آتش و دود نیشکر، رسمی که باید از آن دل بکنیم

به گزارش خبرگزاری دانشجو از اهواز، سوزاندن باقی‌مانده محصول کشاورزی که به کاه و کلش معروف است رسمی دیرینه در میان کشاورزان است چراکه معتقدند که این کاه و کلش‌ها سبب تأخیر در کشت بعدی شده و از رشد محصول جلوگیری می‌کند.

اما علم کشاورزی معتقد است وجود کاه و کلش به عنوان یک ماده آلی برای خاک مفید بوده و وجود آن سبب قوی‌تر شدن خاک برای کشت بعدی می‌شود.

هر ساله با آغاز فصل برداشت نیشکر در خوزستان، سوزاندن مزارع این محصول داغ دل مردم اهواز و دیگر شهرهای خوزستان را تازه می‌کند.

آتش سوزی عامدانه در مزارع نیشکر در همه جای دنیا شیوه‌ای مرسوم است که پیش از برداشت انجام و موجب می‌شود شاخ و برگ اضافی آن که کاه و کلش نام دارد،ازبین برود.

اما آیا صنعت نیشکر در همه جای دنیا مستلزم سوزاندن نیشکر است؟ به گزارش رویترز، آتش سوزی مزارع نیشکر در سراسر برزیل تا سال 2017 ممنوع خواهدشد.

در استرالیا 90 درصد محصول خود را به صورت سبز استحصال و بدون سوزاندن محصول خود را برداشت می‌کنند و کاه و کلش نیز برای تقویت مزارع یا تامین سوخت به کار می‌رود.

امیر آینه بند عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری دانشجو در اهواز، اظهار داشت: کشاورزی سنتی یکی از چالش های اساسی کشاورزی خوزستان

است و باید بتوانیم از این مرحله گذر و به کشاورزی پایدار برسیم.

وی افزود: خوزستان به دلیل داشتن شرایط زیست محیطی می تواند در تامین امنیت غذایی خوزستان نقش اثرگزاری داشته باشد.

استاد گروه دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز بیان کرد: یک شیوه های مرسوم و غلط در کشاورزی خوزستان سوزاندن کاه و کلش گندم و بقایای نیشکر و گندم است.

وی گفت: کشاورزان در این زمینه نیاز به آگاهی دارند چون برخی تصور می کنند با این کار سریع می توانند کشت بعدی را انجام دهند و به عملکرد بالاتری برسند که این تصور غلطی است.

این پژوهشگر برتر خوزستان تصریح کرد: در سال اولی که بقایا سوزانده می شود ممکن است عملکرد به خاطر خاکستر افزایش یابد و علف های هرز کاهش یابد ولی دقیقاً از سال های بعد هم عملکرد کمتر می شود و هم تعداد و تنوع علف های هرز افزایش پیدا می کند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: آتش سوزاندن بقایا در واقع دود کردن سرمایه است چرا که در وهله اول مواد آلی و ارگانسیم های خاک باعث رشد گیاه می شوند را نابود می کند و همچنین در ادامه سبب توسعه علف های هرز که کاهنده درآمد کشاورز هستند می شود.

وی تصریح کرد: بقایای گیاهی یک سرمایه هستند و اگر الگوی کشت و تاریخ کشت تنظیم شود می شود با برگرداندن این بقایا به خاک، تولید محصول کشاورزی را چند برابر افزایش دهیم.

آینه بند اظهار داشت: در کشورهای دیگر از این بقایا برای تولید سوخت سبز استفاده می کنند ولی در ایران این سرمایه به اتش زده می شود و آلودگی محیط زیست ایجاد می کند.

پیش از برداشت نیشکر برای ازبین بردن شاخ و برگ اضافی آن، مزارع نیشکر را می‌سوزانند. با ازبین رفتن کاه و کلش، علف و گیاهان هرز و جانورانی مثل مار که در لابه‌لای گیاهان می‌خزند، قسمت اصلی نیشکر که همان ساقه آن است باقی می‌ماند و برداشت دستی یا مکانیزه به آسانی انجام می‌شود.

آتش زدن مزارع علاوه بر اینکه هوا را با انتشار گاز مونواکسیدکربن آلوده می کند، تشدید پدیده گازهای گلخانه ای، انهدام بافت خاک، کاهش رطوبت خاک و در نتیجه افت محصول، از بین رفتن موجودات زنده محیط ، فرسایش شدید خاک، کاهش حاصلخیزی زمین و کاهش تحمل گیاهان زراعی در برابر آفات، بیماری ها و خشکی، همچنین از بین رفتن زیستگاه های پرندگان را نیز به دنبال دارد.

مشاور مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان در این‌باره می‌گوید: با وجودی که در سال گذشته شورای سلامت استان آتش زدن مزارع را ممنوع کرده است، ولی شرکت توسعه نیشکر به تعهد خود مبنی بر «برداشت سبز» محصول نیشکر و با استفاده از دستگاه عمل نکرده است.

سیروس کریمی مهم‌ترین مشکل زیست‌محیطی آتش زدن مزارع را آلوده کردن هوا می‌داند و تصریح می‌کند: انتشار گاز دی‌اکسیدکربن و تشدید پدیده گازهای گلخانه‌ای، انهدام بافت خاک، کاهش رطوبت خاک و در نتیجه افت محصول، از بین رفتن موجودات زنده محیط بویژه کرم خاکی، فرسایش شدید خاک، کاهش حاصلخیزی زمین و کاهش تحمل گیاهان زراعی در برابر آفات، بیماری‌ها و خشکی و همچنین از بین رفتن زیستگاه‌های پرندگان، از جمله آسیب‌های ناشی از آتش زدن مزارع نیشکر است.

به گفته وی، براساس ماده 9 قانون حفاظت و بهسازی محیط‌زیست و ماده 2 قانون جلوگیری از آلودگی هوا، سوزاندن مزارع و کاه و کلش ممنوع است.

برای رسیدن به کشاورزی پایدار باید مولفه های اجتماعی و فرهنگی و سلامتی در تولید محصول سالم و به صرفه را به کشاورزان آموزش داده شود.