بحرانی در کشور نداریم که بخواهیم همه‌پرسی برگزار کنیم

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، آقایی، مشاور معاونت حقوقی ریاست جمهوری و معاون پژوهشی علوم قضایی امروز در نشست تحلیل اصل ۵۹ قانون اساسی (همه پرسی) که به مناسبت روز قانون اساسی به همت بسیج دانشجویی دانشگاه علوم قضایی برگزار شد، گفت: همه کشور‌ها دموکراسی‌های نماینده محور را پذیرفته اند و از این رو دموکراسی‌های مستقیم را خیلی نمی‌بینیم؛ با این وجود اصل ۵۹ قانون اساسی ایران شبه دموکراسی مستقیم را پذیرفته و در واقع ما با جمع این تکنیک با دموکراسی نماینده محور دموکراسی نیمه مستقیم را پذیرفته ایم.

آقایی افزود: شاید به نظر برسد که رفراندوم و همه پرسی امر خوبی است، ولی چرا اجرا نمی‌شود؟ در کشور‌هایی هم که این تکنیک را پذیرفته اند همه پرسی در برخی مسائل برگزار می‌شود، چون همه پرسی چیز خوبی نیست که بتوان به آن اعتماد کرد در واقع همه پرسی یک امر ایدئالیستی و ژورنالیستی است و از این رو شاید نتوان روی آن زیاد حساب باز کرد.

مشاور معاونت حقوقی ریاست جمهوری با بیان اینکه عوام فریبی آسیبی است که می‌تواند با همه پرسی رسوخ و سرنوشت یک کشور را دچار تلاطم کند، افزود: در کشور‌هایی هم که خیلی انتخابات برگزار می‌کنند؛ مثلا سالی دو بار باز هم همه پرسی خیلی مورد استقبال نیست مثل سوئیس و فرانسه که سوئیس کشور همه پرسی معروف است، چون همه پرسی به خاطر نفوذ عوام فریبی خیلی مورد اقبال نیست. چون افراد کاریزماتیک می‌توانند از طریق آن علیه نظام‌های دموکراتیک استفاده کنند.

وی تصریح کرد: اگر تلقی کنیم همه پرسی برحق است و بنابر آن تبعات همه پرسی را اجرا کنیم، این هه پرسی‌ها تبعات وحشتناکی دارد در واقع دموکراسی محض می‌تواند وحشتناک، خوفناک باشد و می‌تواند زمینه‌ای را فراهم کند افرادی مثل هیتلر، موسیلینی بالا بیایند، چون این افراد از آرای همه پرسی و هیجانات زودگذر مردم استفاده کردند.

آقایی ادامه داد: در شرایطی که هنوز در مردم توانمندسازی سیاسی صورت نگرفته و آن‌ها از قضایای پشت پرده خبر ندارند، به همین دلیل راحت می‌توان از همه پرسی سوءاستفاده کرد با این وجود در کتاب‌های حقوق اساسی فرانسوی‌ها و اسپانیایی‌ها نیز روی خوشی به همه پرسی نشان ندادند و خیلی روی آن حساب نکرده اند، چون تبعات دوران فاشیسم و نازیسم را دیده اند. در هر حال این دوره‌ها با همه پرسی عجین شده بود؛ از این رو در اندیشه کشور‌ها رویکرد چندانی به همه پرسی وجود ندارد.

مشاور معاونت پژوهشی علوم قضایی بیان کرد: در بحث همه پرسی یک نوع نگاهی که وجود دارد نگاه روسویی یا حاکمیت توزیعی است؛ اما نظام‌هایی که به نگاه روسویی توجه داشته اند، به توتالیتاریسم ختم شده اند.

کمالی پور، نایب رییس کمیسیون حقوقی مجلس نیز در این نشست با تبریک روز قانون اساسی گفت: از نگاه مجلس وقتی به اصل ۵۹ قانون اساسی نگاه می‌کنیم واضح است که این قانون یکی از مترقی‌ترین اصول قانون اساسی به حساب می‌آید که نگاه‌های مردم را به عنوان یک رکن رکین از حاکمیت مورد توجه قرار داده است.

کمالی پور افزود: ایمان داریم که در جمهوری اسلامی نقش مردم در همه ابعاد موثر بوده و قانون اساسی هم به این نقش آفرینی اشاره کرده است؛ اما اینکه از چه منظر به اصل ۵۹ قانون اساسی نگاه کنیم نخبگان باید نظر دهند.

نایب رییس کمیسیون حقوقی مجلس اظهار کرد: طبق اصل ۵۹ قانون اساسی اگر در موضوعات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی به یک اضطرار و بحران برسیم و ارکان نظام باوجود همه تلاش‌ها به این جمع بندی برسند که نمی‌توانند آن مساله را رفع کنند نهایتا باید به اصل ۵۹ قانون اساسی و همه پرسی رجوع شود.

وی با بیان اینکه برخی‌ها ماده ۵۹ قانون اساسی را یک چالش می‌دانند، ولی این اصل از نظر من یک فرصت است نه یک چالش گفت: اگرچه می‌توان از این اصل به عنوان یک فرصت استفاده کرد؛ اما بیشتر نگاه به این قانون چالش است.

کمالی پور تصریح کرد: یکی از مسائلی که باعث می‌شود اصل ۵۹ در کشور با عنوان یک چالش مطرح شود بحث نظارت استسواوی است؛ با این وجود باید گفت که ما در هیچ کجای دنیا نداریم که افرادی که می‌خواهند برای سیاست گذاری و قانون گذاری انتخاب شوند بدون نظارت به این عرصه ورود پیدا کنند؛ از این رو ما نمی‌توانیم برخی از ارکان نظام را به همه پرسی بگذاریم.

نایب رییس کمیسیون حقوقی مجلس ادامه داد: وقتی که یک نفر نماینده می‌شود وظیفه او قانون گذاری برای حل مشکلات حال و آینده کشور است؛ آیا با این وجود این فرد همینطور می‌شود که وارد این عرصه شود. الان برخی پارلمان‌های محلی را داریم که نمایندگان مجلس کار صلاحیت کاندیدا‌های آن را انجام داده اند، ولی چون آن‌ها نمی‌خواهند بعدا در کسب رای با مشکل مواجه شوند همه این افراد را تایید صلاحیت کرده اند بعد می‌بینیم که این افراد ازچه راه‌های سر در می‌آورند و کشور را دچار چالش می‌کنند.

وی با تاکید بر اینکه امروز در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و دیگر حوزه‌ها این ضرورت را احساس نمی‌کنیم که به خاطر یک موضوعی همه پرسی برگزار شود، افزود: یک بار نیز رییس جمهور به موضوع همه پرسی اشاره کردند و بعد گفتند هدف او اشاره به این اصل مترقی بوده است.

نایب رییس کمیسیون حقوقی مجلس تصریح کرد: اگر نیاز شود که موضوعی را به همه پرسی بگذاریم اصل ۵۹ قانون اساسی یک اصل راهگشا است و از طریق آن می‌توانیم کشور را نجات دهیم و اما امروز به حرمت خون شهدا بحران در کشور نداریم که بخواهیم همه پرسی برگزار کنیم؛ بنابراین ضرورتی نمی‌بینیم.

سوادکوهی فر، عضو حقوقدان شورای نگهبان نیز در این نشست گفت: برای بنده توفیق بزرگی است که در روز قانون اساسی در جمع اساتید و دانشجویان دانشگاه علوم قضایی هستم قطعا نگاه شما به مسائل موشکافانه ظریف و دقیق است.

وی با بیان اینکه اصولا جامعه بشری نباید به چیزی جز حقوق فکر کند، گفت: تاریخ ایران، تاریخ بسیار مهمی در کشور است و کشور ما همواره مورد بحث بوده از این رو نمی‌توان جایی را در تاریخ یافت که بحث از ایران نباشد. امروز نیز ایران یکی از اثرگذارترین کشور‌های جهان است.

 

عضو حقوقدان شورای نگهبان تصریح کرد: پس از وقوع تحولات شیعی در ایران که عمدتا مربوط به زمان صفویه است، بحث این بود که حاکمیت چگونه باشد که آرمان ناب اسلامی در آن شکل بگیرد در هر حال دیدگاه‌های متنوع و متفاوت و پرمناقشه‌ای مطرح شد.

وی بیان کرد: کشور ما انقلاب‌های متفاوتی را پشت سر گذاشته و شکست‌هایی مهمی را تجربه کرده است؛ با این وجود بحث حکومت شیعی و حکومت عدل تحقق پیدا نمی‌کند جز با شخصیت امام خمینی (ره) و ما این فرصت را پیدا کردیم تا در کشور حاکمیت دین و اسلام را پیاده کنیم، چون مردم اقبال عمومی به آن داشتند.

سوادکوهی فر تصریح کرد: پس از پیروزی انقلاب اسلامی باید آنچه را که نظام‌های غربی تحت عنوان مردم سالاری ادعای آن را می‌کردند در کشور ما با دین جمع می‌شد با این وجود یکی از مهمترین کار‌هایی که امام خمینی انجام داد این بود که قانون اساسی و چارچوب سازی برای حاکمیت که جایگاه دین در آن مشخص شود را انجام داد.

وی تصریح کرد: یکی از مهمترین کار‌هایی که در متن قانون اساسی آمده این است که حکومت کردن باید به تایید آحاد مردم برسد. از این رو که قانون اساسی آماده شد مردم در ۱۲ آذر ۵۹ برای شرکت همه پرسی دعوت شدند و به این قانون جواب بله دادند و پاسخ آن‌ها پشتوانه قانون اساسی شد.

عضو حقوقدان شورای نگهبان گفت: قانون اساسی پشتوانه خوبی برای مقابله با کشور‌هایی بود که ایران را کشوری مهاجم تمامیت خواه و بی فرهنگ در جهان معرفی می‌کردند.

وی با بیان اینکه در مقدمه قانون اساسی حاکمیت همه افراد یا توضیع شده مطرح شده است، خاطرنشان کرد: باید حکومتی در کشورمان شکل می‌گرفت که مردم سالار باشد واقعیت این است که حکومتی بیشترین حاکمیت را از حیث اقتدار دارد که بیشترین حاکمیت را از طرف فرد فرد افراد داشته باشد. البته غربی‌ها نسبت به این نوع حاکمیت موفق نبوده اند، ولی قانون اساسی ما می‌خواهد این کار را شکل دهد تا هر فردی بداند که نقش رهبریت دارد.

 

وی با بیان اینکه کشور ما باید با تکیه بر آرای مردم اداره شود و این از طرق مختلف از جمله همه پرسی انجام می‌شود تا مردم در سرنوشت خود شریک شوند، تصریح کرد: اگر از غربی‌ها بپرسید یکی از کشور‌های امن دنیا کجاست می‌گویند ایران، چون یک چیزی دارند که آن‌ها را به هم وصل می‌کند و آن هم این است که حکومت را از خود می‌بینند در حالی که نقدشان را هم بیان می‌کنند و این طبیعی است.

عضو حقوقدان شورای نگهبان گفت: در مورد سیاسی ایرادی که شورای نگهبان گرفت به این دلیل بود که رئیس این تشکیلات کشوری است که می‌دانیم که چه قدر با ایران دشمنی کرده و می‌کند این کشور یک زمانی مخفیانه دشمنی می‌کرد، ولی الان آشکارا دشمنی می‌کند با این وجود ما می‌گوییم کشوری که آشکارا با مردم ایران مخالفت می‌کند رئیس این تشکیلات است آیا آمریکا حاکمیت ما را به رسمیت می‌شناسد؟

وی با بیان اینکه اصل ۵۹ قانون اساسی رجوع به مردم در مورد مسائل مهم و در مواقع ضروری است و قانون اساسی نیز این امر را پذیرفته تصریح کرد:، اما سوال این است که جایگاه اصل ۵۹ در قانون اساسی کجاست؟ جایگاه قانون اساسی برای اصل ۵۹ به گونه‌ای است که همه پرسی را به مجلس ارجاع کرده و اگر این امر به تصویب مجلس برسد باید به عنوان فرمان از طرف رهبری فرمان همه پرسی صادر شود و رئیس جمهور دستور اجرای آن را بدهد با این وجود اگر رئیس جمهور در کشور معلق بود و یا مشکلی داشت که مسئولیت خود را اجرا کند همه پرسی ممنوع است.

وی افزود: طبق اصل ۵۹ قانون اساسی کشور ما می‌تواند در مورد موضوعات مختلف که مجلس تصویب می‌کند و رهبری نیز فرمان می‌دهد همه پرسی برگزار کند، اما در برخی مسائل امکان همه پرسی نیست، چون برخی مسائل ابدی هستند مثلا اسلام در کشور ما ابدی است با این وجود سوال این است که اگر مردم بگویند ما این اصل را نمی‌خواهیم تکلیف چیست؟ واقعیت این است که تمدن بدون دین امکان پذیر نیست و اگر مردم بگویند ما قید اسلام در قانون اساسی را نمی‌خواهیم اینجا دیگر با خدا و حق سروکار دارند، چون خداوند در این وضعیت فرموده است من هلاک تان می‌کنم و خیلی از تمدن‌های بزرگ چند هزار ساله مثل فراعنه همین طور نابود شده اند. حاکمیت از آن خداست و نمی‌شود خدا نباشد و از حق صحبت کرد.

سوادکوهی فر خاطرنشان کرد: در مقدمه قانون اساسی آلمان آمده ما مردم آلمان در قبال ملت خود، در قبال ملت‌های دیگر و در قبال خدا مسئولیم.