به گزارش گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، فیلم سینمایی "رستاخیز" به کارگردانی احمدرضا درویش از زمان اولین اکرانش در جشنواره فیلم فجر واکنش های متفاوتی را در پی داشت. عده ای آن را گامی مهم برای ورود جدی عرصه هنر برای بیان وقایع مهم تاریخ اسلام می دانستند و عده ای هم به ضعف ساختاری و ایرادات تاریخی آن نقد داشتند. اما اصلی ترین واکنش ها از سوی جامعه مذهبی و مراجع بود . تاجایی که تجمعاتی نیز در مخالفت با اکران عمومی فیلم بر پا شد و منجر به تعویق اکران رستاخیز تا زمان تامین نظر مراجع و اقشار مذهبی شد.
موسسه فرهنگی انقلاب اسلامی (سرچشمه) با همکاری خانه مداحان اکران ویژه ای از این فیلم را برای جامعه وعاظ و ذاکرین اهل بیت(ع) تدارک دید تا پس از تماشای نسخه اصلاح شده "رستاخیز" ، رو در رو دغدغه های خود را با تهیه کننده فیلم مطرح نمایند.
در ابتدای این نشست، حجت الاسلام علی ثمری، حاج محسن طاهری مدیرعامل خانه مداحان و حاج مهدی فاطمی مدیر روابط عمومی خانه مداحان و از ستایشگران فعال کشور و همچنین حجج اسلام علی پناه و بی آزار تهرانی به بیان دیدگاه های خود درباره فیلم پرداختند.
اما این نشست نقد و بررسی بی حاشیه نیز نبود و جرقه آن با اظهار نظر دکتر سنگری و تأیید آن از سوی حجت الاسلام ثمری، خورد. دکتر سنگری اعتقاد داشت که این فیلم با اصلاحات انجام شده تنها بیانگر زندگی بکیر بن حر ریاحی است و حجت الاسلام ثمری هم تأکید کرد رستاخیز هیچ حرفی در مورد عاشورا و ماجرای کربلا برای گفتن ندارد. اما برخی از حاضرین و شرکت‌کنندگان این نوع اعتقادات و دیدگاه‌ها را حمل بر تأیید این فیلم دانسته و به مخالفت پرداختند..
در ادامه این نشست ناصر هاشم زاده تحلیل‌گر و از نویسنده‌های انقلاب اسلامی به ارائه تحلیل خود پرداخت. ؛ وی اعتقاد دارد اشتباهی که در رستاخیز صورت گرفته و موجبات اختلاف و واکنش را در میان علما، بزرگان و اساتید فراهم آورده در برگزیدن نوع نگاه هنرمند است. در این اثر شاهد نمایش نمودار حق در مقابل باطل نبودیم و سازنده بیشتر از پرداختن به نقاط دینی، نمایش تاریخ را در دستور کار خود قرار داده است.
هاشم زاده تصریح کرد: مختارنامه توانست از خود مختار یک چهره مقدس به جامعه معرفی کند اما ما با قهرمان رستاخیز چه کردیم؟! در موضوع کربلا و عاشورا با کسی تعارف نداریم، اگر به خوبی بررسی و نقد نشود امکان دارد رستاخیز به احساسات و عواطف جامعه دامن بزند.
این نویسنده متعهد و پژوهشگر مسائل دینی تأکید کرد: سینمای ما هنوز در بُعد دینی تمرینات خودش را انجام می‌دهد و نباید تا رسیدن به قابلیت و پویایی آنقدر عجله می‌کرد و این پروژه بزرگ را در دستور کار خود قرار می داد.
جواد محقق یکی دیگر از کارشناسان حاضر در نشست خبری از تعارض نمایش دادن چهره معصومین در آثار سینمایی شروع کرد و گفت: متأسفانه هنوز این تعارض حل نشده که ما چهره های پیامبران را نشان می‌دهیم اما در مورد حضرت ابوالفضل(ع) که معصوم نیستند اما از مقام والا و درجات شایسته برخوردار است و خودم هم در مورد این بزرگمرد کتاب نوشته‌ام با تعصب و دور از تعقل می‌گوییم نباید چهره ایشان دیده شود.این تعارض‌ها باید در عرصه هنر حل شود.
وی در خصوص آشفته بازار تناقض در روایات و منابع تاریخی، افزود: متأسفانه جوّی که پس از نمایش فیلم رستاخیز ایجاد شد بسیار دور از دسترس بود. ما چیزهایی را در این تاریخ می‌بینیم که مملوء از روایت های دروغین است. در این آشفته بازار تناقض و تفاوت، می‌توانیم کسی را به گزینش این روایات و منابع، متهم کنیم. مگر کتاب های تاریخی توانستند به تعبیر بزرگان ما پیام‌های عاشورا را به سمع افراد برسانند که ما از یک فیلم انتظار داریم همه این توقعات را به مرحله اجابت برساند.
این پژوهشگر در پایان خاطرنشان کرد: به نظرمن حوزه علمیه و علما در این روزگار مجازی باید گروه‌هایی را تربیت کنند و از مشاورینی بهره ببرند که قبل از هر اتفاقی اصلاحات و نظرات خودشان را اعلام کنند تا کمتر شاهد این اتفاقات باشیم؛ اما جامعه نیاز دارد این‌گونه نگاه‌ها را ببیند.
حجت الاسلام میثم علی‌پناه یکی از واعظان کشور با اشاره به اینکه ما آمدیم تا ندیده اظهارنظر نکنیم، تصریح کرد: در مورد نقاط مثبت رستاخیز نمی‌توانیم اظهارنظر کنیم چون هیچ تخصص فنی سینما نداریم اما نقاط منفی فیلم حول محور تخصص ماست. عده ای می گویند حوزه‌های علمیه هیچ تخصصی در سینما ندارند اما نباید این نکته هم فراموش شود که سینماگران هم در تاریخ هیچ تخصصی ندارند.
وی افزود: با یک نظارت کوچک جلوی اشکالات فاحش این فیلم گرفته می‌َشد؛ چرا باید در رستاخیز حضرت ابوالفضلی(ع) را ببینیم که بدون اذن ولی خود یعنی امام حسین(ع) به میدان می‌رود. در صورتی که ما این آقا را به عنوان یک ولایتمدار بلامنازع می‌شناسیم. مخاطب در این جا دچار دوگانگی اعتقادی می‌شود.
این سخنران هیئت های مذهبی با تأکید بر اینکه دست اندرکاران این فیلم سعی نکردند به قول مشهورهای تاریخ که در خصوص عاشورا مطرح شده نیز بپردازند، خاطرنشان کرد: چرا در مورد شخصیت هایی همچون حضرت علی اصغر(ع) حتی به قول مشهورها نیز رجوع نکردند! یا تمام حیثیت حضرت عباس(ع) به ولایتمداری اوست و این را مخاطب اصلاً در این فیلم نمی‌بیند.
حجت الاسلام احسان بی آزار تهرانی در ادامه این نشست به غربت امام حسین(ع) در فیلم رستاخیز اشاره کرد و گفت: در این هیاهویی که عده‌ای اشتباهات و نقاط منفی این فیلم را به حسادت برخی به کارگردان رستاخیز گره می‌زنند من در تمام فیلم غربت امام حسین(ع) را به عینه دیدم. واقعاً ناظران به فیلمنامه باید با اشراف مناسب به این نکته می رسیدند که روایت بر تاریخ غلبه دارد و نه ترجیح یک قصه‌پردازی برای اقبال مخاطب!
وی تأکید کرد: چرا تا اعتراضی از سوی مداحان و یا جامعه وعاظ و روحانی کشور مطرح می شود به ما اتهام غوغاسالاری می‌زنند؟ در صورتیکه متدینین اهل غوغاسالاری و شانتاژ نیستند بلکه با صبر و حوصله به دنبال کسب نتیجه هستند. اعتقاد دارم بی تردید این نقدها و حساسیت‌ها باعث می شود تا در آینده کسانی که قصد فعالیت در عرصه سینمای دینی را دارند با بهره گیری از مشاوره کارشناسان و صاحب نظران به میدان ساخت این‌گونه از آثار نمایشی بیایند.
حاج مهدی فاطمی مدیر روابط عمومی خانه مداحان کشور نیز در این نشست نسبت به نشان دادن چهره حضرت ابوالفضل(ع) و کسی که در این کاراکتر نقش آفرینی می‌کند واکنش نشان داد. وی با ابیان اینکه در این سریال بیشتر فضاهای هالیوودی را دیدیم و نتوانستیم به عنوان یک فیلم دینی و اسلامی با رستاخیز ارتباط برقرار کنیم گفت: از امکاناتی هم بیشتر در راستای بزآفرینی نقش های گلادیاتوری به کار رفته بود. فاطمی افزود :دیالوگ‌های رستاخیز هم متاسفانه جوهره لازم را نداشت که بتواند بر عواطف و احساسات مخاطب تأثیر بگذارد. به عبارت بهتر اصلاً با رستاخیز گریه نکردم!
در این میان با برخی از شرکت‌کنندگان دیگر در این مراسم همچون حجت‌الاسلام علی ثمری، حاج محسن و مرتضی طاهری، حاج یدالله بهتاش، استاد سنگری و حجت الاسلام زائری به گفتگو نشست که در ادامه حاصل این گفت و گوها را می خوانید:
حجت الاسلام ثمری: "رستاخیز" پیام عاشورا را به جامعه القاء نمی‌کند
حجت الاسلام شیخ علی ثمری، گفت: این رستاخیز با نسخه ابتدایی که در جشنواره به نمایش درآمد تفاوت‌های زیادی داشت اما هنوز هم می‌گویم در صورت اکران عمومی، پیام عاشورا القاء نخواهد شد.
حجت الاسلام علی ثمری، پژوهشگر و مبلغ دینی در پاسخ به این سوال که اصلاحات چقدر توانسته "رستاخیز" را به واقعیات نزدیک کند ، تصریح کرد: دور از انصاف است که برخی از آقایان نسخه اصلی این فیلم را ندیدند و بعد از این همه اصلاحات رجز غریبانه می‌خوانند. دست‌اندرکاران فیلم سعی کردند با حذف چهره های امامزادگان و صحنه‌های عشق بازی بُکیر نظر مراجع را تأمین کنند.
وی تأکید کرد: کماکان می‌گویم فیلم ارتباطی با حادثه عاشورا ندارد و بیشتر حول محور شخصیت فرزند حر بن یزید ریاحی است که با اعتقاد و باور، علی‌رغم حضور در سپاه دشمن، فدای حضرت اباعبدالله(ع) می شود.
این پژوهشگر و مبلغ دینی در خصوص این که جامعه چه برخوردی با "رستاخیز" در صورت اکران عمومی خواهد داشت، افزود: ماجرای کربلا و حادثه عاشورا بیش از ۱۵۰ پیام دارد که در این فیلم فقط به دین‌مداری بُکیر پرداخته شده و سازندگان از دیگر پیام‌ها غافل شده‌اند. به نظرمن فیلم دیگر نکته‌ای که جنبه بدآموزی داشته باشد و یا هجمه بیافریند را ندارد و نمایش آن در صورت تأمین نظر مراجع و علما مشکلی نخواهد داشت.
وی در پایان خاطرنشان کرد: سازندگان عشق های زمینی پسر حرّ که از بصره شروع شد و بخشی هم در حادثه کربلا شاهد آن بودیم و بخشی از رذایل اخلاقی یزید را حذف کردند با این تفاسیر توصیه‌ام این است که در این میدان بیشتر از منطق و استدلال به جای اظهارنظرهای احساسی استفاده کنیم اما باز هم تأکید دارم که هیچ پیامی از عاشورا القاء نمی‌کند ولیکن از بدآموزی‌های آن کاسته شده است.
حاج یدالله بهتاش: باید برای چهره حضرت عباس(ع) هاله نور بگذاریم
عضو هیئت مدیره خانه مداحان، گفت: فکر می‌کنم با قراردادن هاله نور بر چهره حضرت ابوالفضل(ع)، "رستاخیز" به مرحله اکران عمومی برسد.
حاج یدالله بهتاش تصریح کرد: دو ایراد در رستاخیز دیدم که متوجه نقش حضرت ابوالفضل(ع) است؛ اول اینکه نظر مراجع بر قرار دادن هاله ای از نور در چهره حضرت عباس(ع) است و دوم اینکه هنرپیشه برگزیده این نقش گفته می‌شود که خوش نام نیست.
وی افزود: فکر می‌کنم الان که بدآموزی متوجه رستاخیز نیست با قرار دادن هاله نور در چهره حضرت ابوالفضل(ع) می‌توان این فیلم را در اکران عمومی دید. واقعاً خوشحالیم که سازندگان این فیلم به آسیب‌ها و نکات مورد تأکید مراجع توجه و با حذف برخی از سکانس‌ها، آن ها را به مرحله عمل رساندند.
حاج مرتضی طاهری: رستاخیز نه معرفتی است و نه محتوایی!
مداح برجسته کشور، گفت: عده‌ای از سر مخالفت در اکران عمومی حضور پیدا می‌کنند اما رستاخیز به موفقیت و اقعی که سازندگان آن در دست پیگیری دارند، نخواهند رسید.
حاج مرتضی طاهری یکی از مداحان برجسته کشور در پاسخ به این سوال که نکته مثبت رستاخیز از نظر شما چیست گفت: یکی از محاسن این فیلم، تصویربرداری با کیفیت رستاخیز بود. اما از لحاظ محتوایی و معنایی حرفی برای گفتن نداشت چون فیلمنامه اصلاً مطابق واقعیت نبوده است. الان هم که نسخه دوم فیلم را دیدیم یک کار بی سر و ته و بریده بریده بود که هیچ معنایی را به دنبال نداشت.
وی افزود: این منقطع بودن فیلم به همه قسمت‌های داستان رستاخیز سرایت کرده چه در مدینه و مکه و چه کربلا و بخش اندکی در کوفه هیچ معنا و محتوایی از حوادث عاشورا را به مخاطب القاء نمی‌کند. واقعاً شرمنده شدم وقتی دیدم در قسمت جنگ آوری عاشورا، یاران امام حسین(ع) با یک رجز به زمین می‌خورند. در صورتی که هرکدام از آن‌ها به اندازه گردانی کارآمد بوده‌اند. هیچ‌کدام این دلاوری‌ها و سلحشوری‌ها نمایش داده نشده است.
حاج مرتضی طاهری در خصوص نقش حضرت ابوالفضل(ع)، خاطرنشان کرد: اولاً نشان دادن چهره حضرت ابوالفضل(ع) از نظر برخی مراجع اشکال دارد و در وهله دوم حضرت ابوالفضل را یک نیروی بدون کیفیت و پویا نمایش داده‌اند که فقط در یک صحنه فیلم سینه خودش را برای امام حسین(ع) سپر می‌کند و به دشمن اولتیماتوم می‌دهد.
این مداح برجسته کشور پیرامون برخی از تحریفات رستاخیز، اشاره کرد: حسرت خوردم که سازندگان این فیلم از مشاوره استفاده نکرده‌اند! حضرت ابوالفضلی که در رستاخیز دیدیم در هنگام برداشتن آب از شریعه فرات یک لحظه وارد نبرد می‌شود و به سرعت شهید می‌شود اما ما در روایات داریم که دشمن از هیبت و جذبه ایشان به وحشت آمده و بدون هیچ نبردی عده زیادی هلاک می‌شوند.
وی تأکید کرد: به اعتقاد بنده فیلم از لحاظ معرفتی و محتوایی بی کیفیت است. واقعاً اکران عمومی این فیلم هیچ کمکی به القای ماجرای عاشورا و اهداف آن نمی‌کند و تنها مخاطبان با دیدن رستاخیز، پشیمانی و ندامت حرّ برایشان تداعی می‌شود.
طاهری در خاتمه افزود: سازندگان رستاخیز ظلم بزرگی را به عظمت و بزرگی عاشورا کردند که مردم عاشورایی ما فکر نمی‌کنم در صورت دانستن مفاهیم این فیلم به سینماها بروند و به کم‌فروش‌ترین فیلم تبدیل خواهد شد. البته شاید در نگاه اول برخی از روی برخورد منفی که با این فیلم شده از سر مخالفت استقبال کنند اما رستاخیز موفق به باز کردن نقطه و دریچه مثبتی در جامعه نخواهند شد.
حاج محسن طاهری: اعتقادات مردم بازیچه نیست!
مدیر عامل خانه مداحان کشور، گفت: نشان دادن چهره شخصیت های ماجرای کربلا کار سختی نیست اما دیگر کارگردانان و سازندگان آثار مختلف به خودشان اجازه ندادند با اعتقادات مردم بازی کنند.
حاج محسن طاهری در خصوص برخورد جامعه با فیلم رستاخیز، تصریح کرد: بدآموزی‌ها و ایرادات رستاخیز یکی دو تا نیست که از کنار آن‌ها به راحتی بگذریم. هم در مقوله تاریخی و هم مذهبی و دینی دچار مشکل است یعنی عده‌ای نگویند که علما، مداحان و وعاظ با این فیلم مشکل دارند بلکه اساتید دانشگاهی ادبیات تاریخی هم به فیلمنامه این اثر خرده می‌گیرند.
وی تأکید کرد: یکی از نقاط مهم این فیلم که سراسر ایراد است بُکیر فرزند حرّ پیش از پدرش به شهادت می‌رسد اما در این فیلم می‌بینیم که با شهادت پدر هنوز پسر روایت فیلم را جلو می‌برد.
حاج محسن طاهری با بیان اینکه واقعاً از صحنه های مربوط به حضرت ابوالفضل(ع) بدنم می‌لرزید، افزود: مردم ما عمری است با نام حضرت عباس(ع) زندگی می‌کنند و این نام بر دل‌هایشان گره خورده است. یعنی یهودی و مسیحی با بردن نام ابوالفضل علیه السلام ، جسمشان به لرزه درمی‌آید. چطور می‌توانند با شخصیتی که مردم به او اعتقاد ویژه ای دارند خدشه وارد کنند و حتی نقش آن را به کسی بدهند که امکان دارد در آینده بازیگری‌اش به این وجاهت و قداست ضربه بزند.
مدیرعامل خانه مداحان کشور توصیه کرد: نشان دادن چهره شخصیت های ماجرای کربلا کار سختی نیست و اثرهای قبل همچون روز واقعه هم می‌توانستند این کار را هم انجام دهند اما نخواستند با دین و اعتقادات مردم بازی کنند. امیدوارم از این پس کسانی که نسبت به مسائلی آگاهی ندارند به آن موارد و عرصه ها ورود نکنند که ورودشان موجب بسته‌شدن راه کسانی است که به آن مورد یا عرصه خاص، اشراف دارند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: فیلم البته صحنه‌های عاطفی قشنگی هم داشت که من دیدم چند مداح پیشکسوت ما با تماشای آن می گریند. یکی از این صحنه ها لحظه آب نخوردن حضرت ابوالفضل(ع) و دیگری قنداقه حضرت علی اصغر(ع) بود که لحظات عاطفی را ایجاد کرد.