پیام رسان داخلی یا خارجی؟!

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو – فاطمه نعیمی*؛ پیام رسان داخلی یا خارجی؟! پرسشی که مدتی است نقل محافل شده و به نظر می‌رسد پاسخ واحدی به آن داده نمی‌شود. بسیاری از کشورها نظیر فرانسه و روسیه نیز اکنون با این پرسش درگیرند.

در ایران به ویژه پس از اغتشاشات دی ماه 1369، مسئله ی قطع وابستگی به پیام رسان‌های خارجی در دستور کار قرار گرفت. دولت‌ها همواره این حق را برای خود قائلند تا با هر آنچه در فضای حقیقی یا مجازی حاکمیتشان را نقض یا محدود می‌کند مبارزه کنند. پیام رسان‌هایی که سرور آن‌ها خارج مرزهای یک کشور و دور از دسترس است می توانند مصداق این نقض حاکمیت باشند. این پیام‌رسان‌ها عمدتاً حاوی اطلاعات مهم و راهبردی در سطح کلان‌اند که این اطلاعات ممکن است برای برنامه ریزی‌های بلندمدت امنیتی در اختیار برخی سرویس‌های جاسوسی قرار بگیرند. همچنین امکان رصد عامدانه‌ی حریم خصوصی افراد  هم در آنان وجود دارد که با وجود اخباری که هرروزه از لو رفتن اطلاعات کاربران شبکه های مختلف اجتماعی در جهان منتشر می شود این یک نگرانی جدی است.

علاوه بر این‌ها نبود کنترل بر پیام رسان‌های خارجی می‌تواند زمینه برخی سواستفاده‌ها را برای افراد فراهم آورد که با وجود تلقی مجرمانه و کلاهبرداری قابلیت تشکیل پرونده و پیگیری های قضایی برای آن‌ها وجود ندارد. در این صورت این حق که جرائم رایانه‌ای مورد پیگرد قرار بگیرند، هم برای افراد و هم برای حاکمیت از بین می‌رود. در چنین شرایطی هیچ تضمینی برای همکاری مدیران این پیام رسان‌ها وجود نخواهد داشت. همانطور که می‌بینیم 43 درصد از جرایم سایبری کشور نیز مربوط به تلگرام است که بسیاری از آنان قابل بررسی و پیگیری نیستند.

مسئله‌ دیگری که این روزها مورد بحث است مسئله "ارز دیجیتال" است که جدی‌تر شدن آن می تواند مشکلات ارزی و اقتصادی جدید را برای کشور ایجاد کند و بخش عمده ای از مبادلات و تراکنش ها را از دسترس خارج کند. تفاوت عرض دیجتالی مانند گرام به سایر ارزهای دیجیتال در گستردگی آن خواهد بود، تلگرام به عنوان پیام رسانی فراگیر می‌تواند اثر بخشی ارز دیجیتال خود را در اقتصاد کشور چندین برابر ارزهای دیگری نظیر بیت کوین کند.

به عبارتی می توان گفت به رسمیت شناختن یک پیام رسان پرنفوذ که خود را مکلف به رعایت قوانین کشورها نمی‌داند شبیه این است که بخشی از خاک شما در دست شما نباشد و توان اعمال حاکمیت بر آن را نداشته باشید. اما با این همه آنچه باعث نوعی مقاومت اجتماعی در مقابل این رفع وابستگی می‌شود یکی مسئله بی‌اعتمادی به دستگاه‌های امنیتی داخلی و دیگری کیفیت نه چندان مطلوب نمونه‌های بومی این پیام رسان‌ها است. تصور بخشی از مردم این است که حریم خصوصی آنان مورد تعرض قرار خواهد گرفت؛ امری که اگرچه به نظر بعید می‌رسد اما یک نگرانی طبیعی است. دستگاه‌های مسئول و همچنین مدیران پیام رسان های داخلی باید این اطمینان را به افراد بدهند که حقوق و اطلاعات شخصی آنان محفوظ خواهند ماند. این سخن رهبر انقلاب که نقض حریم خصوصی کاربران در پیام‌رسان‌های داخلی را حرام شرعی خواندند نشان از اهمیت این موضوع به عنوان یک فتوای شرعی و اراده رهبری بر عدم دسترسی به اطلاعات مردم است.

همچنین کیفیت، سرعت، دقت و همچنین بازبینی‌های پیاپی از دلایل محبوبیت پیام رسانی مثل "تلگرام"است که نباید به آن بی توجه بود. سال گذشته چند روزی تلگرام از دسترس خارج شده بود، آن زمان بخشی از مردم به سمت استفاده از پیام‌رسان‌های دخلی رفتند که سرور آن پیام‌‍‌رسان‌ها در اثر انبوه مراجعات با مشکل روبرو شدند و توان ارائه خدماتشان را از دست دادند. انتظار دریافت خدمات مناسب و با کیفیت جزو خواسته‌های به حق مردم است که باید به آن توجه جدی کرد و پیام‌رسان‌های داخلی همواره خود را در معرض بهبود و پیشرفت قراردهند. این آفت می‌تواند وجود داشته باشد که با فیلترینگ تلگرام پیام‌رسان‌های داخلی خود را بدون رقیب فرض کنند و دچار رخوت و عدم توسعه مطلوب شوند.

*فاطمه نعیمی- دانشجوی کارشناسی معماری

انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.