دولتی شدن حوزه علمیه، خطری که استقلال نظام را تهدید می کند

به گزارش سرويس فرهنگي «خبرگزاري دانشجو»؛ حوزه علميه نامي است كه به مراكز آموزشي ديني در جهان اسلام به ويژه در ميان شيعيان اطلاق مي شود. به عبارت ديگر حوزه علميه يعني دانشگاه فراگيري تعاليم قرآن و سنت اهل بيت (ع). اين نهاد علمي داراي كاركردهاي آموزشي، تربيتي و مديريتي است كه در گستره ملي و فراملي فعاليت دارد و از حيث عملكرد داراي سطوح سياستگذاري، قانونگذاري و اجرايي در حيطه كاركرد خويش است.

نخستين حوزه علميه ويژه شيعيان در سده چهارم قمري در كشور عراق و شهر نجف اشرف در كنار بارگاه اميرالمومنين (ع) توسط شيخ طوسي (ره) راه اندازي و تاسيس شد. خاستگاه حوزه هاي علميه به عهد نبوت باز مي گردد  در همان زمان كه همگام با اولين آيات وحي الهي، تعليم و تعلم در جامعه اسلامي مطرح بوده است. در واقع مي توان خاستگاه حوزه هاي علميه و مهد اصلي پيدايش اولين مجامع علمي و جلسات درسي علوم اسلامي را شهر مكه و خانه رسول اكرم (ص) دانست.

با گذشت زمان و تقويت پشتوانه مردمي، حوزه ي علميه در دوران معاصر توانست در نهايت حكومتي ديني را پايه گذاري كند و حال امروزه حوزه هاي علميه به عنوان يكي از ستون هاي اصلي نظام جمهوري اسلامي همواره مورد توجه دوستان و دشمنان بوده و  در طول ساليان سال رويكردهاي متفاوتي از سوي اين دو ديدگاه به آن وارد بوده است.

استقلال، ضامن بقاي حوزه هاي علميه

با توجه به اينكه طلاب و روحانيون در حوزه هاي علميه شيعي هیچگاه با وجود مشكلات فراوانی که داشته اند دست نياز به سوي دولت ها دراز نكرده اند و همين امر موجب روح آزادگي و حريت و ضامن استقلال حوزه ها از دخالت حكام بوده است؛ اما برخي در اين ميان به دنبال اين هستند تا با قيافه حق به جانب و چهره اي دايه مابانه حوزه ها را به سمت وابستگي به دولت ها سوق دهند.

استاد شهيد مرتضي مطهري در صفحه 185 كتاب پيرامون انقلاب اسلامي در اين باره مي گويد: «روحانيت شيعه از ابتدا براساس بي نيازي از قدرت هاي حاكم پايه گذاري شده و هميشه سلاطين و بزرگان مجبور بودند آستان آن ها را ببوسند و پيشاني به درگاه ان ها بسايند». در عصر و برهه كنوني نيز هر چند نظام حاكم اسلامي برخاسته از حوزه هاي علميه است، ولي همچنان اين اصل باقي است و ضامن سلامت حوزه هاي علميه از وابستگي مي باشد.

حوزه همواره تلاش كرده است كه حتي الامكان مشكلات خود را با امكانات محدود داخل خود برطرف كند و از سرازير شدن سيل امكانات دولتي كه سرانجامي جز از بين رفتن استقلال و روح آزادگي حوزه در مقابل دولت ندارد، خودداري كند.

جریانی که به دنبال دولتي كردن حوزه هاست

 آيت الله مكارم شيرازي ششم خردادماه سال جاري در جلسه درس خارج فقه خود استقلال حوزه هاي علميه را مورد تاكيد قرار داد و گفت: فرقي كه بين حوزه هاي علميه شيعي و سني وجود دارد اين است كه حوزه هاي علميه ما مستقل از حكومت هاست اما حوزه هاي علميه اهل سنت وابسته به حكومت هاست.

مرجع تقليد شيعيان با بيان اينكه رئيس حوزه هاي اهل تسنن و مفتي بزرگ بلاد توسط حكومت هايشان تعيين مي شوند، افزود: در جامعه شيعي هيچگاه مرجع تقليد را حكومت ها تائيد و تعيين نمي كنند بلكه بزرگان حوزه  او را تائيد مي كنند و اين استقلال حوزه هاي علميه افتخار تشيع است.

استاد برجسته حوزه علميه، انقلاب اسلامي را دستاورد و حاصل استقلال حوزه هاي علميه برشمرد و تصريح كرد: در ايران اسلامي يك روحاني مقتدر و عالي مقام در راس حكومت است كه هيچ كجاي دنيا يك روحاني در راس حكومت نيست و اين نتيجه استقلال حوزه ها از حكومت است.

آيت الله مكارم شيرازي بر لزوم حفظ استقلال حوزه هاي علميه از حكومت و دولت تاكيد كرد و گفت: اخيرا ديده شده كه برخي به دنبال وابستگي حوزه ها به دولت هستند كه اين موضوع درست نيست. مرجع تقليد شيعيان با بيان اينكه استقلال حوزه ها سبب حفظ نظارتي بر عملكرد دولت شده است، خاطرنشان كرد: حوزه هاي علميه نهادي مردمي است نه دولتي؛ و همين موضع مهمترين تفاوت حوزه هاي علميه تشيع با اهل سنت است.

این مرجع عظمی تقلید با اشاره به اينكه برخي در گوشه و كنار به صورت خزنده به دنبال ايجاد وابستگي حوزه ها هستند، عنوان كرد: استقلال حوزه هاي علميه مهمترين نكته اي است كه در اساسنامه حوزه هاي علميه بر آن تاكيد شده است.

هويت نظام و جامعه در گرو پيوستگي و استقلال حوزه ها

البته مطرح شدن و اهميت موضوع استقلال حوزه هاي علميه همواره مورد تاكيد مراجع عظام و علما بوده است. همچنان كه آيت الله عبدالله جوادي آملي نيز22  آبان ماه سال گذشته در ديدار با اعضاي جامعه مدرسين حوزه علميه قم بر اين موضوع تاكيد ورزيده و اظهارداشت: حوزه هاي علميه بايد مستقل باشد و نبايد معطل دولتي خاص باشد زيرا دولت ها همگي براساس منافع و شرايط خود تصميم مي گيرند و به همين دليل حوزه نبايد خود را تابع اين تفكرات كند.

مفسر بزرگ قرآن كريم با اشاره به اينكه اگر حوزه مستقل نباشد خروجي هاي حوزه نيز مستقل نخواهد بود، عنوان كرد: هويت نظام و جامعه در گرو پيوستگي و استقلال حوزه ها است، اگر امروز مراجع و رهبري مستقل هستند به بركت حوزه مستقل است.

حفظ استقلال حوزه هاي علميه نيز از جمله مسائلي است كه مسئولان نظام نيز به آن واقف هستند. در همين راستا علي لاريجاني رئيس مجلس شوراي اسلامي نيز در نشست صميمي با روحانيون مستقر و مسئولان فرهنگي بخش كهك قم با تاكيد براينكه چيزي كه تفكر ديني را به شكل سالم و صحيح در جامعه حفظ مي كند؛ حوزه هاي علميه است، گفت: بايد به حوزه هاي علميه كمك شود تا توسعه يابند البته ما مخالف دولتي شدن حوزه هاي علميه هستيم اما به عنوان مسئولان دولت و مجلس وظيفه داريم در كارهاي عمراني حوزه هاي علميه را كمك كنيم.

بالندگي حوزه هاي علميه در گرو استقلال

سي ام بهمن ماه سال 1370 همين موضوع در ديدار جمعي از فضلاي حوزه علميه قم از سوي رهبر معظم انقلاب نیز مورد توجه و تاكيد قرار گرفت. ايشان در اين ديدار فرموند: عضو دولت بودن ما در معارف شيعي يا در واقعيت درخشان حوزه هاي علمي شيعي خودمان چنين چيزي  را نداريم.

مقام معظم رهبري افزودند: حوزه علميه يك دستگاه علمي روحاني است، نبايد و نمي تواند  سازماني از سازمان هاي دولتي شود حتي اگر آن دولت، دولت جمهوري اسلامي باشد اين اعتقاد من است؛ براين اعتقاد پافشاري هم دارم.

امام خامنه اي همچنين در ادامه اين ديدار تاكيد كردند: دولت جمهوري اسلامي دولت امام زمان (عج) است، اگر حوزه علميه بخواهد بماند، رشد كند و بالندگي داشته باشد و توقعاتي كه از او هست برآورده كند، نمي تواند حتي عضوي از همين دولت باشد اين يك شكل است كه ما اين شكل را رد مي كنيم.