پیام حضور دانشجویان در اعتکاف؛ زنده بودن معنویت در جامعه است

به گزارش خبرگزاری دانشجو از اهواز، اعتکاف، مسیر نو برای نو شدن است که از خود انسان به سمت خدای انسان است. اعتکاف مسیر وصل و اتصال است و از فرش به عرش رفتن است.

دانشگاه های کشور امروز شوری سراسر گرفته است و در جای جای دانشگاه همهمهاعتکاف به گوش می رسد و دانشجویان خود را برای اعتکاف و هجرت به سوی معبود آماده می کنند.

رفته رفته که به ایام اعتکاف نزدیک می شویم این هیاهو و نشاط معنوی در چهره دانشجویان ملموس است و عده ای در حال بستن کوله بار سفر خود برای جمع کردن توشه آخرت هستند.

اعتکاف امروز در دانشگاه به یک رویداد حیاتی و مهم تبدیل شده و جزئی از سبک زندگی دانشجویی شده است و دیدن دانشجوی معتکف در دانشگاه ها بواسطه فضای دینی منبعث از انقلاب امری عادی مبدل شده است.

اعتکاف و این حرکت احیا شده پس از انقلاب بهانه ای خوب شد تا گفت‌وگویی درباره چیستی و فلسفه اعتکاف با حجت الاسلام سید محسن شفیعی، مسئول دفاتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه های خوزستان داشته باشیم.

سلام علیکم، بدون مقدمه می خواهم درباره اهمیت اعتکاف و نقش اعتکاف در مسیر زندگی انسان ها بفرماید؟

با سلام ، ابتدا اجازه بدهید به این اشاره کنم که اعتکاف چیست و چرا اعتکاف داریم. نسخه جامع اسلام برای زندگی انسان چند منظوره و کامل است شما وقتی به آموزه های دینی در مکتب اسلام نگاه می کنید می بینید توجه به مسائل فردی مانع از توجه به مسائل جمعی نشده و همچنین توجه به مسائل اخروی مانع از توجه به مسائل دنیوی نشده است. دلیل کارآمدی نسخه تربیتی اسلام هم دقیقا همین توجه به ابعاد و شخصیت انسان است.

به طور طبیعی وقتی انسان می خواهد در محیط دنیا زندگی کند و از طرفی اتصال به عوامل آسمانی هم داشته باشد باید چاره ای برای این مساله اندیشیده شود چون به تعبیر حضرت یوسف (ع) جاذبه انسان در دنیا به سمت جاذبه های دنیوی است، مگر اینکه این انسان تربیت شود. اگر انسان به حال خودش رها شود انسان تمایل و کشش به نوع زندگی حیوانی دارد. اگر تربیت شود به سمت بالا صعود می کند.

به تربیت روح سرکش آدمی اشاره کردید، این روح چگونه آرام و مطیع می شود؟

یکی از نسخه های توصیه شده در مکتب اهل بیت (ع) برای گریز از این مهلکه دنیا، توجه به عرفان، توجه به معرفت و ذکرالله است. اوج قضیه در قرآن است که می فرماید انسان باید تا به آنجا برود که به خدا برسد.

رسد آدمی به جایی که بجز خدا نبیند                    بنگر که تا چه حد است مقام آدمیت

ما در این چشم انداز نمونه ها و مواردی مثل لیله الرغائب، دهه ذی حجه، ماه رمضان، سه ماه رجب و شعبان و رمضان، شب و روز جمعه را داریم که در خود ماه رمضان که در اوج است سه شب قدر را داریم. نمونه شاخص دیگر از این معارف، ایام اعتکاف است.

به طور ویژه درباره سنت اعتکاف توضیح بفرماید؟

اعتکاف یک سنت نبوی است که حد اعلای آن 10 روز است. پیامبر(ص) در دهه آخر ماه رمضان 10 روز را به اعتکاف مشغول می شدند. با اینکه از لحاظ شرعی اعتکاف واجب نیست؛ اما اهمیت آن در حدی است که پیامبر اکرم(ص)یک سال که به دلیل جنگ نتوانستند اعتکاف کنند در سال بعد 20 روز را اعتکاف کردند. اعتکاف چهارچوبی است با رویکرد فاصله گرفتن از زمین و میل به عوالم بالا.

تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی متاسفانه این سنت به فراموشی سپرده شده و از یادها رفته بود. در آن زمان اعتکاف تنها در گوشه ای از مسجد امام حسن عسگری (ع) در قم با حضور تعداد کمی از افراد برجسته برگزار می شد و خیلی محدود بود. انقلاب اسلامی که پیروز شد به دلیل ماهیت معنویت افزایی بالایی که داشت اوضاع تغییر کرد.

نقش انقلاب اسلامی را در احیا و اعتلای این سنت الهی چگونه می بینید؟

برای فهم این سوال شما سیره امام خمینی (ره) را به عنوان مؤسس انقلاب ببینید. ایشان خود اسوه معنویت بودند و حتی امور مستحب را هم ترک نمی کرد و مکروهی را انجام نمی داد. به دلیل انس عجیبی که ایشان با ادعیه و زیارات داشتند صحبت هایی که می کردند گویی ترجمه ادعیه بود.

خود مقام معظم رهبری هم بارها درباره این روحیه امام خمینی (ره) تاکید کرده اند و من هم شخصا این را در امام(ره) احساس کردم.

امام خمینی (ره) در ماه رمضان ملاقات های عمومی خود را تعطیل می کرد و در سال های پس از انقلاب هم بجز موارد ضرورت در ماه رمضان دیدار نداشتند. بعد از ماه رمضان که امام را می دیدیم نورانیت یک ماه رمضان کاملا در چهره ایشان مشخص بود.

این انقلاب با چنین رهبری که داشت اولین کاری که کرد احیای معنویت بود. انقلاب اسلامی دعاخوانی جمعی، زیارت عاشورا، دعای کمیل و میل به سوی خدا را احیا کرد.

 انقلاب اسلامی نماز جمعه را به عنوان یک سنت عظیم و فراموش شده احیا کرد. نماز جمعه ای که در قرآن یک سوره را به خود اختصاص داده است به حدی فراموش شده بود که برخی از احکام مربوط به آن از رساله های مراجع حذف شده بود.

درباره نقش دانشگاه ها در احیای این گونه مراسم های معنوی و دینوی بفرماید؟

بخشی از سنت های احیا شده در انقلاب اسلامی از دانشگاه ها شروع شدند؛ از جمله اعتکاف دانشجویی، عمره دانشجویی، اردوهای جهادی و لیله الرغائب که نقطه آغازین آنها دانشگاه ها بوده است.

 انقلاب اسلامی اعتکاف را زنده کرد و امروز در آستانه فصل اعتکاف ظرفیت های موجود پاسخگوی مطالبات اعتکاف نیست. نه مساجد دانشگاه ها پاسخگوی معتکفین است و نه امکانات موجود.

ما از این حضور پرشور خوشحالیم. اعتکاف یک فرصت معنوی و نورانی برای گریز از نفس و حرکت به سمت عوالم بالا و پیوستن به معنویات است. اعتکاف به نوعی تولد و زایش جدید است. انقلاب اسلامی هم اعتکاف را احیا کرد و هم یک رایحه جدید از اعتکاف را در انقلاب اسلامی می بینیم!

به این اشاره کردید که انقلاب اسلامی رایحه جدید به سنت های عبادی مثل اعتکاف دمیده، در این باره توضیح می دهید؟

امروز در مساجد، در اعتکاف، در اماکن اعتکاف یادبود شهدای مدافع حرم و یا مساله بصیرت و تشخیص درست و عوارض و آسیب های انحراف از ولایت مورد توجه قرار گرفته می شود. یعنی هم فضای اعتکاف است و هم جوانان محور شده و هم در کنار اینها بخشی از نیازها و دغدغه های انقلاب دیده شده است.

یعنی اعتکاف بعد از انقلاب هم احیا شده و هم به بلوغ رسیده است. این یک حرکت دلگرم کننده است؛ یعنی همین احیای اعتکاف عالی است؛ اما بلوغ آن بسیار مناسب تر است.

اگر توجه کنید همین مورد را در نماز جمعه هم می بینیم. یعنی نماز جمعه در سراسر کشور اقامه می شود، درعین حال در پایان نماز جمعه مردم از مردم یمن حمایت می کنند و برای دفاع از قدس راهپیمایی می کنند. این یعنی بلوغ که خود جای شکر دارد.

یک بخش اعتکاف خلوت و تنهایی است و خواستم بدانم جنس این خلوت با خلوت ها و گوشه گیری های که امروز برخی جوانان در خانواده ها با موبایل های خود به آن مبتلا شدند در چیست؟

خلوت به تنهایی و فی النفسه موجودیت ندارد و چه بسا مضر هم باشد. آنچه در اعتکاف صورت می گیرد که حجاب ها کنار می رود در واقع خلوت اعتکاف، خلوت از اغیار است که انسان معتکف به دیگران می گوید تنهایی من و خدا را بهم نزنید و خلوت ما را شلوغ نکنید.

ارزشمندی خلوت اعتکاف ارتباط با محبوب است. این خلوت با گوشه گیری و خلوتی که برخی در لاک گوشی های موبایل شان است فرق می کند.

 این وسایل ارتباطی خلوت و آرامش انسان را مختل می کند، هر چند کسی بتواند در همان وسایل اجتماعی از انقلاب و آرمان های انقلاب دفاع کند که این خود از مصادیق امر به معروف و نهی از منکر باشد و جهاد در کلمه حق است. در کل به تعبیر رهبری در این سوزندگی دنیا، اعتکاف یک بهشت است.

حاج آقا در ایام اعتکاف تحرک ها و جنب و جوش دینی دانشجویان برای حضور در اعتکاف خیلی مشهود است و دانشجویان به صورت دسته دسته و در رقابت با هم در مساجد حاضر می شوند ولی برخی این وجه دینی دانشگاه را نمی بینند، نظر شما چیست؟

اصولا لازم است ذکر کنم دانشگاه را سیاه سیاه دیدن و یا سفید سفید دیدن غلط است. ما در دانشگاه از لحاظ فرهنگی مشکلاتی داریم و خودمان هم از این بابت رنجیده خاطر هستیم و چه بسا برخی حرکات فرهنگی در دانشگاه ها نیازمند اصلاح است و مسئولین دانشگاه ها باید کمک کنند و از حرکات اصیل و دینی حمایت کنند و در برابر حرکات مخدوش کننده و زیر سؤال برنده دین مقاومت کنند.

متاسفانه برای برخی مسئولین دانشگاه ها یک خلط مبحث پیش آمده که باید از هر نوع حرکات دانشجویی حمایت کنند و ما باید برای هر مجموعه و هر تفکر و اقدامی مجوز صادر کنیم.این درست نیست و جای بحث دارد.

هر کسی می خواهد دانشگاه ها را ببیند باید برای نمونه امروز را ببیند که در برخی شهرها مساجد خالی از معتکف است ولی هیچ دانشگاهی نداریم که مساجد و دانشجویان آن در اعتکاف سهیم نباشند.

مردم مزیت های دانشگاه ها را ببینند که نسبت به قبل از انقلاب قابل قیاس نیست و امروزه شعائر دینی به وضوح و با قدرت در دانشگاه ها اجرا می شود که قبل از انقلاب نبود. امروز اعتکاف، لیله الرغائب، شب قدر، پیاده روی اربعین در دانشگاه ها با شور و اشتیاق برگزار می شود.

امروز مدفن و مزار شهدای گمنام در دانشگاه ها مملو از دانشجویان است و باید شهدای گمنام در حوزه ها و مدارس علمیه خاکسپاری شوند. در دانشگاه ها ما نسبت به این مسئله از خیلی بخش ها جلوتر هستیم.

 دانشگاه ها در صف خاکسپاری شهدای گمنام هستند و رونق نماز جماعت ها را در دانشگاه ها ببینید. مدیران دانشگاهی عموما فارغ از دغدغه های سیاسی در اقامه مسایل دینی پیشرو هستند.

به نظر شما چه قشری بیشتر در اعتکاف ها حضور پیدا می کنند؟ این حضور جوانان چه پیامی دارد؟

دانشگاه ها مهد و مرکز جوانان است و این جوانان به اقتضای فطرت پاک و آرمانگرای خود به دنبال معنویت هستند. اعتکاف در قرق جوانان است که این جوانان با ذائقه های مختلف هم هستند.

پیام حضور پرشور دانشجویان در مراسم اعتکاف، زنده بودن معنویت در جامعه است. پیام این است که برخی سیاه نمایی ها اصالت ندارد و نگاه رهبری اصالت دارد که می گوید ما به آینده امیدوار هستیم و علی رغم برخی ریزش ها، رویش های زیادی داریم. پیام اعتکاف این است که انقلاب اسلامی تاثیر عمیقی در جوانان داشته است.

درباره مراسم و شکل برگزاری مراسم اعتکاف در دانشگاه بفرماید که به چه صورتی برگزار می شوند؟

مقام معظم رهبری یک صحبتی در نیمه دوم اردیبهشت 94 در جمع برگزار کنندگان اعتکاف دارد، که ان شاالله برگزار کنندگان اعتکاف دانشجویی آن را در جمع دانشجویان معتکف به صورت صوتی یا ویدیو پخش کنند. در این صحبت ها مقام معظم رهبری به نکته مهمی اشاره می کنند و آن اینکه مقوله اعتکاف به آسیب شناسی هم نیاز دارد.

یکی از آسیب های اعتکاف که رهبری به آن اشاره می کنند این است که وقت در اعتکاف به کارهایی که تناسبی با اعتکاف ندارند مثل پخش فیلم های مختلف اختصاص داده نشود.

 این اعتکاف یک فرصتی است برای خلوت با خدا و بازنگری در گذشته و تصمیم گیری برای آینده و تفکر که بالاتر از 70 سال عبادت است. بهترین کار در اعتکاف تفکر است.

 بهترین کار در اعتکاف تصمیم خود انسان است که با یک روحیه معنوی خود را شروع کند و بیعت مجدد با خداوند بهترین عمل در اعتکاف است.