تناقض ۷ میلیارد دلاری در آمار صادرات غیرنفتی از کجاست؟

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، روزنامه اصلاح‌طلب جهان صنعت درباره صادرات غیرنفتی گزراش داده است:‌ مسوولان وزارت صنعت، معدن و تجارت از ابتدای امسال وعده صادرات غیرنفتی 68 میلیارد را داده و گفته بودند برای آن برنامه‌ریزی کردند‌‌. این در حالی است که مجموع صادرات غیرنفتی سال گذشته نزدیک به 42 میلیارد دلار بوده که نسبت به صادرات سال قبل‌تر (یعنی 1393) کاهش 16 درصدی هم داشت‌!
با انتشار جزییات صادرات غیرنفتی در شش ماهه نخست سال‌جاری شاید بتوان چشم‌اندازی از تغییرات نیمه دوم سال به دست آورد‌.

در حالی که هم‌اکنون در آبان‌ماه سال 95 هستیم، هنوز آمار قطعی مبادلات تجاری در سال 1394 منتشر نشده است و در سایت گمرک ایران آنچه وجود دارد «گزارش آمار مقدماتی تجارت خارجی طی 12 ماهه سال 1394» است‌‌.

براساس آنچه در جدول این گزارش آمده ارزش مجموع صادرات غیرنفتی کشور در سال گذشته حدود 4/42 میلیارد دلار بوده است که در مقایسه با حدود 50 میلیارد دلار صادرات سال 93، کاهش 16 درصدی را از نظر ارزش و نزدیک به 2/7 درصدی از نظر وزن را نشان می‌دهد‌.

در بخش آمار مبادلات تجاری براساس ماه، در همین سایت، ارزش مجموع صادرات طی 12 ماه سال گذشته را نزدیک به 35 میلیارد دلار ذکر شده است‌! این یعنی اختلاف حدود هفت میلیارد دلاری از سوی یک مرجع رسمی‌‌. هفت میلیارد دلار در مقایسه با مجموع صادرات 42 یا 36 میلیارد دلاری عدد کوچکی نیست‌‌. البته همین تناقض توانسته کاهش صادرات غیرنفتی در سال 94 نسبت به سال 93 را 16 درصد نشان دهد‌‌. که اگر گزارش جزییات صادرات به صورت ماهانه را در نظر بگیریم که مجموع صادرات را نزدیک به 36 میلیارد دلار ذکر کرده، آنگاه صادرات غیرنفتی سال 94 نسبت به صادرات غیرنفتی سال 93 که بالغ بر 5/50 میلیارد دلار بوده 29 درصد خواهد بود‌.

از این تناقض فاحش آماری که بگذریم، آمار صادرات غیرنفتی در شش ماهه نخست سال‌جاری نشان می‌دهد ارزش نزدیک به 60 میلیون تن کالای صادراتی بالغ بر 22 میلیارد دلار بوده این رقم برای شش ماهه نخست سال قبل (1394) نزدیک به 20 میلیارد دلار ذکر شده است که بیانگر رشد نزدیک به شش درصدی صادرات غیرنفتی در نیمه نخست امسال نسبت به زمان مشابه سال قبل است‌‌. اگر همین رشد - شش درصدی- را برای نیمه دوم سال هم در نظر بگیریم باز هم به عدد شگفت‌آور 68 میلیارد دلار نخواهیم رسید‌‌.

براساس اطلاعات گمرک، در شش ماهه دوم سال 1394، جمعا چیزی حدود 19 میلیارد دلار صادرات غیرنفتی از کشور انجام شده است‌‌. شش درصد این 19 میلیارد دلارحدود 2/1 میلیارد دلار است که اگر با 19 میلیارد دلار جمع زده شود، نهایتا به 2/20 میلیارد دلار خواهد رسید‌‌. یعنی اگر با همین رشد نیمه نخست سال‌جاری، صادرات در نیمه دوم سال هم ادامه یابد، ارزش آن 2/20 میلیارد دلار خواهد بود که به علاوه 22 میلیارد صادرات غیرنفتی در نیمه نخست سال‌جاری، حداکثر به 47 میلیارد دلار خواهد رسید که با 68 میلیارد دلار نزدیک به 21 میلیارد دلار فاصله دارد‌!

شاید آنچه از صادرات غیرنفتی در ذهن مخاطب است، چیزی متفاوت از آن چیزی باشد که در گمرک ثبت میشود‌‌. نزدیک به 16 درصد مجموع صادرات غیرنفتی به میعانات گازی اختصاص دارد، نزدیک به 9 درصد به گاز طبیعی نزدیک به چهار درصد هم به سایر گازها اختصاص دارد که در مجموع نزدیک به 30 درصد صادرات غیرنفتی را تشکیل دادند‌‌. نزدیک به 17 درصد صادرات غیرنفتی نیز به قیر نفت، مشتقات و محصولات پتروشیمی اختصاص دارد‌‌. یعنی حدود نیمی از صادرات غیرنفتی ما، شبه نفتی است‌‌.

حالا چه اتفاقی می‌افتد؟ زمانی که 16 درصد صادرات غیرنفتی ما را میعانات گازی تشکیل داده، وقتی قیمت این محصول در بازارهای جهانی کاهش می‌یابد شاهد کاهش نزدیک به 13 درصدی ارزش این قلم در نیمه نخست امسال نسبت به نیمه نخست سال قبل هستیم، این در حالی است که از نظر نفتی، صادرات این محصول تنها نزدیک به سه درصد کاهش داشته است‌‌. در سایر اقلام نیز این رویه مشاهده می‌شود‌‌...

پس از روی کار آمدن دولت روحانی، انتظار می‌رفت وضعیت آماردهی سازمان‌ها تغییر کند و دیگر شاهد ارایه آمارهای مبهم و متناقض نباشیم‌‌. هرچند گمرک ایران تلاش کرده طی سال‌های گذشته تغییراتی در ارایه آمارهای بروز داشته باشد، اما تناقض‌ها در گزارش‌های این مرکز یادآور ادوار گذشته است‌‌. چه آنکه این تناقض‌ها عملا باعث مساعد نشان دادن شرایط می‌شود و ابهام را درباره این تناقض‌ها بیشتر می‌کند‌‌.