دولت یازدهم با دانشجویان چه کرد؟/ گذری بر حاشیه‌سازی دولت یازدهم در فضای دانشگاهی کشور

اخبار دانشگاهی را از «کانال اخبار دانشگاهی SNN.ir» دنبال کنید

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، اتمام زمان چهار ساله دولت یازدهم فرصت مناسبی جهت تحلیل میزان موفقیت ایشان در زمینه مختلف اقتصادی، سیاسی، دانشگاهی، اجتماعی و ... می باشد. در گزارش ضمن بازخوانی اجمالی عملکرد دولت در حوزه‌های مختلف دانشگاهی به بررسی حواشی و مشکلاتی می‌پردازیم که دولت یازدهم در چهار سال گذشته برای دانشگاهیان به وجود آورده‌است.

کاهش شتاب رشد علمی؛ حاصل حاشیه‌هایی که از متن پررنگ‌تر می‌شوند

رسالت اصلی دولت در فضای دانشگاهی، برنامه‌ریزی و اقدام برای پیشرفت علمی کشور است. تلاش جهت رشد شتاب علمی کشور که سال‌ها به شکل فزآینده‌ای رو به رشد بود، وظیفه اصلی دولت در بخش آموزش عالی است؛ اما به گفته وزیر علوم دولت یازدهم، شاهد «کاهش شتاب رشد علمی کشور» بوده‌ایم؛ به طوریکه فرهادی در سال گذشته گفت: در سال 2015 نسبت به سال 2016 رشد علمی کشور 11.5 درصد بود که پس از روسیه در جایگاه دوم قرار داشتیم، بنابراین رشد علمی در کشور همچنان رو رشد است، اما شتاب آن کاهش یافته‌است.

نظری توکلی، عضو کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی درباره علل کاهش شتاب رشد علمی کشور در سال‌های اخیر می‌گوید: وقتی حاشیه‌ها پررنگ شد، متن فراموش می‌شود و شتاب رشد علمی کشور فروکش می‌کند.

صنعت علمی کشور قربانی ترس از کدخدا

نگاه به بیرون دولتمردان در عرصه علمی و فناوری نیز باعث بروز مشکلات جدی برای کشور و دانشمندان شده‌است. نیمه‌تعطیل شدن صنعت هسته‌ای کشورر و اخراج دانشمندان هسته‌ای از سازمان انرژی اتمی باعث کوچ برخی و خانه نشینی برخی دیگر از این دانشمندان شد و همین امر صدمات جدی در بخش هسته‌ای به کشور وارد آورد.

بتن ریزی در راکتور اراک جدای از ابعاد فنی که در پی داشت اثرات روانی فراوانی در جامعه علمی کشور بر جای گذاشت، یاس و نا امیدی دانشمندان صنعت هسته‌ای که به دیگر بخش‌های علمی و فناوری سرایت کرد، بزرگترین ضربه برجام بود و توانست تا حدودی انگیزه کار و فعالیت را از محققان کشور بگیرد. شاید بتوان گفت ثمره این ناامیدی و رخوت را به راحتی می‌توان در کاهش رشد شتاب علمی کشور دید. تعطیلی صنعت هسته‌ای به عنوان یکی از مهمترین نمادهای خودباوری و پیشرفت علمی کشور صدمات جبران ناپذیری به روحیه دانشمندان دیگر حوزه ها نیز وارد کرد.

 بهمن 93، حسن روحانی برای آخرین بار دستور پرتاب ماهواره فجر را صادر کرد تا آغازی باشد بر شروع تعطیلی پیشرفت‌های صنعت هوافضا. در این مدت 40 نفر از متخصصان صنعت فضایی به آمریکا و اروپا رفته‌اند، حتی امارات متخصصان ما را جذب می‌کند و در حال راه اندازی صنعت فضایی است. موضوع صنعت هوافضا و پیشرفت حیرت‌انگیز دانشمندان ایرانی در این صنعت که موجی از شگفتی را در دنیا به راه انداخته‌بود نیز از گزند برجام و وادادگی دولتمران در برابر اخم ابرقدرتها در امان نماند و از ترس ابر قدرت‌ها، جلوی پرتاب ماهواره آماده‌ی پرتاب شریف‌ست که ساخته دانشجویان و اساتید ایرانی بود، گرفته‌شد.

کار به جایی رسید که حاجی‌زاده،‌ فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی گفت: برای ما تردیدآمیز است که موشک ماهواره‌بر که دارای اهداف غیرنظامی است با تشر آمریکا به انبار برود! تا کی باید باج دهیم و کوتاه بیاییم.

شاطرزاده، مسئول اسبق بخش بین الملل سازمان فضایی نیز اظهار داشت: بحث فضایی فقط به برجام مربوط نمی‌شود و دولت یازدهم هم علاقه‌ای به آن ندارد. در بهمن 94 مصوبه شورای عالی اداری باعث از هم پاشیدن سازمان‌های فضایی و مجموعه‌های فضایی از یکدیگر شد و این کار کل مجموعه را تحت تاثیر قرار داد. متاسفانه بودجه‌ای که در سال 92 و 93 به سازمان فضایی داده‌شد از بودجه باشگاه پرسپولیس و استقلال کمتر بود.

فیلم روایت روستاآزاد رئیس سابق دانشگاه شریف از اوضاع دانشمندان فضایی

پیشرفت کمتر از 10 درصد 55% از طرح های کلان ملی

براساس برنامه پنجم توسعه کشور دولت موظف است به گونه‌ای برنامه‌ریزی کند که در افق برنامه ضمن افزایش اعتبارات پژوهشی، جایگاه دوم کشور در منطقه از لحاظ شاخص‌های علمی و فناورانه تثبیت شود. شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری(عتف) در راستا توسعه فناوری‌های نوین و پیشرفته اقدام به تعریف و تصویب 47 طرح‌ کلان ملی کرده‌است که برای این منظور با ارسال نامه‌ای به دستگاه‌های اجرایی از آن‌ها خواسته‌شد تا 5 طرح اولویت‌دار پژوهشی آتی خود را به دبیرخانه شورا ارسال کنند.

در سال 1390 حدود 47 طرح طرح ملی به تصویب کمیسیون‌های شورای عتف رسید که از این تعداد 10 پروژه به صورت طرح‌های طبقه‌بندی شده به دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های محوری واگذار شد. با توجه به گذشت سه سال از اجرای طرح های کلان ملی تنها 7 طرح توربین‌های مگاواتی بادی، شبکه هوشمند برق، پروتز عصبی، طرح میکروآلگ وتولید بیودیزل، توسعه فناوری کلیدی هواپیمای 100 تا 150 نفره، طرح جامع زبان فارسی و تقویت‌گر لیزر پالسی از بین 37 طرح، پیشرفت بالای 10 درصد داشته‌اند. همچنین در این میان 20 طرح پیشرفت کمتر از 10 درصد و 10 طرح نیز تاکنون شروع به کار نکرده‌اند که به گفته اکثر مجریان این طرح‌ها عدم همکاری مناسب دولت و کمبود بودجه مالی اصلی‌ترین دلایل اجرایی‌نشدن این طرح‌ها است.

میزان پیشرفت طرح‌های کلان ملی مصوب شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری

تحصیل مشکوک برادر رئیس جمهور در مقطع دکتری دانشگاه شهید بهشتی

ظلم آشکار دولت در حق نخبگان جامعه دانشگاهی در پرونده بورسیه‌ها در حالی برنامه‌ریزی شد که حسین فریدون،‌ برادر رئیس‌جمهور در سال 93 یعنی یکسال پس از روی کارآمدن دولت برادر خود، طی نامه‌ای از سوی سازمان سنجش آموزش کشور به دانشگاه شهید بهشتی معرفی و درخواست می‌شود که وی به عنوان دانشجوی دکترای روابط بین‌الملل در این دانشگاه مهم کشور به تحصیل بپردازد. این موضوع در ابتدا با مخالفت شورای گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه شهید بهشتی مواجه‌شده و پس از آن مسئولان دانشگاه با پیگیری‌های سازمان سنجش نهایتاً تصمیم‌ می‌گیرند فریدون در «پردیس دانشگاه شهید بهشتی» به تحصیل بپردازد!

پس از اعتراضات دانشگاهیان و رسانه‌ها بررسی این پرونده به کمیسیون آموزش مجلس و کمیته بررسی پرونده تحصیل حسین فریدون واگذار شد. سید محمدجواد ابطحی، عضو کمیته بررسی پرونده تحصیل حسین فریدون در مجلس با اعلام محرز شدن تخلف در مدرک حسین فریدون گفت: برای طرح موضوع تخلف مدرک برادر رئیس‌جمهور در جلسه علنی با فشارهایی روبرو هستیم تا این مسئله پیش از انتخابات مطرح نشود.

فاجعه این پرونده اینجاست که محمد قمی، رئیس کمیته بررسی مدرک تحصیلی حسین فریدون گفت: ما کاری می‌کنیم که انتشار گزارش کمیته بررسی پرونده حسین فریدون به پس از انتخابات ریاست جمهوری موکول شود چرا که بر روی رأی آقای روحانی در انتخابات تأثیر منفی دارد. علی رغم اعتراضات رسانه‌ها، نمایندگان مجلس و محمد مهدی زاهدی رئیس کمیسیون آموزش مجلس هنوز نتیجه پرونده مذکور به مجلس و افکار عمومی ارائه نشده‌است.

گستره اعتراضات سلسله‌وار دانشجویی در مباحث صنفی و آموزشی

در چند سال گذشته شاهد اعتراضات سلسله‌وار دانشجویان در امور آموزشی-صنفی بودیم. گستره مطالبات دانشجویان از مسائل صنفی، تغذیه‌ای و خوابگاهی تا ثبت‌نام دانشگاهی، پرداخت سنوات، عدم تخصیص کد نظام پزشکی به برخی رشته‌ها، عدم استخدام دانشجو معلمان علی رغم تعهد قانونی، مشکلات پیش آمده در بحث استخدام دانشجویان صنعت نفت و ... بوده‌است که اجمالا به چند نمونه آن می‌پردازیم؛

دانشگاه صنعت نفت به واسطه تعهد اولویت استخدام در وزارت نفت همواره مورد اقبال دانشجویان قرار گرفته‌است. طی دو سال اول وزارت زنگنه در دولت یازدهم استخدام به سختی صورت گرفت اما پس از آن با بخشنامه عدم استخدام وزیر نفت مشکل صد چندان شد و علی رغم شواهدی که نشان می‌داد وزارت نفت با کمبود نیرو مواجه است، تقریبا هیچ‌کدام از فارغ‌التحصیلان دانشگاه صنعت نفت استخدام نشدند. دانشجویان و فارغ‌التحصیلان اینن  دانشگاه با تحصن‌ و تجمع‌های متوالی و ارسال نامه به مقامات دولتی از جمله رئیس‌جمهور سعی بر رساندن صدای اعتراض خود به مسئولین امر داشتند اما متاسفانه پاسخی دریافت نکردند.

این دانشجویان در نامه ای خطاب به حسن روحانی نوشتند: «مگر نه اینکه تمامی مناطق عملیاتی نفت به کمبود نیرو اذعان داشته‌ و خیل باز نشستگی بالای نیروها سبب مختل شدن برخی امور عملیاتی گردیده است، چرا در مقابل این تعداد از بازنشستگی، از استخدام فارغ‌التحصیلان گروه الف جلوگیری به عمل می‌آید؟ آقای رئیس جمهور! کشور را جوانان متخصص و متعهد ایران می‌سازند یا عوامل خارجی؟ دانشجویان دانشگاه نفت با بهترین رتبه‌های کنکور سراسری و ارشد از سوی وزیر بی سواد خطاب می‌شوند»

دانشگاه فرهنگیان به عنوان یکی از مرکز مهم تربیتی معلمان آینده کشور از بی‌مهری دولتمردان در امان نماند. نگاه دولت به مقوله فرهنگ باعث شد که علی رغم وجود قوانین محکم درباره دانشگاه فرهنگیان و تربیت‌دبیر، این دانشگاه‌ها تضعیف شوند. یکی از مشکلاتی که برای دانشجو معلمان ورودی ۹۳ دانشگاه فرهنگیان پیش آمد عدم صدور حکم، علی رغم تعهد استخدام به این دانشجویان بود. البته این بلاتکلیفی چندین ماهه و استرس‌های وارده به معلمان آینده کشور تمام ماجرا نبود و مشکلاتی از قبیل اخذ مبالغی از دانشجویان جهت تحصیل، استخدام نیروهایی خارج از دانشگاه فرهنگیان در آموزش و پرورش، عدم پرداخت معوقات و... از جمله مواردی بودند که ذهن دانشجو معلمان را ماه‌ها درگیر خود کرده‌بود.

اعترضات بی سابقه دانشجویان در کل کشور به مشکلات صنفی و خوابگاهی، مسمومیت ها، آمار بالای خودکشی دانشجویان، مشکلات دانشجویان سنواتی و... همگی خبر از ضعف عملکرد دولت در این زمینه می‌دهد که باعث شد این اعتراضات بعضا در قالب سلسله تجمعات دانشجویی شکل بگیرد و نکته مهم حمایت تشکل‌های دانشجویی از حقوق دانشجویان بود که توانست در برخی موارد مشکلاتی را حل کند.

ادعای آزادی بیان و برخورد امنیتی با دانشجویان

طی ۴سال گذشته در حالی برنامه‌های تشکل‌های دانشجویی یکی پس از دیگری به دلایل متعددی از جمله فشار مدیران دولتی از بیرون دانشگاه‌(فرمانداری‌ها، استانداری‌ها و...) در سراسر کشور لغو مجوز می‌شوند، که رئیس‌جمهور «احساس فضای آزاد دانشجویی توسط جوانان و دانشجویان» در دولت خود را به عنوان یکی از وعده‌های انتخاباتی خود مطرح کرده و «آزادی اندیشه و بیان انتقاد» را حق همه دانسته‌بود.

مشکلات جدی برای کسب مجوز برای برنامه‌های خود و حتی لغو برنامه‌های دارای مجوزشان در حالی گریبان‌گیر دانشجویان منتقد است که تشکل‌های حامی دولت در دانشگاه‌ها، با آسوگی خاطر به برگزاری برنامه‌ها می‌پردازند و جالب‌تر بستری است که این تشکل‌ها برای حضور مفسدین اقتصادی، متهمین قضایی و فعالین فتنه۸۸ در دانشگاه‌ها فراهم می‌کنند. تشکل‌های یکبار مصرف طرفدار دولت نیز در روزهای منتهی به انتخابات، مشغول فعالیت‌های انتخاباتی هستند و عملا دانشگاه‌ها را به ستاد انتخاباتی حسن روحانی تبدیل کرده‌اند.

یک نمونه از خروارها برخورد چکشی و شاید مفتضحانه‌ترین حرکت گازانبری دولت در برخورد با دانشجویان منتقد، شکایت از تشکل منتقد دولت به خاطر«استفاده از علامت تعجب مکرر برای دولت» است که سند شکایت در زیر آمده‌است:

دروغ بزرگ بورسیه ها و خودکشی دانشجوی بورسیه

در 4 خرداد 93 رئیس سازمان امور دانشجویان کشور خبر از ۳۰۰۰ بورسیه غیرقانونی در دولت دهم داد. این حرف سرآغازی بود بر جنجال رسانه‌ای حامیان دولت که در تلاش برای انتقال این پیام بودند که هر فردی در دولت قبل بورسیه‌شده، به طور غیرقانونی و به خاطر رانت های مختلف موفق به ابن کار شده‌است. پس از آن، آخرین نتایج تحقیق پیرامون ۳۰۰۰ دانشجوی بورسیه که مورد اتهام قرار گرفته‌بودند، از طرف مجلس به وزارت علوم اعلام شد و فقط 36 نفر از ۳۰۰۰ نفر، آن هم به دلیل ارائه اطلاعات غلط به سازمان دانشجویان لغو بورس شده و مابقی از اتهامات تبرئه شدند.

بسیاری از دانشجویان بورسیه نخبگانی بودند که یا در آزمون دکترای روزانه قبول شده و به خاطر استفاده از بورس آن را رها کردند، یا از بهترین دانشگاه‌های اروپا، آمریکا، کانادا و.. پذیرش داشتند ولی به شوق ماندن و خدمت در وطن، به تعهدات سنگین بورس تن داده و در داخل مشغول به تحصیل شده‌بودند.

این فشار و هجمه علیه نخبگان کشور توسط افراد منسوب به دولت یازدهم بدون توجه به آسیب‌های آن بر جامعه دانشگاهی، به جایی رسید که تعداد بسیاری از دانشجویان دارای حکم جایابی، با لغو جایابی مواجه شدند. همچنین تعداد بسیار زیادی (بالغ بر 1600 نفر) از دانشجویان بورسیه فاقد جایابی،‌ از این کار بازماندند. همچنین شهریه 540 نفر از دانشجویان بورسیه نیز تاکنون به حساب دانشگاه‌ها واریز نشدهاست و تعداد 39 نفر نیز ممنوع التحصیل شدند. همه این اتفاقات در حالی رخ داد که هیچ دادگاه صالحهای پرونده این دانشجویان را بررسی و صحت ادعای وزارت علوم را نیز تایید نکردهاست.

اما این ماجرا یاعث به وجود آمدن تبعات اجتماعی فراوانی در بین نخبگان جامعه دانشگاهی شد؛ از طلاق و مشکلات روحی و روانی تا اقدام به خودکشی. در همین اثنا یکی از دانشجویان بورسیه به دلیل مشکلات و عوارض روحی ناشی از لغو بورس و لغو مقرری و مشکلات جانبی آن اقدام به خودکشی کرد و جان سپرد.

داستان غم‌انگیز خودکشی دانشجوی بورسیه به مجلس کشیده‌شد و کمیته تحقیق و تفحص مجلس علت خودکشی را فشار روانی ناشی از طرح موضوع بورسیه‌ها در فضای مجازی، فشار روانی ناشی از عدم جایابی به موقع، فشار روحی و روانی ناشی از قطع مقرری دانشجو، عدم پرداخت هزینه‌های رساله دکتری دانشجو به طور کامل و به موقع، فشار روانی ناشی از لغو بورس در ابتدای کار و مشکل شنوایی و بینایی دانشجو که این مسئله مربوط به گذشته بوده است، اعلام کرد تا برگ سیاه دیگری از کارنامه وزارت علوم دولت یازدهم ورق بخورد.

عدم توجه مسئولین دولتی به مسائل اساسی جامعه  دانشگاهی و حاشیه‌پردازی، دولت را از انجام وظایفش در قبال فضای علمی کشور بازداشته و موجب وارد آمدن خسارات جبران ناپذیری شده‌است. نگاه به بیرون دولت و عدم باور به جوانان و دانشمندان این مرز و بوم باعث ناامیدی فضای علمی کشور، مهاجرت و خانه‌نشینی دانشمندان، تحقیر اراده ملی و کاهش انگیزه دانشجویان برای ورود به عرصه تحقیق و پژوهش شده‌است و در صورت ادامه این روند بیم آن می‌رود که چیزی از پیشرفت‌های علمی و فناوری کشور باقی نماند.

شب تاریک و بیم موج و گردابی چنین هایل         کجا دانند حال ما سبکباران ساحل‌ها