مصرف کالای ایرانی در بستر اقتصاد شهری

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، سید محسن طباطبایی مزدآبادی دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری و مدرس دانشگاه تهران در یادداشتی آورده است: اگر نگاهی عمیق به سرگذشت توسعه ملل مختلف بیندازیم متوجه می‌شویم که پیشگامان توسعه ممالکی هستند که تاکید و تعهد خاصی در زمینه حمایت از کالای تولید داخل داشته‌اند و مثال ژاپن شاهد خوبی برای این مدعاست که چگونه در دوران جدید شعار وفاداری به امپراطوری به وفاداری به کارخانه و تولید ملی تغییر پیدا کرد و از همان روز روند توسعه این کشور به شکلی پرشتاب آغاز شد.

همان‌طور که می‌دانیم امروزه شهرنشینی به شیوه غالب زندگی در جهان تبدیل شده و علاوه بر آن شهر‌ها خود را به عنوان مکان مصرف جمعی عرضه می‌کنند، اما شکلی از مصرف که سرمایه‌داری مروج آن است و متاسفانه در کشور‌های رو به توسعه و از جمله کشور ما دنبال می‌شود نه تنها رستگاری اقتصادی را به دنبال نخواهد آورد بلکه وابستگی بیشتر و بیشتر به لحاظ اقتصادی را با خود همراه دارد.

این کار، چون در جهت اقناع و ارضاء نیاز‌های کاذب است به لحاظ اجتماعی نیز جامعه را به سمت بیماری اجتماعی "مصرف گرایی مدرن" پیش می‌برد. نمونه قابل ذکر این نوع مصرف‌گرایی در کشور ما را می‌توان مصرف محصولات آرایشی بهداشتی ذکر کرد که حدود یک سوم کل بازار مصرف این محصولات در خاورمیانه مربوط به ایران است.

ایران هفتمین کشور مصرف کننده این محصولات است و هر خانوار ایرانی حدود ۵ درصد درآمد سالانه‌اش را صرف محصولات آرایشی بهداشتی و زیبایی می‌کند در حالی که این آمار در آلمان ۵.۱ درصد و در انگلستان ۷.۱ درصد است. اما آن مصرفی که می‌تواند به موتور محرک توسعه اقتصادی و اجتماعی تبدیل شود مصرف کالای تولید داخل است چرا که چرخ اشتغال و صنعت را با خود به گردش در می‌آورد و از طرفی باعث ارتقاء اعتماد به نفس و غرور ملی می‌شود.

به همین خاطر است که الگوی اقتصاد مقاومتی که نسخه مترقی و جامع گذار به اقتصاد پایدار در کشور است این گونه بر روی مفهوم تولید ملی تاکید دارد و در همین راستا مقام معظم رهبری شعار سال ۱۳۹۷ را حمایت از کالای ایرانی قرار دادند و با طرح این شعار آحاد مردم و مسئولان را به مشارکت در امر توسعه کشور فراخواندند.

ناگفته پیداست که این شعار هم مسئولیت مردم را در جهت مصرف کالای ایرانی بالا برده و هم تولیدکنندگان داخلی را به ارتقاء کیفیت و رقابت پذیری ترغیب می‌کند. اما برای تحقق این شعار و حرکت در مسیر اقتصاد مقاومتی بی‌تردید شهر‌ها جایگاهی محوری خواهند داشت در کشور ما هم اکنون بیش از ۷۳ درصد جمعیت کشور در نزدیک به ۱۲۵۰ نقطه شهری ساکن هستند و نرخ رشد شهرنشینی کشور نیز تقریبا دو برابر میانگین جهانی است که حاکی از تداوم گرایش به شهرنشینی در سال‌های آتی دارد؛ بنابراین واضح است که هر گونه برنامه‌ریزی برای پیاده‌سازی الگوی اقتصاد مقاومتی باید در بستر شهر‌ها باشد و فرهنگ‌سازی به‌ویژه فرهنگ سازی در حوزه مصرف آن گونه که در بند ۸ سیاست‌های کلی بر آن تاکید شده است باید در شهر‌ها انجام شود.

از طرف دیگر مصرف کالای ایرانی همان طور که اشاره شد از طریق رونق اشتغال و فعال کردن بخش‌های مختلف صنعت و خدمات خود منجر به رونق اقتصاد شهری می‌شود.

حمایت از کالای ایرانی باعث رونق تولید در سراسر پهنه جغرافیایی کشور شده و در نتیجه کند شدن روند مهاجرتی به شهر‌های بزرگ و به تبع آن کاهش آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی در حاشیه کلانشهر‌ها را به همراه دارد.

حمایت از کالای ایرانی شهر‌ها را به جای شهر مصرفی به شهر کارآفرین و خلاق رهنمون می‌کند و از این طریق مدیریت و اداره شهر را آسان می‌کند.

با این وصف به نظر می‌رسد سال حمایت از کالای ایرانی در ادامه و تکمیل کننده شعار سال ۱۳۹۶ یعنی تولید و اشتغال باشد و چنانچه چرخه تولید ایرانی و مصرف کالای ایرانی به درستی در کشور شکل بگیرد اقتصاد ایران بر بسیاری از چالش‌های خود از جمله بیکاری که نرخ آن حدود ۵.۱۲ درصد است و طبق اطلاعات طرح آمارگیری نیروی کار کشور در سال ۱۳۹۵ این نرخ در بین جوانان ۲۰ تا ۲۴ ساله بیش از ۳۱ درصد است و همچنین رکود تورمی که گریبان بسیاری از بخش‌های اقتصادی کشور را گرفته است عبور می‌کند.

پس بر دستگاه‌های اجرایی، نظارتی، سیاست‌گذاری، بخش خصوصی، سرمایه‌گذاران، دستگاه‌های تبلیغاتی و رسانه‌ای، نهاد‌های علمی، آموزشی و تخصصی، عموم مردم، همه و همه تکلیف است حال که به چنین فراخوان عظیمی برای توسعه کشور دعوت شده‌اند هر کدام نقش خود را به زیبایی و به نحو مطلوب ایفا کنند.