جای خالی دانشگاه‌ها در سند توسعه خراسان شمالی/ صنایع تبدیلی؛ راهکاری ساده برای اشتغال جوان‌های استان

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، حسین اکبری؛ حدود دو هفته قبل، استاندار جدید خراسان شمالی در دیدار رئیس سازمان برنامه و بودجه استان، به این سازمان دستور داد تا سند توسعه استان ظرف مدت ۱۰ روز آماده و تحویل داده شود. این اتفاق افتاد و سازمان برنامه و بودجه سندی با قید «غیر قابل استناد» منتشر کرد. البته مسئولان مربوطه در جلسه‌ای تحت عنوان «دوشنبه‌های توسعه» مدعی شدند که این سند ظرف مدت ۱۰ روز آماده نشده است و برای آن حدود یک سال زمان صرف شده.  

این سند ۳۷ صفحه‌ای باعث شد تا کارشناسان به آن واکنش‌هایی نشان دهند. محمد شیخ زاده، عضو هیئت علمی رشته مدیریت دانشگاه بجنورد در این خصوص در گفتگو با خبرنگار  خبرگزاری دانشجو، گفت: ما برای ارزیابی هر سند راهبردی و یا سند توسعه، چهار ویژگی را مورد ارزیابی قرار می‌دهیم. هماهنگی، مزیت، هم خوانی و امکان پذیری این چهار ویژگی هستند.  

شیخ زاده ادامه داد: اگر از مقدمات این سند بگذریم، در بخش چشم انداز، زمان مشخصی تعیین نشده است. به عنوان مثال به طور خاص بیان نشده است که تا چه زمانی ما باید استانمان را به میانگین کشور برسانیم. این بخش انسجام ندارد و برخی از بخش هایش به خوبی تبیین نشده است و سمت و سوی توسعه استان را به خوبی نشان نمی‌دهد. گاهی در این سند حتی جمله بندی‌ها نیز مبهم است.

سند منسجم نیست
عضو هیئت علمی دانشگاه بجنورد به آسیب‌های عدم تبیین درست چشم انداز اشاره کرد و بیان داشت: اگر افق‌ها در بخش چشم انداز به خوبی ترسیم نشود، در باقی موارد مانند اهداف کلان که بر اساس چشم انداز تعیین می‌شود به مشکل می‌خوریم. باید طبق چشم انداز اهداف معین شود و سپس استراتژی‌ها را بچینیم و در ادامه برنامه‌های عملیاتی را طرح ریزی کنیم. حال با توجه به ضعف بخش چشم انداز در این سند، در دیگر موارد سند نیز انسجامی مشاهده نمی‌کنیم.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: وقتی این سند را می‌خوانیم نمی‌توانیم یک دور نما و افق مشخصی را پیدا کنیم که مشخص کند چطور باید به اهداف برسیم. به عنوان مثال دیگر این سند در تحلیل swot بسیار ضعیف است. درواقع به نظر می‌رسد بسیار با عجله این سند تهیه شده و صرفا برخی اطلاعات از جا‌های مختلف در کنار هم چیده شده است.  

موضوعات عملیاتی در سند طرح نشده است
وی افزود: ابتدا باید مشخص کرد که در کدام حوزه‌ها مانند صنعت، گردشگری و یا کشاورزی و به چه میزان قصد داریم رشد کنیم؛ که این موارد در سند وجود ندارد. یکی دیگر از ایرادات این سند کمی نشدن اهداف است و صرفا یک سری مباحث کلان مطرح شده و در بخش اجرایی بسیار ضعیف است. به عنوان مثالی در حوزه اجرایی، بخش اعظمی اش مربوط به حمل و نقل است که به صورت یک گزاره عنوان شده درحالی که بخش اجرایی باید بسیار مفصل‌تر مورد بحث قرار بگیرد.

شیخ زاده به کمرنگ بودن مباحث اجتماعی و فرهنگی در این سند اشاره کرد و یادآور شد: در ویژگی امکان پذیری باید این بررسی انجام شود که آیا می‌توانیم این برنامه را به تحقق برسانیم؟ از این رو باید مسائل بودجه‌ای نیز مطرح شود؛ لذا در کل سند نیاز به یک بازنگری اساسی دارد. خروجی این سند باید تبیین یک جایگاه روشن از آینده استان، تعیین مزیت‌های استان و برقرای یک انسجام بین چشم انداز، اهداف، استراتژی و عملیات‌های اجرایی باشد که اکنون این گونه نیست.

جای خالی دانشگاه ها در سند توسعه
این عضو هیئت علمی به خالی بودن جای دانشگاه در این سند نیز اشاره‌ای داشت و تاکید کرد: نقش دانشگاه‌ها و یا پارک علم و فناوری در توسعه‌ استان نیز مشخص شده نشده است.  

این استاد دانشگاه درخصوص استفاده اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها برای نگارش این سند گفت: من از این موضوع اطلاعی ندارم. آن چیزی که برای ما فرستاده شده است همین سند کنونی است تا ما نظرات خودمان را اعلام کنیم.

وی در پایان گفت: در نهایت به نظر می‌رسد این سند با رویکرد اقتصادی محدود نگارش شده و مسائلی مانند دانشگاه ها، موضوعات فرهنگی و اجتماعی بسیار ضعیف است و این در حالی است که ما معتقدیم استانمان گنجینه فرهنگ هاست؛ اکنون مشخص نیست مواردی مانند آسیب‌های اجتماعی و یا حفظ فرهنگ‌های سنتی در آینده استان بناست به کجا برسد.

آماری ارائه داده اند که همه می دانستیم
عصمت باغچقی، دبیر بانوان قرارگاه احمدی روشن خراسان شمالی نیز در گفتگو با خبرنگار  خبرگزاری دانشجو، گفت: در سند به زیبایی به موقعیت جغرافیایی، محصولات استان و مساحتش اشاره شده است. اما این موارد را همگی می‌دانیم. آن موضوعی که نیاز داریم مدیریت صحیح است. چند سالی می‌شود که منتظر سند توسعه از سمت دولت تدبیر امید بودیم که در نهایت آمار را تحت عنوان سند ارائه دادند.

باغچقی در ادامه مشکلاتی مانند کم آبی، بیکاری، معضلات اجتماعی مانند طلاق و مشکلات عمده کشاورزان را مطرح کرد و ادامه داد: اکنون در استان کشاورزی داریم که برای بازپرداخت وام کشاورزی، مجبور شده است زمین کشاورزی خود را بفروشد. آیا مدیران مطلع هستند چند درصد از کشاورزان به دلیل کمبود آب، کشاورزی خود را رها کرده اند؟ آیا حل این موارد در سند توسعه استان آمده است؟

دبیر بانوان قرارگاه احمدی روشن خراسان شمالی خاطرنشان کرد: مهم‌ترین محصولات کشاورزی در سند توسعه بیان شده است، اما چرا از نحوه تبدیل این محصولات سخنی گفته نشده؟ صنایع تبدیلی راهکاری ساده برای اشتغال جوان‌های استان خراسان شمالی است که می‌تواند در آینده نرخ بیکاری را کاهش دهد.

وی مهاجرت از روستا به شهر‌ها را یکی دیگر از مشکلات اساسی دانست و عنوان کرد: در روستا‌ها به دلیل نبود شغل و کمبود آب، افراد مجبور به تخلیه آبادی‌های خود شده اند. چرا در سند صرفا به دنبال ارائه آمار‌های یک طرفه هستید؟ با تعقل متوجه خواهید شد که اگر روستائیان به شهر کوچ کنند چه عواقبی دارد؛ اما در سند توسعه راهکار عملی برای این موضوع وجود نداشت.

باغچقی در پایان به نقش پر رنگ زنان در اشتغال‌های خانگی اشاره کرد و بیان داشت: زنان این استان توانایی‌های زیادی در زمینه صنایع دستی دارند. زنان استان از دستان و هوش خارق العاده ایی برخودار هستند. چرا برنامه‌ای برای تقویت مشاغل خانگی دیده نشده است؟