شاکری نژاد: فرهنگ حوزه اول نفوذ و رسانه مهمترین مجرای نفوذ است/ نفوذ در روزنامه‌ها بیشتر است چون نخبگان جامعه از روزنامه‌ها اثر می‌پذیرند

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، نفوذ، واژه ای است که این روزها پس از تاکیدات چندین باره رهبر معظم انقلاب، در ادبیات سیاسی، فرهنگی و اقتصادی نخبگان جامعه از دولت تا دانشگاه، بسیار شنیده می شود. برخی نفوذ را جدی می دانند و به دنبال تبیین راه های نفوذ هستند و برخی نیز آن را توهم می دانند و معتقدند دیگر کسی به دنبال نفوذ در ایران نیست.

از طرفی این روزها چندین نفر از فعالین رسانه ای به دلیل دست داشتن در فعالیت های مرتبط با نفوذ دشمن، دستگیر شده اند و باتوجه به اینکه امروز ثابت شده است که رسانه به عنوان مهمترین ابزار و مجرای نفوذ دشمن است، تلاش داریم تا در گفت و گو با اساتید رسانه، به مقوله مهم نقش رسانه در نفوذ بپردازیم.

در اولین جلسه نیز، با محسن شاکری نژاد، عضو هیات علمی و معاون دانشجویی دانشگاه صدا و سیما گفت و گو کردیم تا بتوانیم به تبیین بیشتر این مقوله بپردازیم.

محسن شاکری نژاد، دارای مدرک فوق لیسانس ارتباط از دانشگاه صدا و سیما و دکتری ارتباطات از دانشگاه علامه طباطبایی است.

خبرگزاری دانشجو: چرا این روزها رهبر معظم انقلاب مکررا از نفوذ صحبت می کنند؟

شاکری نژاد: به نظر من رهبر انقلاب دیده بیدار جامعه هستند. یعنی در واقع وقتی خودشان تاکید می کنند بر بصیرت، بیشترین بصیرت را رهبری دارند. اینکه اکنون تشخیص می دهند و می بینند یک سری چیزهایی را که دیگران نمی بینند، آنهم به دلیل همان نگاه جامع و وسیع و عمیقشان به مسائل مختلف، باعث می شود که یک سری مسائلی را ببینند که دیگران نمی توانند ببیند. بنابراین امروز شاهد این هستند که در عرصه های مختلف سیاسی، اقتصادی و خصوصا فرهنگی دشمن دارد نفوذ می کند.

اگر کسی مثل ایشان بر تاریخ، بر جامعه، بر سیاست و به ویژه بر فرهنگ اشراف داشته باشد، می تواند این موضوع را متوجه شود، که ما متاسفانه این جامعیت را نداریم. ایشان کاملا متوجه هستند که دشمن از چه راه راه هایی وارد شده و به بن بست خورده و اکنون دنبال نفوذ است. وقتی واژه نفوذ را ایشان به کار می برند، چون در مورد واژه ها و کاربست کلمات فکر می کنند، مثل بحث هایی که در خصوص تهاجم فرهنگی و شبیخون فرهنگی و ناتوی فرهنگی و جنگ نرم به کار بردند، تاکید می کنند که نفوذ با مداخله، با ورود و با هرچیزی که شما با واژه به ظاهر هم معنای این کلمه استفاده کنید، فرق دارد.

مثلا ما در این اتاق که در و پنجره آن بسته است، اکسیژن داریم، اکسیژن در اینجا نفوذ کرده است؛ ولی ما چیزی نمی بینیم. یعنی از کوچکترین مدخلی که اصلا به چشم نمی آید، اکسیژن نفوذ می کند؛ بنابراین وقتی رهبر انقلاب بحث نفوذ را مطرح می کنند، یعنی اینکه، ظاهر مسئله به نظر می رسد که دشمن قابل ورود نیست و وقتی نفوذ مطرح می شود، یعنی اینکه این دشمن از کوچکترین روزنه برای ورود و اثرگذاری استفاده می کند و این، نکته ای است که رهبر انقلاب می بینند با آن بصیرتشان و متوجه هستند که دشمن امروز به دنبال نفوذ است و از هر رخنه ای، از هر سوراخی و از هر کوچکترین راه موجودی برای ورود استفاده می کند.

اینکه چرا ایشان تا این حد بر بحث نفوذ تاکید می کند، به این دلیل است که اگر آدم برگردد به 1300 سال پیش که در واقع اوج تمدن اسلامی بوده و تا قلب اروپا رفتیم و اروپایی ها فهمیدن که با مسلمانی که در یک دستش قرآن است و در دست دیگرش شمشیر، نمی توانند در جنگ رودرو پیروز شوند، به فکر نفوذ افتادند، یعنی آمدند از تکنیک نفوذ در بین آنها استفاده کردند و با استفاده از کار فرهنگی فساد را در بین مسلمانان رواج دادند و باعث شدند تا آنها از درون متلاشی شوند.

بنابراین، به نظر من اینکه رهبر انقلاب این روزها بسیار از واژه نفوذ استفاده می کنند، یکی بر می گردد به بصیرت بلندشان و دوم به دلیل خطر جدی ایی که این پدیده شوم برای ما دارد، و ایشان این امر را می بینند و متاسفانه خیلی ها که در راس امور هم هستند، متوجه آن نیستند.

خبرگزاری دانشجو: نفوذ بیشتر از چه راه هایی صورت می گیرد و اثرگذارتر است؟

شاکری نژاد: چیزی که من برداشت می کنم از صحبت های رهبر انقلاب در خصوص نفوذ، یک بحث همه جانبه است، یعنی اینطور نیست که در یک جنبه خاص اتفاق بیفتد. مثلا در اتفاقاتی که این روزها در حال وقوع است، هم در حوزه سیاسی، هم در حوزه اقصادی و به ویژه در حوزه فرهنگی این نفوذ در حال رخداد است، البته به نظر می رسد، این روزها مهم ترین عرصه ای که نفوذ در حال رخ دادن است، حوزه فرهنگ است.

امروز این اوضاع سیاسی که ما در آن قرار گرفتیم و نوع تعاملی که با آمریکا پیدا کردیم، محصول ۱۰ تا 15 سال کار فرهنگی علیه باورهای مردم است، یعنی در طول سالیان گذشته، بخصوص پس از جنگ این موضوع را کلید زدند، چون دیدند با ترور، تحریم و جنگ نتوانستند ما را به زانو دربیاورند، این پروژه را کلید زدند که بازهم رهبر انقلاب بلافاصله پس از جنگ موضوع تهاجم فرهنگی را مطرح کردند، شاید آن چیزی که امروز ما به لحاظ سیاسی شاهد آن هستیم، محصول همان کارهای فرهنگی است که پس از جنگ اتفاق افتاد.

پس به نظرم نفوذ در همه عرصه ها اتفاق می افتد، بنابراین برای اینکه نفوذ در عرصه های سیاسی و اقتصادی نمود پیدا کند و اثرگذار شود، شما باید بستر فرهنگی آن را آماده کنید، بنابراین با وجود اینکه در همه عرصه ها نفوذ اتفاق می افتد، اما اثرگذارترین حوزه ای که نفوذ می تواند روی آن اثر بگذارد، حوزه فرهنگ است.

خبرگزاری دانشجو: در پروژه نفوذ، رسانه ها اولویت چندم دشمن هستند؟

شاکری نژاد: امروز شما می بینید که ساعتی از زندگی بشر فارغ از رسانه نیست، یعنی شما نمی توانید بگویید که رسانه تنها برای ساعات سرگرمی بشر است، امروز ما در 24 ساعت شبانه روز، تحت تاثیر رسانه هستیم و رسانه امروز در شکل های مختلف ظهور و بروز کردند، از رسانه های صوتی و تصویری تا شبکه های اجتماعی، در زندگی بشر امروز نمود بسیاری پیدا کرده اند. بنابراین رسانه اولویت بسیار بالایی در امر نفوذ دارد.

پس، با توجه به اینکه، فرهنگ مهمترین عرصه نفوذ و مهم ترین بخش برای ضربه زدن به یک جامعه در حوزه های اقتصادی و سیاسی است، یعنی، شما اگر می خواهید اقتصاد یک کشور و سیاست یک کشور را زمین بزنید، کافی است، فرهنگ آن کشور را دچار نفوذ، بیماری و آسیب کنید و با توجه به اینکه در عرصه فرهنگ رسانه ها مهمترین ابزار هستند؛ بنابراین امروز رسانه در اولویت مباحث نفوذ قرار می گیرد.

قبلا می گفتند که برای جامعه پذیری چهار حوزه اثرگذار وجود دارد. خانواده، گروه های هم سن و سال، نظام آموزشی و رسانه ها. اما امروز خود خانواده، گروه های هم سن و سال و نظام آموزشی فارغ از رسانه نیستند؛ بنابراین نمی توان گفت که رسانه یک عامل در عرض آن سه عامل است؛ بلکه بقیه عوامل در طول رسانه ها هستند که باعث می شوند، فرایند جامعه پذیری شکل بگیرد.

بنابراین، چون مهمترین عرصه نفوذ فرهنگ است و در فرهنگ امروز مهمترین ابزار رسانه ها و رسانه های نوین هستند، بالاترین اولویت را در بحث نفوذ رسانه ها می توانند ایفا کنند.

خبرگزاری دانشجو: سناریوی دشمن برای استفاده از رسانه خصوصا روزنامه ها و سایت های خبری در ایران

شاکری نژاد: این موضوع مسئله ای است که از ابتدای انقلاب وجود داشته است، این جریان مرموز فکری هیچ وقت حذف نشد، از دولت موقت تا دولت بنی صدر و پس از آن، شما می بینید که رگه هایی از این نفوذ وجود داشت. مثلا کسانی که تحصیل کردگان غرب بودند، کسانی که امام و ماهیت انقلاب را نشناخته بودند و فقط می خواستند ظاهر رژیم ستم شاهی حذف بشود و جایگزینی مبتنی بر دین مبین اسلام متصور نبودند، برای نظام حکومتی، در نظام نفوذ کردند.

این نفوذ در یک برهه هایی بروز و ظهورش بیشتر بوده است، مثل دوران اصلاحات. روزنامه ها و سایت های خبری به دلیل اینکه وابستگی آن ها به نظام اسلامی کمتر است، هموراه در معرض نفوذ بودند و بازهم با توجه به سیاست هایی که دولت های مختلف پس از انقلاب اسلامی داشتند، آنها توانستند موجودیت خود را همواره حفظ کنند. برای مثال روزنامه هایی که به هر دلیلی، مخصوصا به دلیل توهین به دین، انکار خدا و نظام، توقیف می شدند، دوباره کادر اجرایی همان روزنامه در روزنامه ای با نام جدید کار خود را آغاز می کردند و شما می بینید که در یک دوره تعداد زیادی مجوز روزنامه صادر شد.

وقتی خوب بررسی کنید، می بینید که این صدور مجوزها اتفاقی صورت نگرفته است و اکثر این روزنامه دارند یک صدا را فریاد می زنند و به تعبیر رهبر انقلاب بلندگوی دشمن شدند، یعنی اگر غرب نمی تواند مستقیم حرفش را در ایران بزند باید یک ابزاری این کار را انجام دهد و این کار توسط همین روزنامه ها انجام می گرفت، در واقع همان محتوی ضد فرهنگی و ضد ارزشی در قالب جدید که همان روزنامه های زنجیره ای بودند، به خورد ملت ایران داده شد.

پس می بینیم محتوی ثابت است و قالب ها عوض می شود و چون روزنامه ها و سایت ها فراقتشان از نظام بیشتر و وابستگی شان به ارزش ها کمتر است، حوزه نفوذ در این عرصه ها بیشتر نمود پیدا می کند و نفوذ به ذهن و فکر مردم و تغییر تدریجی باورها، از طریق همین روزنامه ها و سایت های خبری صورت گرفته است و این روند امروز هم ادامه دارد.

خبرگزاری دانشجو: چرا امروز با وجود همه سایت ها و شبکه های مجازی، دشمن همچنان به نفوذ از طرق روزنامه ادامه می دهد

شاکری نژاد: ببینید، در ارتباطات ما نظریه ای به نامه جریان دو مرحله ای ارتباط داریم که می گوید، رسانه پیام خود را مستقیما به مردم نمی رساند، بلکه ابتدا باید این پیام را به نخبگان جامعه و یا به نوعی به رهبران افکار انتقال دهد و پس از این رهبران افکار هستند که پیام دریافتی را به مردم انتقال می دهند و اینگونه اثرگذاری پیام بیشتر می شود.

وقتی خوب دقت می کنید، متوجه می شوید که این روزها با توجه به همه پیشرفت های ارتباطی، تنها کسانی که نخبگان جامعه و رهبران افکار هستند، به مطالعه روزنامه اقدام می کنند و افراد معمولی حداکثر به تیتر روزنامه نگاه کنند، دشمن نیز پی به این موضوع برده است و تلاش می کند تا با نفوذ در روزنامه ها، به فکر رهبران افکار جامعه نفوذ پیدا کند و وقتی موفق به اینکار شد، آنوقت است که می تواند جامعه را نیز تحت تاثیر قرار دهد. اینگونه است که ما هر می بینیم، روزنامه ای مقاله ای بی بی سی فارسی را کپی کرده است و همان تیتری را استفاده کرده که صدای آمریکا آن را استفاده می کند.

خبرگزاری دانشجو: به عنوان سخن آخر

شاکری نژاد: با همه این تفاسیر، امروز موضوع نفوذ آنهم نفوذ فرهنگی در اولویت دشمن قرار گرفته است و این بهترین و راحت ترین راه این نفوذ هم به نظر من عرصه رسانه ها می باشد. بنابراین، همه اقدامات ضدنفوذ باید در حوزه فرهنگی صورت بگیرد؛ چرا که اگر فرهنگ یک ملت از او گرفته شود، هویت آن گرفت و از ابین خواهد رفت و دشمن نیز امروز به دنبال به هویت کردن ملت ایران است.