چهار دهه افتخارآفرینی در رشد و پرورش دانشمندان برتر/ ایرانی‌ها پس از پیروزی انقلاب گل کاشتند

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، محیا معصومی- چه کسی فکرش را می‌کرد که ایرانیان وابسته و متکی به غیر در زمان پهلوی، روزگاری با همت و پشتکاری غیورانه پله‌های موفقیت را یک به یک بالا روند و آنقدر قوی شوند که بدون حمایت دیگران جایگاهی به دست آورند و حرفی برای گفتن داشته باشند؟ شاید مردمان آن زمان به دلیل شرایط سخت و ظالمانه دوران پهلوی هرگز خواب آرامش و موفقیت‌های بیشمار ایران را هم نمی‌دیدند، اما حال که ۴۰ سال از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی می‌گذرد به خوبی دیده می‌شود که رویا‌ها محقق شدند.

دستاورد‌های ۴۰ ساله انقلاب اسلامی در شرایط تحریمی که کشور‌های غربی استکبارستیز بر ایران و ایرانی تحمیل کردند، بسیار قابل توجه است. مردان و زنان غیور بر توان خود تکیه زدند و ایرانی ساختند که پیشرفت روزافزون و موفقیت‌های آن تمام کشور‌های خارجی را انگشت به دهان گذاشته است.

سال‌های قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی از هر لحاظ با یکدیگر قابل مقایسه نیست و گفتن از تغییرات و ارتقای شگفت انگیز هر حوزه خود دنیا حرف است، اما در این موقعیت که چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی است، در نظر داریم از تفاوت تعداد دانشمندان و نخبگان در دو دوره بگوییم.

در دوره پهلوی اکثریت ملت ایران بی سواد بودند و رژیم طاغوت جز سر دادن شعار برای مبارزه با بی سوادی که نتیجه اندکی داشته و قابل ملاحظه نبود کاری از پیش نمی‌برد، اما امروز ماجرا فرق کرده است و با گذشت نزدیک به چهار دهه از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، ملت ایران مرز‌های علم و دانش را درنوردیده و به پیشرفت‌های عظیمی رسیده است.

 

بی‌سوادی اکثریت ملت ایران در دوره پهلوی به حدی بود که امام خمینی (ره) در ۷ دی ۱۳۵۸ طی پیامی جهت «مبارزه عمومی با بی‌سوادی» تاکید کردند‌: از جمله حوایج اولیه برای هر ملت که در ردیف بهداشت و مسکن بلکه مهمتر از آنهاست، آموزش برای همگان است. مع‌الأسف کشور ما وارث ملتی است که از این نعمت بزرگ در رژیم سابق محروم و اکثر افراد کشور ما از نوشتن و خواندن برخوردار نیستند، چه رسد به آموزش عالی. مایه بسی خجالت است که در کشوری که مهد علم و ادب بوده و در سایه اسلام زندگی می‌کند که طلب علم را فریضه دانسته است، از نوشتن و خواندن محروم باشد.»

کمی پیش از انقلاب یعنی حدود سال ۱۳۵۰ دو مرکز آموزش استعداد‌های درخشان در کشور فعالیت می‌کرد و این تعداد در سال ۱۳۹۰ به ۶۷۰ مرکز رسید. از طرف دیگر سال ۱۳۵۵، ۱۷۰ هزار دانشجو، در ۲۲۳ واحد دانشگاهی تحصیل می‌کردند که این میزان در سال ۱۳۹۰، به ۴ میلیون دانشجو و ۲۵۴۰ واحد دانشگاهی رسیده است.

این توسعه مراکز دانشگاهی و استعداد درخشان و بها دادن به آموزش و پرورش نیرو‌های با استعداد ثمره انقلاب بود که به واسطه آن هم اکنون در بسیاری از زمینه‌های علمی به ویژه در میان کشور‌های منطقه پیشتاز هستیم. درحقیقت در عرصه علوم نوین، دانشمندان ایرانی توانسته‌اند تا مرز‌های جدید دانش بشری پیش روند و در مواردی از این مرز‌ها نیز عبور کنند. موفقیت‌های دانشمندان ایرانی در زمینه‌های سلول‌های بنیادی، نانو تکنولوژی، مهندسی ژنتیک، علوم هسته‌ای، علوم فضایی و ... از این موارد است.

نخبگان و دانشمندان ایرانی پیشرفت‌ها و تحقیقات خود را به جایی رسانده اند که بسیاری از محققان دنیا به آن‌ها استناد می‌کنند و حاضرند با ایرانیان در پروژه‌های مشترک تحقیقاتی همراه شوند. این عشق به تحصیل، تحقیق و شکافتن مرز‌های دانش باعث شده هوش و ذکاوت ایرانیان در هرکجای دنیا زبانزد باشد.

 

پیش از انقلاب، ایران هیچ دانشمند برتر جهانی نداشت، اما در سال ۱۳۹۵ (۲۰۱۶ میلادی) طبق اعلام پایگاه معتبر بین‎المللی وب آو ساینس، ایران دارای بیش از ۲۰۰ دانشمند برتر است که در میان یک درصد دانشمندان برتر دنیا قرار دارند.

اما شاید از خود بپرسید این آمار چگونه و برچه اساسی منتشر می‌شود؟، پایگاه استنادی طلایه داران علم تامسون رویترز (ISI-ESI) هر دوماه یکبار به ارائه فهرستی از دانشمندان برتر دنیا می‌پردازد که آمار آن براساس آخرین تحولات در شبکه علم بین الملل روزآمد می‌شود و مرجعیت علمی مبنای گزینش دانشمندان برتر در پایگاه طلایه داران علم است.

ISI برای انتخاب دانشمندان یک درصد برتر دنیا، تعداد استناد‌های صورت گرفته به پژوهش‌های محققان دنیا در ۱۰ سال اخیر را شمارش کرده و این محققان را در ۲۲ رشته موضوعی طبقه بندی می‌کند. سپس این محققان براساس تعداد استناد‌های دریافتی به صورت نزولی مرتب سازی می‌شوند و یک درصد برتر از هر رشته به عنوان دانشمندان برتر انتخاب می‌شوند.

بر اساس آخرین اطلاعات استخراج شده از این پایگاه ۲۲۸ ایرانی طلایه داران علم هستند که از این تعداد ۱۳۹ دانشمند برتر کشور متعلق به دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم و ۳۷ دانشمند برتر سهم دانشگاه‌های علوم پزشکی است و دانشگاه‌های صنعتی هم ۴۰ نفر از نخبگان علمی کشور را پرورش داده اند. پژوهشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور نیز ۳ نفر از دانشمندان برتر بین المللی را به خود اختصاص داده و سهم دانشگاه آزاد اسلامی در این فهرست ۹ نفر است.

قرار گرفتن در مسیر رشد و پیشرفت به همین راحتی‌ها برای یک نفر یا حتی یک ملت امکان پذیر نیست و همت، ایمان و اراده‌ای خستگی ناپذیر می‌طلبد تا راه تحولات به سمت موفقیت شکوفا شود و افتخاری دیگر رقم خورد.