تلاش دانش‌آموخته مشهدی در حوزه نانو نتیجه داد/ اختراع دستگاهی برای کاهش آلودگی هوا

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو از مشهد، علی فرزانه، دانش‌ آموخته‌ دکتری مهندسی شیمی از دانشگاه فردوسی مشهد است که در حال حاضر راهبری یک گروه فناور را در مرکز رشد فناوری دانشگاه فردوسی مشهد به عهده دارد.

فرزانه موفق به اختراع گرافینیک نانو ساختاری شده است که همین اختراع بهانه گفتگوی ما با او شد.

دانشجو: در مجموعه‌ای که در حال حاضر فعالیت دارید، چه کارهایی انجام می‌دهید؟

در این مجموعه فعالیت‌های متعددی از جمله تجاری سازی دستاوردهای رساله‌ دکتری‌ را با همکاری تعدادی دیگر از فارغ‌التحصیلان دکتری دنبال می‌کنیم؛ علاوه بر این به واسطه تخصص اعضا و تجربه همکاری با پالایشگاه‌ها و واحدهای صنعتی کشور، پروژه‌های متعددی نیز در این حوزه‌ها در حال اجرا داریم که شاخص‌ترین آن‌ها در حال حاضر پیاده‌سازی سامانه کاهش مصرف انرژی در پالایشگاه گاز شهید هاشمی نژاد است که سهم قابل توجهی در کاهش هزینه‌های عملیاتی و تولید آلایندهای زیست محیطی خواهد داشت.

دانشجو: آیا با این اختراع می‌توانیم در آینده به وجود یک هوای پاک حداقل در خراسان و مشهد امیدوار باشیم؟

طرحی که برای پالایشگاه در حال اجرا داریم، مستقل از این اختراع است؛ اما در مورد اثر این اختراع بر کاهش الودگی هوا، امکان تولید رنگ‌های ترافیکی با خاصیت خودتمیزشوندگی که قابلیت حذف الاینده های گازی نظیر اکسیدهای نیتروژن را دارند، وجود دارد. بحث بکارگیری چنین رنگ‌ها یا پوشش‌هایی در دیواره جانبی اتوبان‌ها و یا تونل‌ها در کشورهای توسعه یافته در حال گسترش است.

دانشجو: این چندمین اختراع شماست؟

اولین اختراع. این نکته را باید اضافه کنم در پژوهش‌های علمی، اقداماتی که فاصله نزدیکی با فرایند تجاری‌سازی یا بازار را دارند، به صورت اختراع ثبت می کنند تا زمان کافی برای محقق جهت تجاری سازی نتایج وجود داشته باشد. در کنار این اختراع، چاپ سه مقاله ISI، همکاری در ۳ طرح پژوهشی برون دانشگاهی و همکاری در تالیف یک کتاب را در سوابق علمی خود دارم.

دانشجو: از کارکرد و هدف یک چنین اختراعی بگویید؟

این اختراع که مربوط به بخشی از رساله دکتری بنده بوده، به فرایند تولید یک نانوماده به نام گرافینیک می‌پردازد. این ترکیب نوظهور دارای کاربردهای متعدد در صنایع رنگ و پوشش، روان کننده، تصفیه آب و پساب، آرایشی-بهداشتی و کامپوزیت‌های پلیمری و می‌تواند جایگزین بسیاری از ترکیباتی شود که در حال حاضر مورد استفاده قرار می گیرد که بعضا دارای اثرات سو بر انسان بوده و دارای سهم قابل توجهی در بهای تمام شده محصولات هستند؛ نظیر نانو دی اکسید تیتانیوم. کاربرد این ترکیب در صنایع روان کننده در یکی از شرکت های قطعه‌سازی در شهرک صنعتی مشهد مورد بررسی قرار گرفت و نتایج بیانگر افزایش حداقل ۳۰ درصدی راندمان روان کننده مورد استفاده بود.

دانشجو: آیا برای اجرایی کردن این اختراع با سازمان یا نهادی هم صحبت کرده‌اید؟

 بله. در حال حاضر با شهرداری مشهد در زمینه توسعه رنگ‌های ترافیکی بادوام خود تمیز شونده مشغول مذاکره هستیم، امیدواریم به نتایج ثمربخشی در این حوزه برسیم.

دانشجو: با توجه به کم‌آبی که در کشور ما وجود دارد، این صنعت می‌تواند در جهت کمک به این موضوع کند؟

این ترکیب به دلیل دارا بودن خاصیت فتوکاتالیزوری و سطح فعال بالا قابلیت حذف آلاینده‌های آلی و فلزات سنگین موجود در پساب صنایع را دارد. مطالعات اولیه صورت گرفته در مجموعه نیز عملکرد این ترکیب در حذف آلاینده‌های صنایع رنگ را تایید کرده است. گروه‌های تحقیقاتی متعددی نیز از ترکیبات مشابه با این ترکیب فعالیت‌های مشابهی در این حوزه انجام داده‌اند؛ در صورتی که حمایت یا سرمایه‌گذاری در این زمینه صورت پذیرد، آماده پیاده‌سازی فرایند تصفیه پساب به طور اقتصادی مطابق با استاندارهای زیست محیطی هستیم.

دانشجو: از حضورتان در نمایشگاه نانو بگویید. حضور در این نمایشگاه چقدر به دیده شدن اختراعتان کمک کرد؟

نمایشگاه بین‌المللی نانو هر ساله با هدف ارائه اخرین دستاوردهای حوزه فناوری نانو توسط ستاد توسعه فناوری نانو برگزار می‌شود. از انجایی که طرح بنده در برنامه طرح‌های نوآورانه ستاد نانو تحت عنوان نانومچ یکی از طرح‌های برگزیده شناخته شده بود، در این نمایشگاه دعوت شده بودم. ارتباط نزدیک با کارشناسان صنایع و دریافت انتظارات انان بهترین دستاورد این نمایشگاه برای بنده بود؛ از همین رو در برنامه‌های جدی مجموعه خود حضور موثر در نمایشگاه های مرتبط را قرار داده ایم.

علم و به دنبال آن فناوری با سرعت شگرفی در حال پیشرفت و یا بهتر بگویم در حال دگرگونی است، روز به روز فرایندها و مواد جدیدی با قابلیت های بهتر نسبت به موارد موجود در حال عرضه است. بروز رسانی صنایع همگام با این تغییرات لازمه ماندگاری در فضای رقابتی موجود است؛ ایجاد بستر مناسب برای ارتباط صنایع با محققین صاحب ایده مسلما می تواند زمینه ساز شکل گیری همکاری های برد-برد برای طرفین باشد. طبیعتا منافع ارزشمندی نیز از جمله افزایش بهره‌وری صنایع و اشتغال فارغ‌التحصیلان برای دولت در بر خواهد داشت.

دانشجو: آیا برای ساخت و ارائه این اختراع حمایت هم شدید؟ این اختراع در چند نمایشگاه دیگر حضور داشته است؟

این طرح در جشنواره اختراعات رویش بنیاد ملی نخبگان و برنامه طرح‌های نواورانه نانو تحت عنوان نانومچ، جزو طرح‌های برگزیده شناخته شده است که هدف آن‌ها حمایت از تجاری‌سازی طرح‌های با پتانسیل است. حمایت‌های ستاد توسعه فناوری نانو عمدتا از جنس توانمندسازی محققین صاحب دانش فنی نظیر دوره‌های آموزشی بوده که برای بنده بسیار مفید و افق ساز بوده است. هر چند برگزاری چنین دوره‌هایی ضروری است؛ اما برای ورود موفق یا بهتر بگویم تجاری‌سازی در حوزه ی فناوری‌های نوین که مستلزم صرف زمان و هزینه است، کافی نیست.

دانشجو: ایا برای حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی هم برنامه‌ای دارید؟

خیر متاسفانه، ولی به طور جدی به دنبال فرصتی برای حضور در یکی از نمایشگاه‌های بین‌المللی هستیم. به طور مسلم حضور در چنین نمایشگاههایی زمینه ی توسعه بازار و صادرات را در پی خواهد داشت.

دانشجو: به عنوان یک جوان نخبه به دست اندرکاران و جوانان مانند خود برای باور شدن بیشتر چه توصیه‌ای دارید؟

به عنوان فردی که طبق تعریف بنیاد ملی نخبگان استعداد برتر شناخته می شود و باتجربه، ضمن تشکر از زحمات این افراد که خالصانه مشغول خدمت هستند، یک پیشنهاد به بدنه اجرایی این نهاد دارم، هر چند در آیین نامه‌های موجود به امر اشتغال استعدادهای برتر توجه شده است؛ اما در عمل اقدام خاصی صورت نمی‌گیرد.

صحبت من بیشتر مربوط به حوزه کار آفرینی است و غفلت در این حوزه عملا جذابیت کارآفرینی برای استعدادهای برتر را کاهش می دهد. شعاع تاثیرگذاری یک استعداد برتر با شکل دهی یک کسب و کار هر چند کوچک بیشتر خواهد بود و عملا سرمایه‌گذاری صورت گرفته برای پرورش آن با بیشترین بازدهی به ثمر خواهد نشست؛ هرچند افرادی که روحیه کار افرینانه داشته باشند منتظر چنین حمایت‌هایی نخواهند نشست.