چرایی گرایش مردم به اماکن مذهبی در لحظه تحویل سال

به گزارش گروه اجتماعی «خبرگزاری دانشجو»، نوروز یکی از بزرگ ترین و زیباترین آیین های کهن و بر جای مانده از دوران باستان است که در باورهای مذهبی، اعتقادی و فرهنگی مردم ایران زمین ریشه دوانده و انسان را به خداپرستی، تامل در خلقت و آفرینش و توجه به اخلاق و عرفان دعوت کرده است.

از آنجا كه اين جشن با آداب و رسوم پسندیده ای همچون نظافت و پاكيزگي، پوشیدن لباس نو، هدیه دادن، دید و بازدید و صله ارحام و همچنین تفکر در آفرینش همراه است، مورد تایید اسلام قرار گرفته است. پیشوایان و بزرگان دینی نیز به عید نوروز حیات بخشیده و آن را به دعا و نیایش آراسته اند و انسان را به تفکر و تدبر در قدرت خداوند و خلقت آفرینش دعوت کرده اند.

مرحوم «علی شريعتي» نویسنده در اين‌ باره‌ مي‌گويد: اسلام، نوروز را جلاي‌ بيشتري‌ داد، شيرازه‌ بست‌ و آن‌ را با پشتوانه ‌اي‌ استوار از خطر زوال‌ در دوران‌ مسلماني‌ ايرانيان‌ مصون‌ داشت...  نوروز كه‌ با جان‌ ملت‌ زنده‌ بود، روح‌ مذهب‌ نيز گرفت. جالب اينكه ايرانيان نيز زماني كه با زيبايي هاي اسلام آشنا شدند با جان و دل آن را پذيرفتند و خدمات ارزشمندي را به اسلام انجام دادند.

این عید باستانی زمانی برای آشتی دادن دل ها با یکدیگر و همچنین آشتی با خداست. نوروز زمانی است برای عهد به نزدیکی با خدا. از همین رو بسیاری از ایرانیان تلاش می کنند تا سال نو و لحظه ی تحویل سال را در اماکن مقدسی چون مشهد الرضا (ع)، قم، جمکران و قبور شهدا تحویل کنند که این خود نشان از توجه ارتباط خاص و خالص مسلمانان ایران با خداوند متعال در زمان آغاز سال نو دارد.

همچنین جنبه‌ی مذهبی آیین های نوروزی سبب شده تا نوروز تنها زمانی برای شادی و خوشگذرانی تلقی نشود و لحظه ای باشد برای تغییر و تحول، تحول در حالت های عرفانی و مذهبی آدمی.

بنابراين هر چند جشن نوروز، جشني باستاني ما ايرانيان است اما به دليل اشتراک آیین های برگزاری این عید با اخلاق و صفات پسندیده شده در اسلام، مورد پذيرش این دین قرار گرفته است. مگر نه این است که ایرانیان سال نوی خود را با دعا و نیایش شروع می کنند، دعاي يا مقلب القلوب و الابصار ... صرف نظر از هرآيين و مذهب و قومیت، دل هاي انسان ها را به كسي كه گرداننده و متحول كننده قلب هاست توجه داده و جان ها را متوجه كسي كه تدبير عالم به دست اوست نموده و از چنين موجودي تقاضاي تحول احوال به بهترين حال مي شود. فصل بهار و زنده شدن دوباره طبيعت يك امر تكويني و نشانه اي از قدرت خداوند است كه پس از دوره خزان و مرگ طبيعت خداوند به آن جان و حياتي دوباره بخشيده و عظمت و قدرت خويش را در آن به نمايش گذارده است.

از اين رو شايسته است ايرانيان كه بهترين زمان را براي جشن انتخاب کرده اند، بهترين و كامل ترين نيايش ها را برگزينند كه شايسته خود و خالق طبیعت باشد. گذراندن لحظه های تحویل سال نو در اماکن مذهبی و زیارتی همچون آرامگاه ها، اثرات دعا و درخواست برای اعطای سالی پر از سلامتی و برکت از خداوند منان را صد چندان می کند. به همین دلیل بسیاری از مردم ترجیح می دهند که لحظه های تحویل سال را در این مکان ها سپری کنند تا احساس نزدیکی بیشتری به خداوند داشته باشند.

«علی شریعتی» در جایی دیگر، در باب نوروز می نویسد: نوروز- این پیری که غبار قرن‌ های بسیار بر چهره ‌اش نشسته است- در طول تاریخ کهن خویش، روزگاری در کنار مغان، اوراد مهرپرستان را خطاب به خویش می ‌شنیده است؛ پس از آن، در کنار آتشکده‌ های زردشتی، سرود مقدس موبدان و زمزمة اوستا و سروش اهورامزدا را به گوشش می ‌خوانده ‌اند؛ از آن پس، با آیات قرآن و زبان الله از او تجلیل می‌ کرده ‌اند و اکنون، علاوه بر آن، با نماز و دعای تشیع و عشق به حقیقت علی و حکومت علی، او را جان می‌ بخشند و در همة این چهره ‌های گوناگونش، این پیر روزگارآلود، که در همة قرن ‌ها و با همة نسل ‌ها و همة اجداد ما- از اکنون تا روزگار افسانه‌ای جمشید باستانی- زیسته است و با همه ‌مان بوده است.

وجهه ی دینی و مذهبی نوروز در اسلام تا حدی پررنگ و قوی است که «احمد بن محمد بن فهد حلى» فقیه و محدث شیعی قرن ۸ و ۹ قمری، روايت مفصلى را در باره روز نوروز بیان می کند. روايت چنين است كه امام صادق عليه السلام فرمود: روز نوروز، روزى است كه رسول خدا (ص)، براى امام على (ع) در غدير پيمان گرفت و مردم به ولايت او اعتراف كردند.  خوشا به حال كسى كه بر آن پيمان باقى ماند و بدا به حال كسى كه آن عهد را شكست. روز نوروز، روزى است كه رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم امام على عليه السلام را به وادى جن فرستاد و او بر آنها عهدها و پيمان ها گرفت. روز نوروز، روزى است كه امام على عليه السلام بر خوارج غلبه يافت و ذوالثديه را كشت.

بیشتر روایاتی که در کتاب های حدیث درباره نوروز آمده است، به نوعی به تأیید این واقعه و موقعیت تاریخی اشاره دارد. شاید مهم ترین و مفصل ترین روایتی که در تأیید نوروز مورد استفاده قرار می گیرد، روایتی است که «مُعلّی بن خُنیس» که یکی از یاران امام جعفر صادق علیه السلام بوده، از آن حضرت نقل کرده است. در این روایت به چندین واقعه بزرگ و مهم در نوروز اشاره شده و به گونه ای ضمنی، بر احترام به این روز سفارش شده است.

تاکید بر انجام اعمال مستحبی در عید نوروز بر وجهه ی اعتقادی و دینی بودن آن افزوده است. در روایتی از امام صادق علیه السلام نقل می شود که: هنگام نوروز غسل کن و پاکیزه ترین لباست را بپوش و به خوش بوترین عطر، خود را معطر ساز و آن روز را روزه بدار. از این روایت، مبارکی عید نوروز در فرهنگ دینی به روشنی مشخص می شود.

از سوی دیگر، فصل بهار درس خداشناسی، معاد و تحول است. اگر انسان ها از این طبیعت زیبا، درس بیاموزند، در حقیقت اعتقاد به رستاخیز را آموخته اند. در این صورت باید سرآغاز چنان بعثتی را روز برتر و نوروز نامید و آن را جشن گرفت. اگر مراسم نوروزی بر این اساس پی ریزی گردد و انسان ها خود را با محتوای دعای آغاز سال که بیان کننده تحول و نغمه توحیدی است هم گام و هم گون سازند، چنین نوروزی سرشار از مبارکی و میمنت خواهد بود.

همچنین از مهم ترین تحولاتی که فرهنگ اسلامی در آداب جشن نوروزی پدید آورده است، حضور ثابت و گسترده قرآن کریم در این مراسم است؛ قرار گرفتن قرآن کریم بر سر سفره سال نو و همچنین خواندن قرآن در ساعات متصل به لحظه تحویل سال، قرآن بوسی یکایک افراد گردآمده در اطراف سفره عید، قرار دادن پول در بین صفحات قرآن و هدیه دادن آن به دلیل تبرک و برکت یافتن مال و دارایی افراد خانواده و...، همه نشانی از احترام و تقدس بخشی مردم، به این سنت باستانی است.

حضور قرآن بر سفره سال نو و قرائت آن در هنگام تحویل سال؛ اجتماع مردم در مساجد و زیارت گاه ها و نیایش های اسلامی به صورت دسته جمعی در هنگام تحویل سال؛ رفتن به دیدار سادات و علمای محل بعد از تحویل سال؛ صلحه رحم در نخستین روزهای سال نو؛ و بعضی دیگر از آداب و سنت های نوروز، الهام گرفته از فرهنگ غنی اسلامی است.

رهبر کبیر انقلاب حضرت امام خمینی(ره)، تحویل سال را آغازی برای دگرگونی درونی در خویش می دانست و فرموده است: «ما امیدواریم که ملت ما در این سال نو به طوری عمل بکند که سیره انبیا بوده است، به طوری عمل بکند که سیره اولیا بوده است و عمده این است که هواهای نفس از بین برود. انسان در طول عمر،: مبتلای به این هوای نفس است که محتاج به ریاضت است... من امیدوارم که ملت ایران و همه مسلمانان دنیا یک تحولی پیدا کنند در این سال نو، که برای خدا کار کنند، برای سلطه خودشان نباشد، برای هواهای نفسانی نباشد و خداوند ان شاءاللّه همه را توفیق بدهد که در راه خدای تبارک و تعالی مجاهدت کنند و ان شاءاللّه این روز بر همه مبارک باشد و خداوند همه مسلمین را با هم متفق کند در مقابل کفر جهانی.»

همچنین در میان اعمال مستحبی نوروز، نماز عيد نوروز نیز که مشتمل بر قرائت سوره حمد و سوره هاي قدر، كافرون، توحيد، فلق و ناس است، وارد شده است.

دعاي مخصوص عيد نوروز با درود و صلوات بر رسول اكرم ( ص) وآل او و اوصيا و همه انبيا و رسولان آغاز مي شود آن گاه با فرستادن درود بر ارواح و اجساد ايشان ادامه مي يابد .

گردشگری مذهبی در نوروز و گذراندن تحویل سال و تعطیلات نوروز در زیارتگاه ها، شهرها و اماکن مذهبی، یکی از رسومی است که خانواده های ایرانی و اقوام مختلف بسته به هر مذهبی که دارند، آن را در برنامه های نوروز خود می گنجانند، چرا که ارزش‌های اسلامی، جزء جدایی ناپذیر فرهنگ ایرانی – اسلامی، بخصوص عید ملی نوروز است.

تقارن ایام فاطمیه و عید نوروز در سال گذشته و همچنین امسال نیز بر وجه ی مذهبی تحویل سال نو، افزوده و انتظار می رود خانواده ها با عشق بیشتری  به اهل بیت عصمت و طهارت (ع) لحظه های تحویل سال را در امامزاده ها و اماکن مذهبی بگذرانند.

 منبع: هفته نامه نخل جنوب استان بوشهر