آسیب شناسی انقلاب اسلامی/ بررسی موانع درونی تحقق دولت اسلامی

محسن زیار_ آسیب‏‌شناسی انقلاب، همانند خود انقلاب، مؤلفه‏‌های پیچیده و متعددی را در برمی‏‌گیرد که طبعا، نیازمند پرداختن به آن از منظرها و ابعاد مختلف است. بر ماست که با مطالعه‌ی تاریخ و بررسی انقلاب‌هایی مانند انقلاب مشروطه و علل عدم توفیق آن، از آن انقلاب درس عبرت گرفته و عوامل ناکامی آن را در انقلاب اسلامی از بین ببریم.

در خصوص انقلاب اسلامی آفات و تهدیدهایی وجود دارد که از بیرون آن را تهدید می‌کند؛ از سوی دیگر، انقلاب اسلامی را آفت‌‏هایی از درون تهدید می‏‌کند که می‏‌تواند مانع از تحقق دولت اسلامی گردد. ما در این نوشتار سعی داریم به تهدید‌هایی که از درون نظام مقدس جمهوری اسلامی را تهدید می‌نماید و مانع از تحقق دولت اسلامی می‌گردد بپردازیم و آن‌ها را مورد بررسی قرار دهیم.

اولین عاملی که از درون، تحقق دولت اسلامی را با مشکل مواجه می‌سازد «تحریف ارزش‏ها» است. نهضت خدایی باید برای خدا آغاز شود و برای او ادامه یابد و هیچ خاطره و اندیشه غیر خدایی در آن راه نیابد تا عنایت و نصرت الهی شامل حالش گردد. در صورتی که ارزش‌های انقلاب منحرف گردد، اهداف و مسیر انقلاب نیز منحرف می‌گردد.

عامل دیگری که مانع از تحقق دولت اسلامی است، «تجددگرایی افراطی» می‌باشد. اینکه به عقل و مظاهر تعقل توجه شود امر پسندیده ایست، اما توجه صرف به تجدد و مدرنیته و خودباختگی در برابر مدرنیته و مظاهر آن از جمله عوامل عدم تحقق دولت اسلامی است.

عامل دیگر «رواج سکولاریسم» است. ترویج اندیشه سکولاریسم برای انقلابی که بر اساس یگانه انگاری دین و سیاست پاگرفته و جوهره آن را بر آمدن سیاست از دین تشکیل می‏دهد، سم مهلکی است که به پایه‏‌های آن آسیب جدی و جبران‏‌ناپذیری وارد می‏‌سازد. در واقع بهترین راه مقابله با حکومت دینی ارائه تفسیری از دین است که سیاست و اداره جامعه را در دست هر کس برتابد و دخالت دین در ساز و کارهای حکومت و جامعه را نیز نپذیرد؛ دین را امری فردی و آن جهانی بداند و جامعه را از قلمرو الزامات دینی خارج سازد.

«جدایی حوزه و دانشگاه» خود از عوامل تاخیر در تحقق دولت اسلامی است. در واقع یکی از کلیدی‏‌ترین مسائل اجتماعی و فرهنگی جامعه اسلامی ما حفظ و تقویت وحدت دو نهاد حوزه و دانشگاه است که جدایی آن‏ها آفتی بزرگ به شمار می‏آید.

از عوامل دیگر می‌توان به «فساد اداری و اجتماعی» اشاره کرد. جامعه‌ای که در آن فساد باشد، از درون خواهد پوسید و مضمحل خواهد شد.

«دنیاطلبی و اشتغال به زینت‏‌های دنیوی» از جمله عواملی است که سبب عدم تحقق دولت اسلامی می‌گردد. اگر زندگی تجملی و روحیه تکاثر طلبی در میان عناصر انقلابی فزونی گیرد و نیروهای انقلابی روحیه خود را از دست دهند، داعیه دفاع از انقلاب و ارزش‏های آن تضعیف می‏شود. در این‌صورت است که دولت اسلامی با مشکل مواجه خواهد شد.

از عوامل دیگر «فرار مغزها» است. نداشتن برنامه‏ همه جانبه برای جلوگیری از مهاجرت تحصیل‏کردگان و متخصصان، و نیز مشخص نبودن مرزهای «تعهد» و «تخصص» موجب ظهور پدیده فرار مغزها به کشورهای دیگر جهان می‏شود. این امر از یک سو، انقلاب را از توانایی‏های افراد متخصص محروم می‏کند و از سوی دیگر، به ابزاری در دست ابزاری در دست دشمنان برای جوسازی علیه انقلاب مبدّل خواهد شد.

«سوء مدیریت مدیران انقلاب» از جمله مواردی است که به تضعیف مشروعیت دولت می‏انجامد. در صورتی که مدیران نتوانند برنامه‌ها و طرح‌ها را به درستی پیاده و مدیریت کنند، دولت اسلامی با توفیق همراه نخواهد بود و تحقق پیدا نخواهد کرد.

«ناتمام گذاشتن آرمان‏های نهضت» ازدیگر عوامل مانع تحقق دولت اسلامی است. تجربه نشان داده که اگر به آرمان‌های انقلاب توجه نشود، انقلاب با شکست مواجه خواهد شد و از اهداف خود بازخواهد ماند.

از دیگر عوامل مانع، «ابهام در طرح‏های آینده انقلاب» است. یکی از عوامل پیشبرد اهداف، داشتن برنامه‌ و طرح‌های کارشناسی شده و مدون است. تجربه نشان داده است که کلی‏‌گویی و روشن نبودن طرح‏های آینده، به تناقض در عمل منجر می‏شود و مشکلات اساسی به بار می‏‌آورد.

«تفرقه و اختلاف» از جمله موانع جدی تحقق دولت اسلامی است. البته باید توجه داشت که نفس اختلاف امری طبیعی و غیرقابل انکار است و در عین حال می‏تواند زاینده پیشرفت و ترقی نیز باشد، مشروط بر آن‏که از آثار منفی و انحرافی آن اجتناب شود و این شرط، زمانی تحقق خواهد یافت که انقلابیون مسلمان از جاده تقوای الهی خارج نشده و به نظرات رهبر و ولایت فقیه متعبدانه پایبند و وفادار باشند.

از دیگر موانع تحقق دولت اسلامی «غفلت از پرورش نیروی انسانی» است. ساختن نیروهای انقلابی و مؤمن از نسل‏های جدید، از مهم‏ترین عوامل تداوم انقلاب محسوب می‏شود. غفلت از انتقال آموزه‏های انقلاب به نسل‏های دوم به بعد انقلاب، خطر گسست فرهنگی را به همراه خواهد داشت.

«اعتدال‏گریزی و بی‏‌عدالتی اقتصادی» از دیگر موانع تحقق دولت اسلامی است. در همین راستا می‌توان به وابستگی اقتصادی به قدرت‏های بیگانه؛ نداشتن برنامه‏‌های بلند مدت و کوتاه مدت برای نیل به استقلال و توسعه اقتصادی؛ عدم توجه به بحران‏های اقتصادی؛ عدم وجود فرهنگ کار و انضباط اجتماعی؛ جدا شدن مردم از برنامه‏‌های دولت در طرح سازندگی و... اشاره کرد. همچنین افزایش فاصله طبقاتی، پیدایش ثروت‏های بادآورده، بی‏‌توجهی به مستضعفان و عنایت به ثروتمندان، فاصله فاحش فقیر و غنی، فقدان عدالت اجتماعی ـ اقتصادی و فراموش کردن محرومان، راه را بر کم‏رنگ شدن آرمان‏های انقلاب می‏‌گشاید.

«تضعیف رهبری و اندیشه و روحیه انقلابی» از جمله عواملی است که تحقق دولت اسلامی را با مشکل جدی مواجه می‌سازد. اگر زعامت یک انقلاب و اندیشه‌های انقلابی تضعیف گردد، می‌توان گفت که آن انقلاب با شکست روبرو شده است.

همچنین «ابتذال فرهنگی» عاملی است که نیروهای انقلاب را از ارزش‌ها فاصله می‌دهد و موجب ایجاد خلل در تحقق دولت اسلامی می‌گردد. از مهم‏ترین ابزارهای اجتماعی برای تخریب فرهنگ جوامع دیگر، گسترش فساد اجتماعی است. فساد اجتماعی از جمله راه‏ها و روش‌‏های ضدفرهنگی است که ممکن است از عناصر داخلی گرفته شده و یا از فرهنگ بیگانه وارد اجتماع گردد که در هر حال موجب ایجاد مشکل در نظام اسلامی می‌گردد.

همه‌ی این موارد، از جمله عواملی است که نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران را از درون با چالش مواجه می‌سازد و در نهایت مانع از تحقق دولت اسلامی-آن‌گونه که مطلوب است- می‌گردد.

امید است که با آسیب‌شناسی و برنامه ریزی صحیح موانع و مشکلات تحقق دولت اسلامی رفع شده و شاهد حرکت و پیشرفت انقلاب اسلامی و پیاده‌سازی و تحقق دولت اسلامی باشیم.