به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، بالاخره بعد از چندین بار تعویق در انتشار آگهی مناقصه میادین نفتی و گازی کشور، ساعاتی قبل شرکت ملی نفت ایران با انتشار اطلاعیهای رسما از شرکت‌های اکتشاف و تولید نفت و گاز E&P خارجی برای شرکت در این مناقصه‌ها دعوت کرد و از آنها درخواست کرد تا فرم ارزیابی صلاحیت را برای حضور در این مناقصه‌ها تکمیل کنند. دو نکته مهم و قابل تامل در اطلاعیه مذکور وجود دارد:
الف- صرفا از شرکت‌های خارجی برای شرکت در مناقصات میادین نفتی و گازی ایران دعوت به عمل آمده است.
ب- هیچ اشاره‌ای به لیست پروژه‌هایی که قرار است در فهرست مناقصه قرار بگیرند، نشده و صرفا بر تدریجی بودن روند اعلام نام این پروژه‌ها اشاره شده است.
موارد فوق حاکی از آن است که شرکت ملی نفت ایران به نمایندگی از وزارت نفت، هیچ تمایلی به واگذاری توسعه میادین نفتی و گازی مذکور به شرکت‌های داخلی ندارد و اینقدر بر این دیدگاه خود اصرار دارد که حتی به این شرکت ها مجوز حضور برای شرکت در مناقصات مرتبط با این میادین را نمی دهد.
به عبارت دقیق‌تر، میادین نفتی و گازی مدنظر وزارت نفت که فعلا این وزارتخانه صلاح ندیده است که اسم آنها را رسانه‌ای کند، صرفا در اختیار شرکت‌های خارجی قرار می‌گیرد. البته حدس زدن نام برخی از میادین مذکور کار چندان پیچیده‌ای نیست زیرا برخی از مدیران ارشد وزارت نفت در ماه‌های اخیر صراحتا دیدگاه خود مبنی بر اینکه «توسعه میادین نفتی و گازی بزرگ کشور باید در اختیار شرکت‌های خارجی قرار بگیرد و صرفا توسعه میادین کوچک و متوسط کشور را می توان به شرکت های داخلی واگذار کرد» را رسانه‌ای کرده بودند. به عنوان مثال، علی کاردر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در 23 مردادماه امسال گفته بود: «شرکت ملی نفت ایران آمادگی دارد در صورت تضمین استفاده از فناوری‌های مورد نیاز، سرمایه کافی و پذیرش ریسک پروژه، توسعه میدان‌های کوچک و متوسط نفت و گاز را به آن دسته از شرکت‌های ایرانی بسپارد که برای تبدیل شدن به شرکت‌های اکتشاف و تولید صاحب صلاحیت تشخیص داده شده‌اند. این شرکت‌ها می توانند در میدان‌های کوچک و متوسط، به عنوان اپراتوراصلی فعالیت کرده و در این مسیر از خدمات شرکت‌های بین المللی دارای فناوری و سرمایه‌های خارجی استفاده کنند».
چند هفته بعد هم کاردر در مصاحبه با ویژه نامه روزنامه ایران به مناسبت هفته دولت درباره فعالیت‌های انجام شده در زمینه جذب سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت نفت و گاز گفته بود: «در این خصوص 2 کار انجام می‌شود. در مرحله اول شرکت‌های ایرانی که قرار است شریک شرکت‌های خارجی شوند و بعد از آن شرکت‌های خارجی که قرار است در مناقصه حضور پیدا کنند را شناسایی می‌کنیم... مدل دوم استفاده از شرکت‌های ایرانی است. دراین روش میادین کوچک و متوسط را به شرکت‌های داخلی معرفی کرده‌ایم تا دراین میادین ایرانی‌ها محور قرارداد شوند و در کنار خود شریک خارجی بگیرند. در این روش هم مناقصه برگزار خواهد شد. البته تعداد شرکت‌های توانمند کشور حدود 8 شرکت است و حجم فعالیت آنها بین 300 میلیون دلار تا یک میلیارد دلار خواهد بود... بر این اساس در میادین بزرگ ایرانی شریک و شرکت خارجی محور قرارداد است اما در میادین کوچک ایرانی محور قرارداد و شرکت خارجی شریک خواهد بود».
با توجه به این دیدگاه‌ها، بی‌علاقگی مدیران ارشد وزارت نفت برای استفاده از توان شرکت‌های داخلی برای توسعه میادین بزرگ کشور حتی میادین کم ریسک و ساده‌ای مانند آزادگان جنوبی و حتی تلاش آنها برای ممانعت از حضور این شرکت ها در مناقصات مربوط به توسعه این میادین تا حدودی قابل پیش بینی بود. با این وجود، اتفاقاتی در هفته‌های اخیر افتاده بود که به نظر می رسید موضع سخت مدیران وزارت نفت بخصوص برای توسعه برخی میادین بزرگ و کم ریسک کشور مانند آزادگان جنوبی تا حدودی نرم شده باشد.
*تناقض آشکار حذف متقاضیان داخلی توسعه میدان آزادگان جنوبی با منافع ملی و اقتصاد مقاومتی
حدود دو هفته قبل در 13 مهر ماه، یکی از شرکت‌های توانمند و خوش سابقه ایرانی یعنی شرکت توسعه نفت و گاز پرشیا برای توسعه میدان آزادگان جنوبی، به صورت رسمی اعلام آمادگی کرد. شرکتی که به شهادت آمار و به تصدیق مدیران ارشد وزارت نفت، کارنامه مناسبی در صنعت نفت کشور دارد و با توجه به همین موضوع هم در همان تاریخ، تفاهم نامه توسعه و ازدیاد برداشت از میادین نفتی یاران، مارون و کوپال در قالب HOA بین شرکت ملی نفت ایران و این شرکت که وابسته به گروه انرژی تدبیر زیر مجموعه ستاد اجرایی فرمان امام است، اواسط هفته گذشته به امضا رسید.
علی کاردر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در مراسم امضای این تفاهم نامه گفت: «به این قرارداد خوش‌بین هستیم، چرا که شرکت انرژی تدبیر سابقه کوتاه، اما خوب و قابل دفاعی در این حوزه داشته که میدان یاران شمالی را توسعه دادند که به زودی افتتاح می‌شود و توانمندی داخلی در حوزه تحریم را به خوبی نشان دادند». این مدیر ارشد وزارت نفت در حاشیه امضای این تفاهم نامه هم در مصاحبه با خبرنگاران، شرکت توسعه نفت و گاز پرشیا را جزو شرکت‌های حرفه‌ای خواند که کارهای قبلی را خوب انجام داده اند.
در مراسم امضای این تفاهم نامه، علی مخبر، رئیس ستاد اجرایی فرمان امام به صورت رسمی از اعلام آمادگی شرکت توسعه نفت و گاز پرشیا برای توسعه میدان آزادگان جنوبی (آزادگان) خبر داد و گفت: «دیشب که با آقای زنگنه صحبت کردیم آقای زنگنه گفتند روی آزادگان هم می‌توانید کنسرسیوم تشکیل دهید، باید بگویم ما با میادین کوچک در دنیا مطرح نخواهیم شد، ولی با توسعه میادین بزرگ، اسم ما در دنیا شنیده خواهد شد و این یادگاری از آقای زنگنه باقی خواهد ماند... امیدواریم آقای زنگنه سازوکاری ارائه دهند که همین مراسم را برای میدان آزادگان بگیریم».
مخبر در حاشیه مراسم امضای این قرارداد هم گفت: «ما کاملاً برای توسعه آزادگان آمادگی داریم و می‌توانیم منابع مالی مورد نیاز را تأمین کنیم... هنوز وزارت نفت درباره آزادگان با ما مذاکره جدی انجام نداده است اما ما در حال صحبت با آنها در در این باره هستیم». همان شب رئیس ستاد اجرایی فرمان امام در مصاحبه با اخبار ساعت 21 شبکه اول ضمن اعلام آمادگی برای توسعه میدان آزادگان گفت: «برای ورود به میدان آزادگان در تلاشیم تا با ایجاد کنسرسیومی به این میدان ورود کنیم و پس از آن وارد پروژه های نفتی کشورهای خارجی شویم چراکه این توان در داخل وجود دارد».
یک روز بعد هم مخبر در یک نشست خبری با تاکید دوباره بر اینکه ما میدان آزادگان را می‌خواهیم، گفت: «آزادگان یکی از بزرگترین میادین نفتی دنیاست و اگر ما در داخل بتوانیم آن را توسعه بدهیم بین‌المللی می‌شویم و حاضریم آزادگان را با هر مدل قراردادی توسعه بدهیم». رئیس ستاد اجرایی فرمان امام ضمن تاکید بر این موضوع که خارجی‌ها برای فاینانس کردن آزادگان در صف هستند، گفت: «با اینکه آزادگان میدان بزرگی است اما از نظر فنی میدان آزادگان یکی از ساده‌ترین میادین است».
با توجه به تحولات فوق، انتظار می‌رفت مجوز حضور شرکت‌های داخلی در مناقصه میادین بزرگ نفتی و گازی و بخصوص میدان بزرگ و کم ریسک آزادگان جنوبی به این شرکت‌ها داده شود. حتی این امیدواری وجود داشت که وزارت نفت از اختیارات قانونی خود در ماده 11 قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت (مصوب اردیبهشت ماه 91) برای ترک تشریفات برای میادین مشترک استفاده کند و این میدان مشترک نفتی بدون برگزاری مناقصه در اختیار این شرکت داخلی توانمند و خوش سابقه قرار بگیرد. با این وجود، وزارت نفت نه تنها از اختیارات قانونی خود به نفع شرکت‌های داخلی استفاده نکرد، بلکه با وجود عدم منع قانونی برای حضور شرکت‌های داخلی به عنوان طرف اصلی قرارداد مطابق با مصوبات دولت درباره مدل جدید قراردادهای نفتی، حتی اجازه حضور این شرکت‌ها در مناقصات میادین بزرگ نفتی و گازی را هم نمی‌دهد.
ظاهرا وزارت نفت علاقمند است به جای انجام کارهایی که حداقل دستاورد آنها، شکسته شدن پیشنهاد و قیمت شرکت‌های خارجی برای توسعه میادین بزرگ نفتی و گازی در مناقصات مرتبط با این میادین است و نتیجه آنها رعایت بیشتر منافع ملی در این زمینه خواهد بود و می‌تواند گام مهمی در راستای حمایت از توان داخلی به عنوان ستون فقرات اقتصاد مقاومتی قلمداد شود، رویه‌هایی را در پیش بگیرد که بر اساس آن توسعه میادین بزرگ نفتی و گازی کشور حتی میادین ساده و کم ریسکی مانند آزادگان جنوبی به برخی از شرکت‌های خارجی مانند توتال سپرده شود. شرکت‌هایی که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، کارنامه قابل دفاعی در صنعت نفت و گاز کشورمان ندارند و با پرداخت رشوه توانسته‌اند در این صنایع حضور پیدا کنند.
منبع: فارس