گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، با توجه به نامگذاری امسال به نام سال «اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی» توسط مقام معظم رهبری، مسئولیت بخشهای مختلف که هر یک به نوعی متولی امر فرهنگ جامعه هستند، سنگینتر از سال های گذشته است. یکی از اقشاری که شاید لوگوی رسمی در حوزه فرهنگ نداشته باشند، اما نقش بسزایی در حوزههای فرهنگی و بخصوص در ارتباط با جوانان و فرهنگسازی در محلهها ایفا می کنند، ائمه جماعات مساجد هستند.
به همین منظور گفتگویی داشتیم با آیت الله سید جمال الدین دین پرور، امام جماعت مسجد اعظم تجریش و در خصوص نقش ائمه جماعات در فرهنگ سازی در مسجد و محله از او پرسیدیم. آیت الله دین پرور که در خانواده ای اهل علم و دین رشد کرده به دلیل حضور در مسجد و محله شمیران خود را میراثدار پدر و پدربزرگش مرحومش می داند. ایشان که اکنون ریاست بنیاد نهج البلاغه را برعهده دارد شاگردی حضرت امام (ره) و همکلاس بودن با مقام معظم رهبری را تجربه کرده و تجربه های زیادی نیز از فعالیت های تبلیغی در کشور هندوستان دارد. از ایشان همچنین در هشتمین نشست از سلسله نشست های مفاخر شمیران تجلیل شده است.
«خبرگزاری دانشجو» - به نظر شما استقبال مردم از مساجد افزایش داشته یا کاهش پیدا کرده است؟
دین پرور: این مسأله به برخورد امام جماعت و فعالیت های هیأت امنا بستگی دارد. به طور کلی در انقلاب و پس از انقلاب استقبال مردم از مسجد خیلی بیشتر شده است. همین مسجدی که الان سیصد چهارصد متر است یک اتاق سه در چهار بود که آن هم پر نمی شد، اما حالا ظهر و شب و حتی نماز جماعت صبح مردم با علاقه شرکت می کنند و فضای خوبی شده است، جز عده ای که از ابتدا هم علاقه مند نبودند، اما الان به طور کلی فضا بهتر شده است. استقبال مردم بیشتر مربوط به امام جماعت و هیأت امنا و برنامه هایی مربوط می شود که آنها در مسجد و محل انجام می دهند.
امام جماعت باید برای مردم وقت بگذارد
«خبرگزاری دانشجو» - ائمه جماعات غیر از اقامه نماز چه فعالیت های فرهنگی می توانند در مسجد و محله انجام دهند؟
دین پرور: امام جماعت باید برای مسجد و ارتباط با مردم وقت بگذارد. مردم نیازمند هستند که با یک روحانی مرتبط با خدا ارتباط داشته باشند، چون از نظر روحی و قلبی این مسأله یک ضرورت است. بزرگترین کاری که امام جماعت می تواند انجام دهد این است که با مردم ارتباط زیادی داشته باشد و این گونه نباشد که فقط برای نماز به مسجد بیاید و بعد هم بلافاصله از مسجد خارج شود، بلکه قبل از اذان به مسجد بیاید و با کسبه محل صحبت کند و به سوالاتشان پاسخ دهد، به مشکلات مردم و محله توجه کند و مردم را به کار و فعالیت وادارد. این رابطه مولد تأسیس بسیاری از تشکیلات بهداشتی، درمانی، فرهنگی و غیره است.
«خبرگزاری دانشجو» - در مسجد اعظم تجریش که شما امامت آن را بر عهده دارید آیا فضای تعامل با مردم و محله وجود دارد؟
دین پرور: مرحوم پدر و پدر بزرگم در شمیران با مردم ارتباطات معنوی خوبی داشتند و الان می توانیم بگوییم ما میراثدار اجدادمان هستیم و توانسته ایم راه آنها را ادامه دهیم و لااقل کمرنگترش نکنیم. این ارتباط وجود دارد و مردم از جاهای مختلف شمیران که با مرحوم پدرم ارتباط داشتند، خوشبختانه این رابطه را حفظ کردهاند.
جذب جوانان با ایجاد نظم در برنامه های مسجد
«خبرگزاری دانشجو» - امروزه در مساجد بیشتر پیرمردها و پیرزن ها حضور دارند و حضور جوانان کمرنگ تر است. شما چقدر سعی کردید این ترکیب جمعیتی تغییر کند و حضور جوانان در مسجد شما پر رنگ تر شود؟
دین پرور: ما سعی کردیم با برنامه های متنوع تبلیغی و ایجاد نظم در برنامه های مسجد این جذابیت را برای جوانان ایجاد کنیم تا آنها نیز در مسجد حضور داشته باشند. ما مقید هستیم که بلافاصله موقع اذان، نماز را آغاز کنیم و وقت مردم را تلف نکنیم. در واقع سعی داریم از کارهای تکراری و اضافی پرهیز و از دقایقی که مردم در مسجد حضور دارند به نحو بهینه استفاده کنیم تا وقت آنها تلف نشود. مثلاً تلاش داریم نماز و دعا سر وقت خود و سخنرانی ها نیز بسیار کوتاه و فشرده باشد.
مردم هم متوجه این اقدامات هستند. به نظرم اگر مردم احساس کنند برای وقت آنها احترام قائل هستیم، بخصوص جوان ها که کارهای زیادی دارن،د وقتی می فهمند برنامه نماز در مسجد ما دقیق است در نماز جماعت شرکت می کنند و بعد به کارهایشان می رسند. در واقع یکی از عوامل موثر در جذب جوانان به مساجد این است که وقت آنها را تلف نکنیم و به صورت بهینه از این وقت استفاده کنیم.
همچنین برنامه ها باید متنوع و سخنرانی هایی که انجام می شود با مطالعه و بررسی باشد تا به درد مردم بخورد و مردم نسبت به آنها احساس نیاز کنند. ما با دوستان جوان جلسه می گذاریم و با آنها به مسافرت می رویم، از آنها برای حضور در جلساتمان دعوت و از آنها پذیرایی می کنیم. این عوامل می تواند در جذب قشر جوان به مساجد موثر باشد.
یکی از وظایف امام جماعت حل مشکلات مردم است
«خبرگزاری دانشجو» - آیا شما علاوه بر مسجد در محله هم حضور دارید و در حل و فصل معضلات محله خود ورود پیدا می کنید.؟
دین پرور: بله، یکی از وظایف امام جماعت این است که مشکلات مردم را حل کند. ما در بسیاری از موارد سنگ صبور مردم هستیم. خیلی از مردم مشکلاتشان را برای ما تعریف می کنند و وقتی جمله ای به آنها می گوییم اینها دیگر نیازی ندارند که دنبال کارهای بعدی بروند؛ چون حرف دلشان را می زنند و تخلیه می شوند. همچنین در بعضی موارد هم سفارش هایی می کنیم تا مشکل آنها رفع شود. اصلاً وظیفه امام جماعت است که به مشکلات مردم رسیدگی کند. وقتی مردم احساس کنند که مسجد در رفع گرفتاری های آنها تلاش می کند ولو این که شاید بعضی از این تلاش ها به نتیجه نرسد باعث علاقه مندی و اقبال آنها به مسجد می شود.
فرهنگ سازی رکن مهم مساجد است
«خبرگزاری دانشجو» - مقام معظم رهبری امسال را سال «اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی» اعلام کردهاند. به نظر شما ائمه جماعت چه نقشی می توانند در شعار امسال داشته باشند؟
دین پرور: ائمه جماعات باید مردم را به این نکته توجه دهند که اقتصاد تنها پول درآوردن نیست، بلکه پول درآوردن از راه حلال و مشروع و شرافت مندانه هدف اصلی است. ائمه جماعات باید برای مردم صحبت کنند و روایاتی را که در این خصوص وجود دارد برای آنها تشریح نمایند. در روایت آمده که عبادت 10 جزء است که 9 جزء آن کسب حلال است. فرهنگ سازی یک رکن مهم در مساجد است که ائمه جماعات باید با بیان آیات و روایات پیامبر و ائمه، این فرهنگ را بسازند و دین خود را ادا کنند تا مردم با عدل و انصاف وارد کسب شوند.
ما بدون فرهنگ نمی توانیم هیچ کاری انجام دهیم، حتی زیربنای اقتصاد هم فرهنگ است. این که چگونه پول درآوریم یک نوع فرهنگ است. فرهنگ اسلامی این است که شما همان طور که به نفع خودتان کار می کنید نفع دیگران را هم به عنوان وظیفه الهی خودتان در نظر بگیرید. این نوع از کسب و ارتباط با خدا یک نوع از فرهنگ اسلامی است، به این ترتیب فرهنگ می تواند اقتصاد را شکوفا و بارور کند.
امام جماعت در محله نقش پدر را دارد
«خبرگزاری دانشجو» - برخی از ائمه جماعات فعالیت های خود را در مساجد صرفاً به اقامه نماز محدود می کنند و کارکردهای مسجد را صرفاً کارکردهای عبادی آن می دانند، در حالی که در صدر اسلام یا زمان انقلاب اسلامی مساجد کارکردهای متنوعی داشتند. بفرمایید کارکردهای مسجد چیست و ائمه جماعات چه نقشی می توانند در تحقق کارکردهای مسجد داشته باشند؟
دین پرور: امام جماعت می تواند نقش پدر را در یک جامعه ایفا کند. همان طور که پدر غذا و پوشاک و مسکن خانواده را تأمین و همچنین از خانواده حمایت می کند، امام جماعت در محله و مسجد خود باید نقش پدر را داشته باشد و محله را از نظر نظافت و بهداشت یا حرفه و کسبی که باید باشد، اما اکنون در محله موجود نیست، تجهیز کند. امام جماعت باید نواقص محله را تشخیص و در جهت رفع این نواقص اقدام کند که البته این اتفاق همکاری مردم را نیز می طلبد.
برخی از مساجد فقط نمازخانه هستند
«خبرگزاری دانشجو» - الان وضعیت مساجد ما به نظر شما رضایت بخش است؟ و چه آسیب هایی در مساجد وجود دارد؟
دین پرور: برخی مساجد از جنبه های عبادی، تربیتی، درمانی و اقتصادی بسیار فعال هستند، اما برخی مساجد امکانات کمتری دارند و ضعیف ماندهاند. ما چند نوع مسجد داریم. برخی از مساجد فقط نمازخانه هستند، برخی نمازخانه برای افراد مسن هستند، برخی هم فعالیت های فرهنگی و اقتصادی انجام می دهند که این فعالیت ها بستگی به مدیریت امام جماعت و همکاری مردم دارد.