مسلمانان اولین کسانی بودند که دَوران خون را کشف کردند

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجو از مشهد، سید علیرضا واسعی امروز در همایش «فرهنگ و تمدن پزشکی در عصر رضوی» که به همت دانشگاه علوم پزشکی مشهد در تالار رازی دانشکده بهداشت این دانشگاه در حال برگزاری است، گفت: پزشکی در عهد اسلامی از عمق و رشد ویژه‌ای برخوردار شد و توانست در حوزه‌های بهداشت، درمان، ابزار پزشکی و جراحی به موفقیت‌های بسیاری دست پیدا کند.

وی ادامه داد: علم پزشکی از زمان رسول گرامی اسلام(ص) دارای اهمیت ویژه شد و در قرن دوم به شکوفایی رسید و تا قرن سوم هجری نیز این شکوفایی ادامه داشت.

این استاد دانشگاه به شکل گیری کتاب‌های بسیاری در زمینه پزشکی در میان مسلمانان اشاره داشت و افزود: به دلیل ارتباط دیپلماتیک جهان اسلام بادیگر دولت‌ها کتاب‌های بسیاری در زمینه پزشکی در میان مسلمانان جمع آوری شد و در این میان مترجمان بسیاری نیز به ترجمه و استفاده از علم موجود در این کتب پرداخته و این چنین بود که نظریه‌ها شکل گرفت.

واسعی ادامه داد: البته عده‌ای در این مدت تلاش داشتند تا علم پزشکی را الهی توصیف و آن را ساخته دست بشر ندانند و از تعریف این علم به علمی تجربی خودداری کردند؛ اما در هر صورت علم پزشکی در جهان اسلام رشد و گسترش یافت.

وی با اشاره به جهل موجود در غرب و رشد علم پزشکی در میان مسلمانان تاکید کرد: در حالی که غرب در فقر دانش به سر می‌برد مسلمانان اولین کسانی بودند که با داشتن بیش از هزاران جلد کتب پزشکی توانستند دَوران خون را کشف کرده و در قرن دوم و سوم هجری جراحی چشم را انجام دهند.

دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به فاصله رشد علمی مسلمانان در علم پزشکی و غرب در این دوران اشاره کرد و خاطر نشان ساخت: در تاریخ به خوبی آمده است که تنها در یکی از کتابخانه‌های مسلمانان بیش از 40 دفتر 20 برگ جهت معرفی کتاب‌ها به عنوان فهرست کتاب‌های موجود در کتابخانه نگاشته شده بوده است و این در حالی است که در عظیم ترین کتابخانه‌های غرب تنها بیش از 100 کتاب وجود نداشته است.

این استاد دانشگاه به گسترش تحقیقات علمی در میان مسلمانان اشاره داشت و متذکر شد: در همین دوران بود که تحقیقات پزشکی رشد قابل توجهی پیدا کرد و اولین تحقیقات در خصوص جزام، بارداری و حتی پیوند و غیره انجام شد.

وی با اشاره به رشد علمی روز افزون در میان مسلمانان در علم پزشکی، تصریح کرد: مسلمانان علم پیوند را در حالی کشف کردند که به راحتی چشم بیماری که تنها دارای یک چشم سالم بود را جراحی و سلامت را به وی هدیه می‌دادند.

دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی طب اسلامی را به چند بخش تقسیم کرد و افزود: بحث‌های پزشکی در اسلام به چند دسته تقسیم می‌شود که یک قسمت طب عربی است به نحوی که طب در دوران پیامبر (ص) را مبتنی بر طب عربی دانسته‌اند.

این استاد دانشگاه اختصاص دادن طب پزشکی به بیگانگان را رویکرد دوم عنوان و تاکید کرد: نگاه سوم  نیز اعتقاد داشت که این خود مسلمانان بودند که با تجربه توانستند علم پزشکی را در میان خود ایجاد و مشاهیر بزرگی در این خصوص به جهان معرفی کنند.

واسعی به چهار دیدگاه در خصوص چگونگی رشد طب در میان مسلمانان معرفی و بیان داشت: دیدگاه اول این علم را مخصوص مسلمانان می‌داند که ریشه آن در طب دوران رسول خاتم(ص) وجود دارد و بر اساس وحی و نگاه به آسمان شکل گرفته است.

وی ادامه داد: دسته دوم اعتقاد دارند علم پزشکی در این دوران خاص به دو دسته زمینی و آسمانی تقسیم می‌شود که البته آن چه از پیامبر اسلام نقل می‌شود ریشه در تجربیات دارد نه وحی.

دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، خاطر نشان کرد: دسته سوم این علم را هم آسمانی و هم وحیانی دانسته و اعتقاد دارند همان قسمتی از علم نیز که تجربی می‌باشد با تائید امامان معصوم شکل گرفته است.

این استاد دانشگاه به دیدگاه چهارم مبتنی بر نگاه شیخ صدوق اشاره داشت و گفت: این دیدگاه که قبولش محل اشکال است این نکته می‌باشد که هر آن چه در این خصوص از امامان و پیامبر(ص) ارائه شده است اقتضای همان زمان بوده است  و این تجویز پزشکی برای این دوران مفید فایده نخواهد بود.

واسعی دیدگاه پنجم را دارای تفکری نادرست دانست و افزود: دیدگاه پنجم اعتقاد دارد اساسا حضور امامان معصوم و پیامبران برای هدایت و راهنمایی مردم است و کارکرد دیگری ندارد و امامان و پیامبران در حوزه‌های غیر دینی به اندازه بک فرد عادی علم دارند.

وی در پایان، یادآور شد: رساله الذهبیه در این میان بهترین سند جهت شناخت علم پزشکی در عصر رضوی است و به اعتقاد ما تمامی فرامین و احادیث و روایات امامان معصوم و پیامبر گرامی اسلام(ص) برای همه اعصار دارای فایده هستند؛ اما در اعتبار احادیث و جعلی نبودن آن باید تحقیق شود.