نگرانی دانشجویان از شکاف عمیق میان مردم و پارلمان/ «استانی شدن انتخابات» چه بلایی بر سر مجلس می‌آورد؟

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو- زینب‌سادات میرسلطانی؛ این روز‌ها شاهد شگفتی آفرینی‌های بسیاری از بهارستانی‌ها بودیم.
از ماجرای FATF گرفته تا هتاکی نماینده سراوان و پس از آن بی‌حرمتی نماینده جلفا به مردم و در آخر سخنرانی نماینده شبستر.

و اما شگفتی آفرینی جدید مجلس نشینان بدین شرح است: در روز ۱۹ آبان ۱۳۹۷ طرح استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی با امضای ۱۲۱ تن از نمایندگان به هیأت رئیسه مجلس تقدیم شد. طرحی پر ابهام که گروهی از کارشناسان آن را ناکارآمد می‌دانند.

اما شگفتی اصلی در روز ۳ آذر۱۳۹۷ بود که طرح استانی شدن انتخابات در کمیسیون شورا‌های مجلس اسلامی تصویب و تقدیم هیأت رئیسه شد. طرح استانی شدن انتخابات، حق رأی مردم در انتخابات مجلس را از مفهوم سیاسی و حقوقی آن ساقط می‌کند. با این وجود این طرح تاکنون سه مرتبه در مجلس‌های گذشته در سال‌های ۱۳۸۲، ۱۳۸۶ و ۱۳۹۴ به تصویب رسیده و هر بار شورای نگهبان آن را خلاف قانون اساسی اعلام و رد کرده است.

سخنگوی کمیسیون شورا‌های دوره نهم پس از رد مصوبه سوم درباره استانی شدن انتخابات مجلس از سوی شورای نگهبان، سر انجام روز ۲ مرداد ۱۳۹۴ اعلام کرد «طرح استانی شدن انتخابات مجلس به طورکامل از دستور کار مجلس شورای اسلامی خارج شد».

اما اینک این طرح برای چهارمین بار از سوی هیأت رئیسه اعلام وصول شد و در دستورکار مجلس قرار گرفت.

جالب اینجاست که در ایالات متحد آمریکا از سال ۱۸۱۲ و در کشور‌های اروپایی، شهر‌های پُر جمعیت مانند پاریس و لندن را به بخش‌های کوچک انتخاباتی تقسیم کرده اند تا در هر بخش انتخاباتی، رأی دهندگان تنها به یک نامزد انتخابات رأی دهند و از هر بخش در انتخابات مجلس نمایندگان، تنها یک نماینده راهی پارلمان شود، اما در ایران شاهد خلاف این روند هستیم که گویا برای بعضی از این مجلس نشینان دور از مردم نفع بسیاری داشته که از ۱۵ سال گذشته تا به امروز درصدد قانونی کردن این طرح بوده اند.

بیشتر بخوانید: استانی شدن انتخابات، سقوط یا صعود مردمسالاری؟

اما این طرح چیست؟

طرح برگزاری انتخابات مجلس به‌صورت استانی با هدف متمرکز کردن نمایندگان بر قانون‌گذاری و نظارت بر اجرای قانون تدوین شده است.در این طرح، هر یک از استان‌ها به‌عنوان یک حوزه انتخابی اصلی و حوزه‌های انتخابیه فعلی به‌عنوان حوزه فرعی در نظر گرفته می‌شوند.هر داوطلب نمایندگی، صرفاً در یک حوزه انتخابی فرعی می‌تواند ثبت‌نام کند و کسی پیروز انتخابات است که علاوه بر کسب برتری و اکثریت آرا در حوزه اصلی، حداقل ۱۵ درصد آرای حوزه فرعی را نیز داشته باشد.در طرح یادشده، از تعداد نمایندگان حوزه انتخابیه فعلی و استان‌ها کاسته نخواهد شد و تعداد نمایندگان مجلس نیز تغییر نخواهد کرد.

این طرح پس از بررسی مواردی از جزئیات، به صحن علنی مجلس خواهد رفت و در صورت تصویب این طرح در مجلس و تأیید آن توسط شورای نگهبان، انتخابات دوره بعدی مجلس شورای اسلامی به‌صورت استانی برگزار خواهد شد و بنا به شواهد موجود، احتمال تصویب این طرح در صحن علنی مجلس زیاد است. البته این طرح همچنان با چالش‌هایی روبه‌رو است و برخی نمایندگان بر این عقیده هستند که با تصویب آن، ارتباط مردم با نمایندگان کمرنگ خواهد شد.عده‌ای از کارشناسان سیاسی در این باره می‌گویند: این طرح زمانی می‌تواند عملیاتی شود که در کشور احزاب قوی وجود داشته باشند و با انتخاب افراد شایسته، زمینه را برای تقویت مجلس فراهم آورند.

طبق نظرات یک استاد دانشگاه که در این باره می‌گوید:آیین نامه داخلی مجلس در هنگام تقدیم هر طرح و لایحه‌ای وجود مقدمه توجیهی را الزامی دانسته است، اما این طرح فاقد مقدمه توجیهی است و تنها در چند جمله آغازین آن ادعا شده «استانی شدن انتخابات، دغدغه بسیاری از مسئولان نظام است» آیا این نکته که این طرح دغدغه بسیاری از مسئولان نظام است برای توجیه قانونی شدن آن کافی است؟آیا نبایست مردمی که این نمایندگان را انتخاب کردند در به تصویب رساندن این طرح ایفای نقش کنند؟»

همچنین اگر امضاکنندگان این طرح در ادعای خود صادق باشند، نشان از آن دارد که نگران پایمال شدن حق رأی شهروندان در انتخابات که چندین اصل قانون اساسی خواستار احترام به آن شده نیستند و به دنبال تأمین خواسته‌های برخی از مسئولان و صاحبان قدرت هستند.

در این طرح، حوزه‌های انتخابیه که از صدر مشروطیت و تأسیس مجلس شورای ملی در ایران، شهر‌های کشور بوده اند به استان‌های کشور تبدیل شده و از رأی دهندگان در شهر‌ها خواسته اند با حضور در پای صندوق‌های رأی، به یک لیست طولانی از نامزد‌ها برابر با تعداد نمایندگان هر یک از استان، آن هم یک جا رأی بدهند..

پیرو انتشار خبر تصویب این قانون در مجلس شاهد واکنش‌های دانشجویان و کاربران مجازی در فضای توئیتر بودیم که در ادامه پیشکش چشمان‌تان خواهیم کرد:

محمد امین سلیمی-دبیر سابق شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی کشور- در توییت خود با خطرناک خواندن این طرح، دانشجویان فعال را برای نظارت برعملکرد نمایندگان شهر خود فراخواند و نوشت: از ماه ها قبل نگران طرح استانی شدن انتخابات بودیم ولی اطلاع موثق داشتیم که طرح از دستور کار خارج شده امروز متوجه شدیم به صورت ناگهانی در دستور کار قرار گرفته فعالان دانشگاهی نمایندگان شهر خود را دریابند این طرح مجلس را به مراتب ناکارآمدتر و خطرناک تر خواهد کرد.

سجاد خدایی این طرح را شورش اشراف علیه جمهوریت خواند و نوشت: استانی شدن انتخابات شورش علیه جمهوریت است. می‌خواهند هر که لیست چرب تر و پول بیشتر رای بیشتر هم بیاورد.

میلاد چهاردولی امین-دبیر فعلی شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی کشور- در رابطه با این طرح در توییت خود کنایه ای به علی لاریجانی زد و نوشت: بعد از آنی که از گوشه کنار خبر رسید طرح استانی شدن انتخابات فعلا از دستور کار خارج شده است. یک باره در دستور کار این هفته قرار گرفت احتمالا این هم تصمیم کشور (بخواانید علی لاریجانی) است.

مجتبی جمالی تبار در این رابطه نوشت: ناکارآمدی مجلس و خودشان را می خواهند با استانی شدن مجلس پرده پوشانی کنند! فرار از پاسخگویی؟؟ نه فرار ررو به جلو!!

محمد صالح سلطانی- معاون اسبق فرهنگ و رسانه بسیج دانشجویی دانشگاه شریف- در توئیت خود ازفواید طرح اصلی و ضررهای طرح ناقص این گونه نوشت:ایده‌ی استانی شدن انتخابات فی نفسه به نفع نظام سیاست گذاری کشور است اما طرحی که در دستور کار مجلس قرار گرفته روایتی ناقص از این ایده است. روایتی که ناکارآمدی مجلس را بیشتر و ارتباط هیات حاکمه با عموم مردم را کمتر خواهد کرد.

میلاد بیغاله از ارتباط بین رفتار زشت نماینده مجلس در روزهای اخیر و به تصویب رسیدن  این طرح  این‌طورنوشت: در حالی که همه سرگرم رفتار زشت نمایندده مجلس بودند طرح استانی شدن انتخابات مجلس به یکباره توسط برخی افراد در دستور کار مجلس قرار می‌گیرد.

سید علی صالح پور-دبیر واحد سیاسی  اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان- در توییت خود در کنار کنایه به رییس مجلس به افراد سودجویی که از این طرح به دنبال منافع مالی خود هستند اشاره کرد و نوشت: فیلم علی لاریجانی و مجلس به قسمت انتخابات استانی رسیده اگر تصویب بشه باید منتظر این باشیم که مثلا هزینه ورودی مجلس 2میلیارد تومان!!!

سجاد کمالی نیا بدتر شدن وضعیت مجلس را یکی از عواقب این طرح می داند و در توییت خود می‌نویسد: هردم از این باغ بری می‌رسد؛ طرح استانی شدن انتخابات که از دستور کار خارج شده بود دوباره با دستور زیرپوستی روی کار اومده. طرحی که وضعیت مجلس رو از این بدتر می‌کنه.

حسین قربانی دو مورد از معایب این طرح را در توییت خود آورده و نوشت: استانی شدن انتخابات یعنی: تسلط اصحاب قدرت و نفوذ بر جوانان ونخبگان برای تصدی کرسی نمایندگی مجلس و کاهش مشارکت مردم در انتخابات.

میدیا رحیمی به رفراندوم گذاشتن این طرح در بین مردم را توییت کرده و نوشت: طرح استانی شدن انتخابات که این هفته در صحن علنی مجلس بررسی می شود بیشتر از آنکه به نفع مردم باشد به مصلحت نمایندگان اکنون و حاضر در مجلس است.

آیا همچین مسائلی نباید رفراندوم گذاشته شود؟

رضا مشیری نیز به رضایت مندی هر دوطیف سیاسی در مجلس اشاره کرد و نوشت: قانون انتخابات استانی بعد از چند بار مطرح شدن و البته رد شدن در مجلس و همچنین شورای نگهبان ظاهرا این بار با اقبال مواجه شده است! آخر دو طیف سیاسی در مجلس به تصویب این قانون اقبال نشان داده اند.

برخی از کارشناسان عقیده دارند که: با این نوع انتخابات، شاهد فاصله گرفتن قانون گذار از مردم خواهیم بود و برای وحدت و انسجام ملی ایران نیز مخاطره آمیز خواهد بود. افرادی که به دنبال استانی کردن قانون انتخابات مجلس هستند خوب می‌دانند که دست مردم با استانی شدن قانون انتخابات مجلس به نمایندگان نمی‌رسد و نمایندگان خانه ملت نیز همواره خودشان را با خبرگان رهبری مقایسه کرده و می‌کنند، خبرگانی که هیچ وظیفه‌ای در اجرای قانون و نظارت بر اجرای قانون ندارند. اکثر افرادی که در فکر تغییر قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی از شهرستانی به استانی هستند، همان‌هایی هستند که می‌خواهند سالی یک بار هم به حوزه انتخابی‌شان سفر نکرده و از تعامل با مردم فراری هستند و در این شرایط، ارتباط با مردم به‌نوعی قطع می‌شود و وقتی این ارتباط قطع شد، لوایحی که دولت به مجلس می‌دهد و طرح‌هایی که توسط نمایندگان تهیه می‌شود، غیرواقعی و غیر مردمی خواهد بود واین خود نیز موجب شکاف عمیق بین حاکمیت و مردم خواهد بود.