رشد تولید مقالات ایرانیان پس از پیروزی انقلاب به روایت پایگاه‌های خارجی/ سهم ایران از تولیدات علمی جهان چقدر است؟

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، به مناسبت چهلمین بهار پیروزی انقلاب اسلامی چندی است مهمترین دستاورد‌ها و موفقیت‌های ایرانیان قبل و بعد از این پیروزی شکوهمند را تحلیل و بررسی می‌کنیم و در یکی از گزارش‌ها به بحث جایگاه و تعداد دانشمندان ایرانی برتر در دنیا و همچنین رشد تعداد مقالات منتشر شده از سوی ایرانیان و ثبت آن‌ها در رده بندی پایگاه‌های خاجی مختلف پرداختیم که می‌توانید این گزارش ها را با عنوان «چهار دهه افتخارآفرینی در رشد و پرورش دانشمندان برتر/ ایرانی‌ها پس از پیروزی انقلاب گل کاشتند» و «سونامی تولید علم در ایران پس از پیروزی انقلاب/ جایگاه‌هایی که از عرش تا فرش جابجا شدند» در سایت ما بخوانید.

حال در نظر داریم برای رشد تعداد مقالات ایرانیان تنها طی یکسال اخیر، شما را نسبت به اعداد و ارقامی که پایگاه‌های رتبه بندی در این باره ارائه می‌کنند، آگاه کنیم.

جدول زیر نشان دهنده تعداد کل تحقیقات خروجی ایران از اول نوامبر ۲۰۱۷ تا ۳۱ اکتبر ۲۰۱۸ است که از سوی نیچر ایندکس ارزیابی شده است. مطابق جدول زیر عدد نوشته شده در قسمت AC، نشان دهنده تعداد مقالات علمی منتشر شده و عدد نوشته شده در قسمت FC نشان دهنده نسبت نویسندگان مقاله به موسسات آموزشی و دانشگاه‌های کشور است.

اعداد نوشته شده در این جدول به خوبی نشان می‌دهد که طی بازه زمانی فوق الذکر در ایران ۲۴۹ مقاله منتشر شده و نسبت نویسندگان مقاله به موسسات آموزشی و دانشگاه‌ها در ایران ۱۰۷.۸۱ است.

گراف این وب‌سایت، میزان FC هر کشور را نسبت به رشته‌های علوم نشان می‌دهد بنابراین در گراف زیر همانطور که مشاهده می‌کنید، بیشترین مقالات منتشر شده نسبت به تعداد موسسات آموزشی و دانشگاه‌های کشورمان مربوط به علوم زمین و محیط زیست و بعد از آن علوم زندگی، فیزیک و شیمی است.

کشور‌های نوظهور گوی سبقت در تولید علم را ربوده‌اند
اما جالب است که آمار دیگر پایگاه‌ها و رتبه بندی‌های جهانی را هم نگاهی بیندازیم.

برآورد‌های شرکت تحقیقاتی کلاریویت آنالتیکز (Clarivate Analytics) نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۸، اقتصاد‌های نوظهور بزرگترین میزان رشد در تولیدات تحقیقاتی خود داشته‌اند و در این میان، پاکستان و مصر به ترتیب ۲۱ و ۱۵.۹ درصد از تولید مقالات علمی در جهان را به خود اختصاص داده‌اند.

 

این در حالی است که مقالات علمی چین در سال ۲۰۱۸ با ۱۵ درصد رشد همراه بوده است. بعد از چین نیز کشورهایی، چون هند، برزیل، مکزیک و ایران با بیش از ۸ درصد، بیشترین رشد را داشته‌اند.

به طور کلی تولید تحقیقات و مقالات علمی در سال ۲۰۱۸ در کل جهان ۵ درصد رشد داشته است و حدود یک میلیون و ۶۲۰ هزار و ۷۳۱ مقاله در پایگاه داده Web of Science ثبت شده که این تعداد بالاترین میزان مقاله در کل جهان در تاریخ بوده است.

کارولین واگنر، تحلیلگر سیاست‌های علم و فناوری دانشگاه ایالت اوهایو در آمریکا، در این مورد می‌گوید: در سال ۱۹۸۰ تنها پنج کشور ۹۰ درصد کل مقالات و تولید علم را به عهده داشتند که عبارت بودند از آمریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان و ژاپن، ولی هم‌اکنون ۲۰ کشور در این امر مشارکت دارند و ایران نیز یکی از آن کشور‌ها است.

هنوز دقیقا مشخص نیست که چه فاکتور‌هایی موجب رشد کشور‌هایی مثل مصر و پاکستان در زمینه تولید علم شده است، اما یکی از دلایل این است که این دو کشور از پایه کار خود را شروع کرده‌اند و همین امر رشد آن‌ها را به شدت زیاد نشان می‌دهد البته دلیل دیگر افزایش سرمایه‌گذاری و همچنین همکاری‌های بین‌المللی در این کشور‌ها است.

 

اما کدام کشور بیشترین سهم تولید علم در دنیا را دارد و در آینده قرار است جایگاه نخست را به خود اختصاص دهد؟ این سوالی است که تحلیلگران برای آن پیش‌بینی می‌کنند که به زودی چین گوی سبقت را از آمریکا خواهد گرفت و به بزرگترین تولید کننده علم در جهان تبدیل خواهد شد. به طور کلی، تمامی ابعاد علوم در چین در حال توسعه است و این کشور در زمینه‌ها و رشته‌های مختلف علوم در حال سرمایه‌گذاری و رشد است. البته تحلیلگران معتقدند که چین برای تداوم این روند باید رویکرد بازی نسبت به جریان‌های جهانی داشته باشد و یکی از مواردی که مانع این کشور به شمار می‌رود، سانسور اینترنت است که موجب می‌شود دانشمندان به پایگاه داده اصلی دسترسی نداشته باشند و جستجو‌های اینترنتی آن‌ها بسیار محدود و در حد خود کشورشان است.