علم، به شرط رفع تکلیف!

گروه دانشگاه «خبرگزاری دانشجو»، به نقل از نشریه صبح قریب، دانشگاه اراک: دیروز سر کلاس بودم .استاد مشغول درس دادن بود که با چند سوال متوالی یکی از بچه‌ها مواجه شد. هر چند استاد به درس مسلط بود، اما جواب این سوال‌ها را نمی‌دانست. و تاکید می‌کرد که جواب این سوال نمی‌داند اما برای آن دانشجو پیدا خواهد کرد. اما استاد به واقعیت تلخی اشاره کرد و آن، اینکه زمینه تخصصی و علاقه او چیز دیگری است. اما الزاما ساعت آن درس به او داده شده است تا تدریس کند. هر چند استاد در پایان گفت که به وظیفه‌اش در قبال آن درس عمل می‌کند. اما سوال اساسی این جاست که نظام دانشگاهی ما کجا قرار دارد. شما اگر پای درس بسیاری از اساتید رفته باشید حتما دیده‌اید که استاد در جلسه اول سر فصل‌های وزارتخانه را بیان می‌کند و تاکید می‌کند که سرفصل‌ها را درس خواهد داد و فقط سرفصل‌ها را، چرا؟

جواب آسان است؛ چون این حداقل وظیفه اخلاقی است که باید انجام دهد. و هر چند که اگرهم انجام ندهد، کسی او را زیر سوال نمی‌برد. آیا تا به حال به سیستمی که وزارتخانه برای دانشگاه‌ها درست کرده است، توجه کرده‌اید؟! بگذارید از جنبه دیگری به قضایا نگاه کنیم. شما حرکت‌های علمی بزرگی را در بعضی از دانشگاه‌های کشور می‌بینید؛ مثل پرتاب ماهواره و یا تحقیقات در ضمینه نانو و...

به نظر شما این حرکت‌ها جز سرفصل‌هاست. در حقیقت آنچه نگارنده از سیاست وزارت علوم فهمیده، این است که دست دانشگاه‌ها در تعیین سیاست علمی خود حتی الامکان باز باشد. به همین دلیل شما می‌بینید هر استادی هر طور بخواهد درس می‌دهد و امتحان می‌گیرد یا نمره می‌دهد. یک استاد کل نمره را به امتحان اختصاص می‌دهد و استادی دیگر پرژه و تحقیق را به نمره اضافه می‌کند و از طرف وزارت علوم هیچ نظارتی هم وجود ندارد. اگر وزارتخانه مصرّ به سرفصل‌ها بود، لازمه آن است که حداقل یک نظارت اندک داشته باشد. لذا بحث سرفصل‌ها یک بحث حداقلی است که وزارتخانه یا شورای عالی انقلاب فرهنگی صرفا برای باز کردن دانشگاه‌ها از سر خود، مطرح کرده است. اما دانشگاه‌ها چه می‌کنند؟ همان‌طور که در مثال ابتدای متن عرض شد، اساتید ما هم فقط بسیاری از درس‌ها را از سر رفع تکلیف به دانشجویان ارائه می‌کنند و لذا در قبال دروس هم اساتید و هم دانشجویان علاقه و رغبت کافی ندارند. لذا هر دو(استاد و دانشجو) فقط به خاطر رفع تکلیف به سر کلاس می‌آیند.

مثالی دیگر برای رفع تکلیف: به مزرعه دانشگاه اراک توجه کنید، به جای اینکه این مزرعه در اختیار دانشجویان و اساتید باشد تا کار علمی در آن صورت گیرد، اجاره داده می‌شود تا کسب درآمدی برای دانشگاه باشد و فقط در حد تکلیف (گذرانیدن واحدهای درسی) در اختیار دانشجویان قرار می‌گیرد.

اما راهکار چیست؟ به نظر می‌آید یکی از این راهکارها این باشد که خود دانشجویان این درس‌ها را بخوانند (حداقل در موارد و دروسی که ممکن است)؛ و جلسات کلاسی، بیشتر به رفع اشکال پرداخته شود. و در قبال آن توجه دانشجویان و اساتید معطوف به حرکت علمی شود. چرا که در دنیای امروز آنچه که معیار پیشرفت است حرکت علمی یک دانشگاه یا یک جامعه است، نه تعداد فارغ التحصیلان آن دانشگاه یا جامعه. ضمن اینکه برای بسیاری از شرکت‌ها (علی الخصوص شرکت‌های خصوصی) مهارت یک فارغ التحصیل ملاک است، نه صرفا میزان محفوظات او. که مهارت، ضمن کار علمی و حرکت علمی به دست می‌آید، نه صرفا پاس کردن چند واحد و گرفتن نمره.

نکته آخر این که سر منشا این امر (اکتفا به حداقلیات و سرفصل‌ها) چیزی جز راحت طلبی و بی خیالی ما نیست و اگر اراده‌ای نباشد، چیزی درست نخواهد شد. 

شما می‌توانید جهت بازدید و دریافت نشریات دانشجویی به سایت پاتوق آزاداندیشی نشریات دانشجویی مراجعه کنید.