‌های عینی‌تر شوید. به جشنواره‌ای که چند روز قبل تمام شد، نگاه کنید. تمام مباحث ما باید روی خروجی تاثیرگذار باشد. یک نکته را در مقدمه بگویم. قبل از اینکه وارد نقد سینما شویم باید وارد نقد، نقد سینما شویم نقد سینما آسیب هایی دارد اولاً در یک دوره بحث فرم و در دوره ای دیگر بحث داستان مطرح می شود

اما بحث سازمان سینما خیلی کم مطرح شده است. وقتی می گویم سینما یعنی تولید کننده، بیننده و در یک بخش دیگر آن، خود فیلم قرار می گیرد اما ما معمولاً به خود فیلم می پردازیم.

دومین آسیب نقد سینما فرق گذاشتن بین نقد فیلم و نقد سینما است. منتقد فیلم ممکن است فیلم را ببنید این بخش خوب بود و آن بخش خوب نبود ولی منتقد سینما می بیند چه فیلم های در فضای سینما ساخته نشده است یعنی منتقد سینما جاهای خالی آن را نیز شناسایی می کنید اگر می خواهید سینما را اصلاح کنید باید این دو مقوله را اصلاح کنید یعنی اول نظام تولید و تماشاگر و دوم نظام سینما را باید اصلاح کنید.

نقد سازمان مهم است زیرا 32 سال است می گذرد و در مورد مشکلات فیلم و نقد فیلم ها خیلی حرف زده ایم اما راه به جایی نبرده ایم ما اول باید تکلیف خود را با سینما معلوم کنیم بعضی می گویند سینما سرگرمی است از این جهت سینمایی ما بسیار کسل کننده است حتی خود منتقدین هم اگر مجبور نبودند فیلم ها را نقد کنند تا آخر فیلم نمی نشستند این معیار، معیار مناسبی است هر چند ناقص است اما می شود آن را مطرح کرد.

سپس قادری در پاسخ به جلیلی گفت: بحث های که آقای جلیلی می گوید ربطی به اعتقادات ندارد. این امر مسئله کل سینمایی جهان است. اتفاقا من هم می خواهم بحثم را از جشنواره امسال شروع کنم، جشنواره امسال برآیندی از سینمای ایران بود و بسیاری از کارگردان ها و گروه های گوناگون در آن فیلم داشتند ما بعد از 40 سال نگاه به آسمان، نظریه پردازی درباره سینما، سینما را هنر اول کشور قرار دادن به این جشنواره رسیده ایم جشنواره ای که به شکل مداوم به خیانت و .... می پردازد زیرا هیچ گاه نتوانستیم از رویکرد چپ خارج شویم ما هر هنرمندی در دهه 60 ساختیم در دهه 70 به اپوزیسیون تبدیل شده است.

همچنین فرد هنرمندی که در دهه هفتاد ساخته‌ایم در دهه 80 تبدیل به اپوزیسیون شد. اکنون هم هر هنرمندی که در دهه 80 ساخته ایم در آینده به اپوزیسیون تبدیل خواهد شد.

قادری افزود: وقتی ما آمدیم انسان ها را در طبقات خاص تقسیم کردم و افراد را به طبقات خاص و طبقات عام جای دادیم و طبقه خاص را حافظ فرهنگ دانستیم همین می شود زیرا طبقه خاص را از مردم جدا کردیم و آنها هیچ گاه از فرهنگ مردم آگاهی نیافتند.

سینمای سرگرم کننده می تواند گیشه های ما را پررونق کند فیلم خوب تولید کند و حتی ما را به وحدت برساند و بنابراین می تواند در جهت منافع ملی ما حرکت کند.

سینمایی سرگرم کننده می تواند بسیار هزینه داشته باشد زیرا قرار نیست هر فیلمی که در سینمایی سرگرم کننده ساخته می شود فیلم های خوبی باشد اما می توانیم در چنین سینمایی فیلم های خوب تولید کنیم گرچه در این فاصله فیلم های بد نیز زیاد تولید می شود.

من با افراد زیادی صحبت کرده ام آنها می گویند  ما برای مردم فیلم می سازیم اما بعد از 5 سال متوجه می شویم همه آنها به فکر منافع گروه خاص خود هستند تا وقتی افراد به دنبال حفظ منافع گروه های خاص هستند، سینمایی ما به همین شکل باقی می ماند.

سپس جلیلی در پاسخ به سخنان قادری گفت: حرف انقلاب اولش نه شرقی و نه غربی بود، برخی گاهی الگوهای ذهنی خود را در جامعه وارد می کنند و جامعه را با آن تقسیم می کنند انقلاب گفت: نه شرقی و نه غربی و این جمله را اثبات کرد، انقلاب، چمران، همت، آوینی و .... را معرفی کرد آنها به تعبیرسینمایی یک شخصیت بودند اما یک جریانی سعی کرد این افراد را مصادره کند و به گونه ای فروبکاهد و بگوید همه انها یکی هستند و انها را توده قلمداد کند.

این فیلترها جلوی شخصیت شدن این افراد را می گیرد انقلاب اسلامی این امر را در جنگ هشت ساله نشان داد.

حسن باقری با آن سن کمش فرمانده می شود، قالیباف نیز می گوید: در 16 سالگی فرمانده یک لشگر می شود.

چه جوری می شود افرادی با چنین سنی به چنین جایگاهی برسند، انقلاب مگر چه فضایی باز کرد که شخصیت های چنین بزرگ خلق شدند اما هنرمندان ما که باید بتوانند با نگاه تیزبین خود طلا را از مس جدا کنند همه را با نگاه چپ می بینند.

به سینما که می آیید اثری از قهرمان نیست اگر کسی می خواهد قهرمان ها را بشناسد باید وارد جریان شود اما جریان روشنفکری چون وارد جریان نشد قهرمان ندارد بنابراین با نگاه ایدئولوژیک و واقعیت های برامده از انقلاب اسلامی را انکار می کند اگر ما داستان های جذاب واقعی را هم برای سینماگران عرضه کنیم حرف می زنند زیرا مسئله آنها واقعیت ها و حتی سینما هم نیست مسئله آنها توهمات خودشان است.

جلیلی با اشاره به ژانر سینمایی پلیسی و جاسوسی، افزود: رئیس جمهور ما را کشتند اما سینماگر ما سراغش نمی‌رود لذا سینمای سانسورچی مشکل ماست نه سانسور سینما؛ چراکه از رجایی تا احمدی‌روشن در سینمای ما سانسور شده است.

حرف جدیدی که ما زدیم با سینما نسبت زیادی دارد زیرا حرف توده مردم است اما ما سینمای ایران را به قول شهید آوینی جهانی نکرده ایم تا حرف ما جهانی شود.

سینما را جشنواره ای کرده ایم اگر ما شهید چمران را به جهان معرفی کنیم همه می فهمند که شهید چمران بسیار بالاتر از چگورا است سپس قادری در جواب جلیلی گفت: هر شکلی از تأمین منافع گروهی خاص به شکست منجر می شود اگر الان به شکست منجر نشود در سال های آینده خواهد شد اگر من گفته بودم همه گروه ها اشتباه می کنند و من درست می گویم حرف شما درست بود اما من می گویم همه باید کاملاً برابر شوند.

قادری ادامه داد: آن چیزی که جلیلی گفت: درست بود چمران، همت، آوینی و .... شخصیت بودند اما آنها شرایط داشتند که تبدیل به شخصیت شوند آیا بقیه افراد نیز چنین شرایطی را داشتند اگر بسیاری از مردم دیگر نیز چنین شرایطی را داشتند به شخصیت تبدیل می شدند البته همان شخصیت هارا از مردم گرفته ایم ما آنها را برای منافع گروه خاصی اختصاص داده ایم این دلیل اصلی کمرنگ شدن قهرمان های ما است نه آن چیزی که آقای جلیلی می گوید مثلاً ما باید اجازه می دادیم جریان چپ مارکسیستی نشان دهد شهید چمران را چگونه تولید کرده است اگر ما اجازه می دادیم چنین فیلمی ساخته شود مردم پول می دادند فیلم را می دیدند و موجب می شد شهید چمران از طریق نگاه چپ ادامه حیات پیدا کند.

جلیلی در ادامه این جلسه گفت: انقلاب خودش یک ماجرا است یک ماجرایی که بسیاری از نقاطش غیرقابل پیش بینی است. ریزش ها یکی مصادیق آن است. بنابرین انقلاب اسلامی جدا از دیگر ارزش ها سرمایه بزرگی پای سینما آورد.

جلیلی در بخش دیگری از صحبت هایش ادامه داد: شما می گوید بازار آزاد شود تا مردم پول بدهند و فیلم را ببینند اما کدام فیلم، فیلم باید با پول چه کسی تولید شود همچنین اتفاقاً حرف ما این است که هنر بچه های حزب اللهی تحت شدیدترین بمباران های روشنفکران قرار دارد از طرف دیگر در کشورهای دیگر جهان حتی امریکا نیز گاهی به منافع و برگشت سرمایه فکر نمی کنند آن کمپانی که فیلم 300 را ساخت نمی توانست یک انیمیشن تولید کند تا سود بیشتری عایدش شود؟ آنها نیز به منافع ملی خود فکر می کنند اما بازار آنها لزوماً آزاد نیست اگر آزاد بود فیلم های شبیه 300 تولید نمی شد.

این منتقد سینما همچنین با بیان اینکه در آمریکا مک‌کارتیسم داشتیم، گفت: تضادی بین خاموشی و رفیع پیتز نیست بلکه تضاد بین ذهن بسته و باز است و دعوا بین تقسیم این ضبط و آن بلندگو و تریبون بین این گروه‌ها و طبقات خاص است.

قادری در پاسخ جلیلی گفت: اگر برای همه مردم از طبقات مختلف شرایطی برای ورود به بازار آزاد ایجاد شود فیلم هایی تولید می شود که فروش بالایی دارند و حتی امنیت ملی ما را نیز تامین می کند.

لازم به ذکر است؛ مناظره خدمات متقابل سینما و انقلاب اسلامی با فضای شاد و صمیمی همراه بود و گاهی خنده دانشجویان را به همراه داشت.