پرونده ویژه| ارتباط صنعت و دانشگاه| بخش دوم گفتگو با دکتر مختاری
گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو- سینا احدیان؛ در عصر نوین پیشرفت علوم و شکوفایی دانش فنی و تکنولوژی در تمام سطوح جوامع و کشور‌ها اثر گذار شده است. در واقع از کوچکترین ابزار‌های زندگی فردی گرفته تا بزرگترین تجهیزات نظامی و لجستیکی کشور‌ها به فناوری و تکنولوژِی گره خورده است.
مواد اولیه تکنولوژی و فناوری در مراکز اصلی علمی یعنی دانشگاه‌ها رشد می‌کند و برای فرآوری و بهره برداری به شرکت‌ها و کارخانه‌های صنعتی برده می‌شود، بنابراین همانطور که مشخص است محصول نهایی مورد استفاده بشر جهت افزایش رفاه و رضایت، در بستر دو مجموعه مکمل و وابسته به نام صنعت و دانشگاه بوجود می‌آید.
صنعت و دانشگاه علاوه بر خلق محصول و تکنولوژی متقابلا به یکدیگر سود و منفعت می‌دهند. دانشگاه به رشد و توسعه صنعت کمک می‌کند و صنعت نیز با فراهم کردن بستر مناسب، به کاربردی شدن و ثروت زایی علوم دانشگاهی مبادرت می‌ورزد. به عبارتی درهم تنیدگی و ارتباط تنگاتنگ دانشگاه با صنعت یک معامله دو سر برد را به نمایش می‌گذارد.
بدون شک توسعه و رشد کشورهای پیشرفته صنعتی هم در ۲۰۰ سال اخیر ریشه در توجه ویژه به تعامل متقابل بین دانشگاه و صنعت دارد.
رهبر فرزانه انقلاب نیز همواره نخبگان دانشگاهی و مسئولین دولتی را به همت در برقراری ارتباط نزدیک بین این دو بخش توصیه می‌نمایند.:«جدّی گرفتن ارتباط دانشگاه و مجموعه‌ی صنعت خیلی موضوع مهمّی است؛ هم برای دانشگاه فوز عظیمی است، هم برای صنعت یک توفیق بزرگی است. هم دانشگاه و هم صنعت می‌توانند از یکدیگر بسیار استفاده کنند، اما این کار هنوز آن‌جور که ما خواسته‌ایم و گفته‌ایم نشده است.»
در این رابطه با دکتر حسین مختاری عضو هیئت علمی و مدیر دفتر ارتباط با صنعت دانشگاه صنعتی شریف گفتگو کردیم که بخش اول آن اینجا منتشر شد و بخش دوم آن در ادامه تقدیم می‌شود. در ادامه بخش دوم آن را مشاهده می‌کنید.
همانطور که گفتید هدف ارتباط دانشگاه شریف با صنعت حل مشکلات کشور در این حوزه و از سوی دیگر تربیت دانشجویان کارآفرین و خلق شرکت‌های دانش بنیان است، مشخصا نمونه‌هایی از آن‌ها را تبیین کنید. آیا این حرکت از مهاجرت نخبگان جلوگیری خواهد کرد؟
یکی از آن‌ها ساخت حافظه‌های بزرگ و ذخیره دیتا برای مراکز داده، بانک‌ها و شرکت‌های مخابراتی و هواپیمایی بود که یک تیم از دانشکده کامپیوتر دانشگاه توانست آن را بسازد. در دنیا تنها چند شرکت محدود وجود دارد که چنین چیزی را تولید می‌کند.
این فناوری هم اکنون در یک شرکت دانش بنیان تولید می‌گردد و دانشگاه شریف در منافع آن شریک است.
در نمونه دیگر یک تیم ۳ نفره دانشجویی یک موتور جستجوگر اینترنتی طراحی کردند، که برای آن حدود ۲۵ میلیون تومان از دانشگاه بودجه دریافت کردند. همین ایده هم اکنون به شرکتی تبدیل شد که چند ده نفر در آن شاغل شده اند و بالغ بر ۳۰ میلیارد تومان ارزش گذاری شده است.
ارزش افزوده در حوزه اقتصاد دانش بنیان بسیار زیاد است چرا که ارزش دانش زیاد است.
مواد اولیه تکنولوژی و فناوری در مراکز اصلی علمی یعنی دانشگاه‌ها رشد می‌کند و برای فرآوری و بهره برداری به شرکت‌ها و کارخانه‌های صنعتی برده می‌شود، بنابراین همانطور که مشخص است محصول نهایی مورد استفاده بشر جهت افزایش رفاه و رضایت، در بستر دو مجموعه مکمل و وابسته به نام صنعت و دانشگاه بوجود می‌آید.
صنعت و دانشگاه علاوه بر خلق محصول و تکنولوژی متقابلا به یکدیگر سود و منفعت می‌دهند. دانشگاه به رشد و توسعه صنعت کمک می‌کند و صنعت نیز با فراهم کردن بستر مناسب، به کاربردی شدن و ثروت زایی علوم دانشگاهی مبادرت می‌ورزد. به عبارتی درهم تنیدگی و ارتباط تنگاتنگ دانشگاه با صنعت یک معامله دو سر برد را به نمایش می‌گذارد.
بدون شک توسعه و رشد کشورهای پیشرفته صنعتی هم در ۲۰۰ سال اخیر ریشه در توجه ویژه به تعامل متقابل بین دانشگاه و صنعت دارد.
رهبر فرزانه انقلاب نیز همواره نخبگان دانشگاهی و مسئولین دولتی را به همت در برقراری ارتباط نزدیک بین این دو بخش توصیه می‌نمایند.:«جدّی گرفتن ارتباط دانشگاه و مجموعه‌ی صنعت خیلی موضوع مهمّی است؛ هم برای دانشگاه فوز عظیمی است، هم برای صنعت یک توفیق بزرگی است. هم دانشگاه و هم صنعت می‌توانند از یکدیگر بسیار استفاده کنند، اما این کار هنوز آن‌جور که ما خواسته‌ایم و گفته‌ایم نشده است.»
در این رابطه با دکتر حسین مختاری عضو هیئت علمی و مدیر دفتر ارتباط با صنعت دانشگاه صنعتی شریف گفتگو کردیم که بخش اول آن اینجا منتشر شد و بخش دوم آن در ادامه تقدیم می‌شود. در ادامه بخش دوم آن را مشاهده می‌کنید.
همانطور که گفتید هدف ارتباط دانشگاه شریف با صنعت حل مشکلات کشور در این حوزه و از سوی دیگر تربیت دانشجویان کارآفرین و خلق شرکت‌های دانش بنیان است، مشخصا نمونه‌هایی از آن‌ها را تبیین کنید. آیا این حرکت از مهاجرت نخبگان جلوگیری خواهد کرد؟
یکی از آن‌ها ساخت حافظه‌های بزرگ و ذخیره دیتا برای مراکز داده، بانک‌ها و شرکت‌های مخابراتی و هواپیمایی بود که یک تیم از دانشکده کامپیوتر دانشگاه توانست آن را بسازد. در دنیا تنها چند شرکت محدود وجود دارد که چنین چیزی را تولید می‌کند.
این فناوری هم اکنون در یک شرکت دانش بنیان تولید می‌گردد و دانشگاه شریف در منافع آن شریک است.
در نمونه دیگر یک تیم ۳ نفره دانشجویی یک موتور جستجوگر اینترنتی طراحی کردند، که برای آن حدود ۲۵ میلیون تومان از دانشگاه بودجه دریافت کردند. همین ایده هم اکنون به شرکتی تبدیل شد که چند ده نفر در آن شاغل شده اند و بالغ بر ۳۰ میلیارد تومان ارزش گذاری شده است.
ارزش افزوده در حوزه اقتصاد دانش بنیان بسیار زیاد است چرا که ارزش دانش زیاد است.
اگر بخواهیم از مهاجرت نخبگان جلوگیری کنیم باید ایجاد امید، اشتغال پایدار و ثروت آفرینی را در اولویت اهداف دانشگاه قرار دهیم.
در نمونه موفق دیگر، در سال ۹۱ دانشگاه شریف به عنوان مشاور شرکت بهره برداری متروی تهران انتخاب شد تا تجهیزات مصرفی مورد نیاز این صنعت را که به علت دانش فنی بالا هزینه‌های زیادی را تحمیل می‌کرد بومی سازی کند.
ضمن اینکه در شرایط تحریم اگر دانشگاه در کنار این مجموعه نبود در تامین تجهیزات مصرفی مشکل بوجود می‌آمد و شاید متروی تهران برای مدتی غیر فعال می‌شد.
این همکاری در قالب یک قرارداد با دانشگاه شروع شد. تا امروز با بومی سازی بیش از ۵۰ تجهیز مصرفی دانشگاه توانسته است بالغ بر ۱۰۰ میلیارد تومان صرفه جویی مستقیم و بیش از این به صورت غیر مستقیم برای این صنعت ایجاد کند.
این همان مفهوم و الزام اقتصادی مقاومتی است که رهبر معظم انقلاب بار‌ها روی آن تاکید کرده اند. جالب است بدانید در برخی از تجهیزات هزینه تولید داخل نسبت به مشابه خارجی آن مبلغی کمتر از ۳ درصد بوده است. امروز دانشگاه می‌تواند بازوی تحقیقاتی توانمندی برای شرکت‌های صنعتی باشد و صنعت داخلی را نسبت به صنایع خارجی رقابت پذیر کند.
دفتر ارتباط با صنعت دانشگاه شریف جهت افزایش میزان تعاملات خود با صنعت دفتر بازاریابی فعال تشکیل داده است. در این دفتر ۷ بازاریاب تربیت شده که با شناسایی نیاز‌های صنعت و تبیین توانمندی‌های دانشگاه بازار واقعی را پیدا می‌کنند، با این کار دانشگاه بجای اینکه به دنبال سوالات ذهنی و تخیلی و حل آن‌ها باشد، سوالات و نیاز واقعی را از دل صنعت پیدا می‌کند و به حل آن‌ها می‌پردازد.
از سوی دیگر تلاش می‌کنیم با کمک بخش روابط بین الملل دانشگاه بازار‌های خارجی را نیز بدست آوریم چرا که اولا بازار داخلی نسبتا محدود است و دوما قیمت‌ها در بازار خارجی واقعی‌تر است و ارزش افزوده بیشتری خواهد داشت. ضمنا اگر بتوانیم حضور خود را در بازار‌های بین المللی افزایش داده و سرمایه گذار‌های بین المللی را تشویق به سرمایه گذاری بر روی ایده‌ها و فناوری‌های دانشگاه کنیم، وابستگی آن‌ها را به خود افزایش داده و همین مسئله اجازه نخواهد داد تحریم‌های ظالمانه تاثیری بر کشور ما داشته باشد.
در همین راستا بنا داریم در سال آینده اولین نمایشگاه بین المللی فناوری را در دانشگاه شریف برگزار کرده و بخش‌های دولتی و خصوصی کشورهای خارجی بخصوص آن‌هایی که با ما روابط خوبی دارند را دعوت کنیم تا ضمن ارائه توانمندی‌های دانشگاه در حوزه ایده و محصول بتوانیم بخشی از سرمایه‌های خارجی را جذب نماییم.
موانع و مشکلات توسعه ارتباط صنعت و دانشگاه را چه می‌دانید؟
کشورهای غربی شرایط و بستر‌های مناسب را برای ارتباط بین مراجع علمی و بخش صنعتی فراهم می‌کنند، شرایط آن‌ها مثل جاده آسفالتی است که هر نوع وسیله نقلیه‌ای در آن به راحتی و با سرعت زیاد می‌تواند حرکت کند، اما بستر کشور ما شبیه یک جاده خاکی است که به یک ماشین شاسی بلند نیاز دارد و خیلی هم نمی‌تواند در این شرایط با سرعت زیادی حرکت کند.یکی از مشکلات اساسی کمبود نقدینگی و بودجه برای سرمایه گذاری در فناوری است.
دولت به دلیل بهره وری پایین و مشکلات فراوان توانایی این سرمایه گذای را ندارد، از آن طرف هم بخش خصوصی قابل توجهی وجود ندارد. مشکل دیگر بحث بی ثباتی مدیریتی در کشور است که مانع پیشرفت می‌شود. متاسفانه برنامه‌ها و اولویت‌ها با جابجایی مدیریت تغییر می‌کند.
رسیدن به فناوری بودجه، انگیزه، تلاش، استمرار و زمان نیاز دارد، در مواردی داشتیم که نخبگان و تیم‌های بسیار قوی به دلایل مختلف حمایت نشدند و جذب دانشگاه‌های خارجی شدند.
در حال حاضر سرعت دانشی دانشگاهی ما بسیار بالاست، اما در مقابل بخش صنعت و دولت در جذب دانش و فناوری سرعت لازم را ندارد.
اینکه تحریم‌ها می‌تواند فرصت باشد شعار نیست یک واقعیت است که در مثالی که برایتان در خصوص همکاری با مترو عرض کردم برای ما به عینه قابل درک بود چرا که اگر در تنگا نبودیم شاید هرگز به دنبال حل مسئله نمی‌رفتیم.
مشکل دیگر پایین بودن ارزش دانش در کشور است. موید این حرف حقوق بسیار پایین اساتید دانشگاهی تازه جذب شده است.
ارتباط با صنعت می‌تواند برای دانشگاه ثروت آفرینی کند و از این طریق می‌توان مشکل دستمزد‌های ناچیز اساتید جوان را هم برطرف کرد که البته ممکن است زمان بر باشد. یکی دیگر از چالش‌های دانشگاه به مراکز آموزشی قبل از دانشگاه برمی گردد.
دانشگاه یک دانشجوی جوان را می‌گیرد و می‌خواهد از او یک کارآفرین تربیت کند، در حالی که درصد بالایی از شخصیت، علاقه و توانمندی او قبل از دانشگاه شکل گرفته است آن هم در فضای رقابت صرف آموزشی نه فراگیری مهارتی و تخصصی.هنوز سیستم آموزش کشور بر مبنای فردی و یک بخش از هوش فرد کار می‌کند.
گارنر روانشناس معروف غربی در دهه ۸۰ عنوان کرد که انسان از ۱۰ نوع هوش برخوردار است، یکی از آن‌ها هوش بین فردی است که تا سن نوجوانی باید تربیت و شکوفا شود. زمان طلائی تقویت و پرورش هوش در انسان در سنین کودکی و نوجوانی است لذا به نظر می‌رسد ارتباط بین وزارت علوم و آموزش و پرورش باید خیلی بیش از این باشد.
کشورهای غربی شرایط و بستر‌های مناسب را برای ارتباط بین مراجع علمی و بخش صنعتی فراهم می‌کنند، شرایط آن‌ها مثل جاده آسفالتی است که هر نوع وسیله نقلیه‌ای در آن به راحتی و با سرعت زیاد می‌تواند حرکت کند، اما بستر کشور ما شبیه یک جاده خاکی است که به یک ماشین شاسی بلند نیاز دارد و خیلی هم نمی‌تواند در این شرایط با سرعت زیادی حرکت کند.یکی از مشکلات اساسی کمبود نقدینگی و بودجه برای سرمایه گذاری در فناوری است.
دولت به دلیل بهره وری پایین و مشکلات فراوان توانایی این سرمایه گذای را ندارد، از آن طرف هم بخش خصوصی قابل توجهی وجود ندارد. مشکل دیگر بحث بی ثباتی مدیریتی در کشور است که مانع پیشرفت می‌شود. متاسفانه برنامه‌ها و اولویت‌ها با جابجایی مدیریت تغییر می‌کند.
رسیدن به فناوری بودجه، انگیزه، تلاش، استمرار و زمان نیاز دارد، در مواردی داشتیم که نخبگان و تیم‌های بسیار قوی به دلایل مختلف حمایت نشدند و جذب دانشگاه‌های خارجی شدند.
در حال حاضر سرعت دانشی دانشگاهی ما بسیار بالاست، اما در مقابل بخش صنعت و دولت در جذب دانش و فناوری سرعت لازم را ندارد.
اینکه تحریم‌ها می‌تواند فرصت باشد شعار نیست یک واقعیت است که در مثالی که برایتان در خصوص همکاری با مترو عرض کردم برای ما به عینه قابل درک بود چرا که اگر در تنگا نبودیم شاید هرگز به دنبال حل مسئله نمی‌رفتیم.
مشکل دیگر پایین بودن ارزش دانش در کشور است. موید این حرف حقوق بسیار پایین اساتید دانشگاهی تازه جذب شده است.
ارتباط با صنعت می‌تواند برای دانشگاه ثروت آفرینی کند و از این طریق می‌توان مشکل دستمزد‌های ناچیز اساتید جوان را هم برطرف کرد که البته ممکن است زمان بر باشد. یکی دیگر از چالش‌های دانشگاه به مراکز آموزشی قبل از دانشگاه برمی گردد.
دانشگاه یک دانشجوی جوان را می‌گیرد و می‌خواهد از او یک کارآفرین تربیت کند، در حالی که درصد بالایی از شخصیت، علاقه و توانمندی او قبل از دانشگاه شکل گرفته است آن هم در فضای رقابت صرف آموزشی نه فراگیری مهارتی و تخصصی.هنوز سیستم آموزش کشور بر مبنای فردی و یک بخش از هوش فرد کار می‌کند.
گارنر روانشناس معروف غربی در دهه ۸۰ عنوان کرد که انسان از ۱۰ نوع هوش برخوردار است، یکی از آن‌ها هوش بین فردی است که تا سن نوجوانی باید تربیت و شکوفا شود. زمان طلائی تقویت و پرورش هوش در انسان در سنین کودکی و نوجوانی است لذا به نظر می‌رسد ارتباط بین وزارت علوم و آموزش و پرورش باید خیلی بیش از این باشد.
حتی می‌تواند به یک وزارت خانه تبدیل شود چرا که یک چرخه متصل هستند و خروجی آموزش و پرورش در ورودی و خروجی دانشگاه تاثیر بسزایی دارد.
مسئله دیگر موضوع حقوق مالکیت فکری است که هنوز در ایران تعریف مشخصی برای آن وجود ندارد. اگرچه دانشگاه شریف آئین نامه‌ها و دستورالعمل‌هایی را برای حل این معضل تعریف کرده، اما این کفایت نمی‌کند و ضروری است این مشکل در سطح کلان کشور حل شود.
مشکل دیگر واردات کالا است، خرید کالا و واردات نسبت به ایجاد فناوری و تولید محصول بسیار ساده‌تر و سریع‌تر و با سود بالاتری صورت می‌پذیرد.
اگر نگاه به آینده و پیشرفت اساسی کشور به وسیله تولید علم و فناوری باشد باید جلوی این راحت طلبی و واردات بی رویه کالا‌های خارجی گرفته شود.در مقابل ضروری است که از تولید و توان داخلی بویژه شرکت‌های دانش بنیان حمایت شود.
نکته آخر، هم افزائی ملی است به این معنا که همه تلاش‌ها و تصمیم گیری‌ها در راستای منافع ملی بصورت هم جهت و هم افزا صورت پذیرد. بعضا در کشور ما در بخش‌های مختلف تصمیماتی متناقض گرفته می‌شود. به عنوان مثال ۲ سال پیش مالیات قرارداد‌های پژوهشی دانشگاه‌ها از ۳ درصد به ۱۰ تا ۲۰ درصد افزایش پیدا کرد که این مساله تاثیر نامناسبی بر روی فعالیت‌های پژوهشی دانشگاه‌ها داشت. اگرچه این مشکل حل شد و در نهایت این مالیات به ۵ درصد کاهش پیدا کرد، ولی تغییر آن با هزینه کرد ساعت‌ها جلسه در دولت و مجلس و ... با زمانی بیش از یکسال صورت پذیرفت. تازه از این مساله دانشگاه‌ها خلاص شده بودند که امسال ۳ درصد مالیات مربوط به مناطق محروم اعمال شد. این مالیات نیز تفاوتی بین پروژه‌های پژوهشی و غیر پژوهشی قائل نیست. به نظر باید یکسال دیگر انرژی و وقت صرف کرد تا این مساله نیز حل شود.
ارسال نظرات