پشت پرده مخالفت با شبکه ملی اطلاعات چیست؟/ فرصت استثنایی برای اقتصاد ایران در فضای مجازی

گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، شبکه ملی اطلاعات یکی از پروژه‌های جنجالی سال‌های اخیر است. پروژه‌ای که موافقان و مخالفان پروپا قرصی دارد. شبکه ملی اطلاعات دقیقاً چیست؟ چه تاثیری بر اقتصاد ایران خواهد گذاشت؟ آیا با ایجاد شبکه ملی اطلاعات از اینترنت جهانی محروم می‌شویم؟

پیدایش فضای مجازی در چند دهه اخیر یکی از بزرگ‌ترین نمادهای تحول جهانی است. فضای مجازی، دنیایی رو به رشد، بسیار وسیع و غیرقابل توقف است که فرصت‌های بزرگ و در عین حال تهدیدهایی را هم می‌تواند به همراه داشته باشد. در این میان یکی از اقدامات مهم دولت‌ها جهت استفاده حداکثری و مطلوب از فضای مجازی، بومی سازی آن و ایجاد شبکه ملی اطلاعات است.

امروزه کشورهای مطرح دنیا در زمینه اینترنت، اصرار به راه اندازی شبکه ملی اطلاعات داخلی خودشان دارند. در کشورهایی مانند کره جنوبی که پر سرعت‌ترین و بیشترین مصرف اینترنت در آنجا است، ۹۳ درصد از بهره برداری آن از شبکه ملی خودشان به نام کاکائو است که بیشترین خدمات را به مردم کشورشان می‌دهند و تنها  ۷ درصد از اینترنت خارجی استفاده می‌کنند. امروزه با توجه به مسائل فرهنگی، اقتصادی و امنیتی، حرکت به سمت شبکه اطلاعات جهانی در دستور کار کشورهای توسعه یافته قرار دارد؛ به گونه‌ای که ابوذر منتظر قائم در این باره می‌گوید: بعد از افشاگری‌های اسنودن، ۱۴ کشور ظرف ۸ ماه شبکه ملی خود را راه اندازی نمودند.

اینترنت، گلوگاه خروج ارز از کشور

با توجه به آمارها به ازای هر ۱۰ درصد ضریب نفوذ اینترنت ۱ درصد به تولید ناخالص ملی کشورها اضافه می‌شود. با توجه به اینکه تولید ناخالص ملی ما در سال ۹۲  رقم ۹۹۷ میلیارد دلار را نشان می‌دهد می‌توان گفت، با هر ده درصد افزایش ضریب نفوذ اینترنت رقمی معادل ۱۰ میلیارد دلار به تولید ناخالص ما افزوده خواهد شد.

این در حالی است که شاهد روز افزون اشتراک‌های اینترنت پر سرعت و به تبع آن افزایش ترافیک استفاده شده کشور ما را در پی دارد. طبق آمارها در سال ۹۲ در کشور ما ۲۰۰ هزار مشترک اینترنت پر سرعت همراه داشتیم که امسال به ۲۰ میلیون مشترک ارتقا پیدا کرده است. همچنین سال ۹۲ ظرفیت انتقال پهنای باند ملی ما ۶۲۴ گیگا بیت بر ثانیه بود که امروز به  ۴۰۰۰ گیگا بیت بر ثانیه رسیده است.

مجید رئیسی مدیر فنی یکی دیگر از دارندگان پروانه FCP  با اشاره به ارزان شدن قیمت اینترنت مصرفی کاربران به «ایران» می‌گوید: با راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات، ترافیک داخلی از ترافیک بین‌المللی جدا شده است و کاربران به صورت مستقیم از طریق شبکه ملی اطلاعات به محتواهای داخلی دست می‌یابند و همین کوتاه شدن دسترسی به اطلاعات موجب شده تا قیمت اینترنت مصرفی کاهش یابد.

رئیسی می‌افزاید: با راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات، سایت‌های دارای محتوای فارسی زبان که در خارج از کشور بودند، به داخل کشور منتقل شده و با نزدیک شدن از نظر مسافتی نیز سرعت اینترنت افزایش یافته است. بنابراین هرچقدر محتواها به کاربران نزدیک باشد و به جای دور زدن از روی گیت وی‌ها (gateway) و برگشت، سوئیچینگ در داخل کشور انجام شود، ضمن افزایش سرعت، قیمت نیز کاهش می‌یابد که هر دو به نفع مشتریان است.

آل داوود در همین رابطه و با اشاره به نقش شبکه ملی اطلاعات در اقتصاد مقاومتی می‌گوید: یکی از مباحث اصلی در شبکه ملی اطلاعات رویکردی است که به حوزه اقتصاد مقاومتی بر می‌گردد، راه اندازی شبکه ملی اطلاعات می‌تواند سالی ۲۰۰۰ میلیارد تومان صرفه جویی ارزی برای ما داشته باشد که ما اینترنت جهانی را خریداری نکنیم و همین شبکه داخلی کشور به مردم خدمات ارائه دهد؛ مانند سایت آپارات که یک سایت کاملاً داخلی است و مردم با سرعت بسیار بالایی می‌توانند به آن دسترسی داشته باشند. البته باید گفت که این به معنی عدم امکان اتصال به اینترنت جهانی نیست، اگر افرادی نیازمند اطلاعاتی باشند که در این شبکه ملی موجود نباشد، می‌توانند به اینترنت جهانی متصل شوند.

ظهور مشاغل جدید در سایه شبکه ملی

با تأسیس شبکه ملی اطلاعات، مردم می‌توانند از اینترنت با سرعتی به مراتب بالاتر، با کیفیت بیشتر و همچنین امنیت بالاتر استفاده نمایند. همین موضوع باب جدیدی را در اشتغال باز خواهد کرد. دبیر شورای عالی فضای مجازی، با تاکید بر اینکه از اثرات ثانویه قابل انتظار از استقرار شبکه‌های پهن باند، افزایش اشتغال است، می‌گوید: نتایج تحقیقی در این خصوص نشان می‌دهد؛ بیشترین سهم ایجاد اشتغال به‌واسطه توسعه پهن باند، ناشی از نوآوری است و بعد از آن، ایجاد اشتغال در نتیجه تغییر مدل کسب و کار می‌باشد.

وی با اشاره به انواع اشتغالی که در گرو سامانه پهن باند هستند می‌گوید: ایجاد اشتغال مستقیم از طریق ساخت و ساز مرتبط با ایجاد شبکه‌های باند پهن؛ فعالیت‌های حفاری و نصب تجهیزات شبکه، ایجاد اشتغال غیرمستقیم از طریق افزایش اشتغال ایجاد شده توسط کسب و کار و فروش کالا و خدمات، ایجاد اشتغال ناشی از درآمد حاصل از اثرات مستقیم و غیرمستقیم، ایجاد شغل‌های تحول‌گرا، از طریق شغل‌های ایجاد شده توسط کسب و کارهای جدید، نوآوری‌ها و روش‌های کار انعطاف پذیر موجود. البته اشتغال مستقیم و غیرمستقیم به سرعت ایجاد می‌شود ولیکن اشتغال بهبود یافته در مدت زمان طولانی‌تری ظاهر می‌شود.  آل داوود نیز در این باره معتقد است که سالی بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار نفر می‌توانند از این طریق شغل داشته باشند.

رئیسی با اشاره به اینکه این عرصه فضای گسترده‌ای را برای شرکت‌های تولید محتوا ایجاد خواهد کرد می‌افزاید: با راه‌اندازی فازهای دوم و سوم شبکه ملی اطلاعات ضمن نزدیک شدن محتواها به کاربر نه تنها کیفیت پخش بالا می‌رود، بلکه کاربران و مشتریان دیگر به صورت حجمی به اپراتورهای اینترنتی هزینه پرداخت نمی‌کنند. در حقیقت فقط با پرداخت یک مبلغ ثابت می‌توانند هرچقدر خواستند از ویدئو استفاده کنند. چرا که دیگر بحث استفاده حجمی مطرح نیست.

همین مسئله موجب می‌شود محتوای ویدئویی نیز در کشور رشد کند. حتی شرکت‌هایی که در بخش ویدئو به اشباع رسیده‌اند برای آنها دوباره فضایی فراهم می‌شود تا بتوانند محتواهای خود را افزایش دهند. واعظی، وزیر ارتباطات نیز با اشاره به اهمیت تولید محتوا در عرصه شبکه ملی اطلاعات می‌گوید: امروز تولید محتوی یعنی ثروت و درآمد و لذا اگر می‌خواهیم از دیتا و پهنای باند درآمدزایی کنیم باید تولید محتوای فاخر نماییم.

از تحلیل‌های "بیگ دیتا" تا ایجاد شبکه "علمی"ملی

در دنیای وب و فضای مجازی همه چیز در داده و اطلاعات خلاصه می‌شود و مأموریت پیدا کردن این اطلاعات بر عهده موتورهای جست‌وجوست.۸۰ درصد کاربران برای ورود به وب‌سایت‌های مختلف از موتور جست‌وجو استفاده می‌کنند، یعنی حتی اگر بخواهند وارد سایتی شوند که اسم آن را می‌دانند، بنا بر عادت کاربر از طریق موتور جست‌وجو وارد آن می‌شوند، بنابراین موتور جست‌وجو نقطه عطف بین داده‌ها و کاربر و همچنین یکی از شاخصه‌های توسعه‌یافتگی IT، داشتن موتور جست‌وجوی بومی است.

با توجه به این موضوع رونق موتورهای جست و جوی بومی و رسیدن به توانایی تحلیل اطلاعات یکی از مزایای این شبکه خواهد بود. شرکت‌های بزرگی چون گوگل بر پایه تحلیل اطلاعات و بیگ دیتاها تأسیس شده و امروز به شرکت‌هایی عظیم تبدیل شده‌اند. مدیر اجرایی موتور جست‌وجوی پارسی‌جو با اشاره به نقش موتور جست‌وجو در شبکه ملی اطلاعات اظهار می‌کند: شالوده و قطعه اصلی پازل شبکه ملی اطلاعات موتور جست‌وجو است. شبکه ملی اطلاعات به وجود آمده تا گردش اطلاعاتی در کشور به وجود آید که با موتورهای خارجی امکان‌پذیر نیست و اگر موتورهای داخلی قدرتمند نداشته باشیم، شبکه ملی اطلاعات معنا و مفهوم ندارد، بنابراین می‌توان گفت شاید اصلی‌ترین بخش شبکه ملی اطلاعات موتور جست‌وجو است.

موضوعی دیگری که باید به آن اشاره کرد هم‌افزایی علمی در دانشگاه‌ها و مدارس است. موضوعی که در سایه پهن باند و گردش اطلاعات بومی محقق خواهد شد. موضوعی که وزیر ارتباطات آن را  یکی از آرزوهای خود عنوان کرد که امروز با امضای توافقنامه میان شرکت مخابرات تهران و اپراتور سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی محقق شده است و گفت: شبکه علمی کشور باهدف اتصال دانشگاه‌ها و مراکز علمی به یکدیگر و درنهایت اتصال آن به شبکه ملی اطلاعات یکی از اهداف اصلی دولت است.

تکلیف اینترنت جهانی چه می‌شود؟

«هر زمان کاربران اطلاعات مورد نیازشان را در داخل کشور نیافتند، به شبکه اینترنت هدایت می‌شوند و بر روی پهنای باند بین‌الملل می‌روند تا بتوانند شبکه جهانی را برای هدف خود جست‌وجو کنند.» این پاسخ وزیر ارتباطات به شایعه قطع اینترنت جهانی است. شایعه‌ای که سرنخ آن را باید در بین تاجران اینترنت جست‌وجو کرد. پس از راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات ایرانی‌های برای استفاده‌ از داده‌هایی که هم‌وطنان‌شان تولید کرده‌اند(که بیشتر نیاز آنها است) نیازی به پرداخت پول به کشورهای دیگر ندارند. طبیعتاً سوداگران پهنای باند که تا کنون پول‌های زیادی به جیب زده‌اند از هیچ کاری برای مقابله با شبکه ملی اطلاعات دریغ نخواهند کرد.