نبود مراکز آموزشی عالی در شرق استان آذربایجان و شهرهای حوالی اردبیل یکی از معضلات اجتماعی این منطقه بود که اکنون با پوشش سراسری دانشگاه ها، تربیت دانشجو در مراکز بومی اردبیل صورت میگیرد.
به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، استان اردبیل از سال ۷۲ به صورت مستقل در تقسیم بندیهای سیاسی کشور ایجاد شد تا مناطق محروم این استان که با تبریز، استان آذربایجان شرقی فاصله زیادی داشتند، از مرکز امکانات دولتی دور نمانند؛ با اینکه در همان زمان رأی گیری در مجلس برای جداکردن استان اردبیل، نگرانیهایی درباره ایجاد قطب جمعیتی جدید و مهاجرت روستاییان به یک مرکز استانی جدید، وجود داشت و این موضوع اکنون تا حدودی نگرانیهایی درباره حاشیه نشینی در اردبیل ایجاد کرده است، اما استقلال اردبیل و چند شهرستان باعث شد تا امکانات دولتی برای مردم این استان، به صورت ویژه اختصاص یابد؛ بیمارستان برای اردبیلیها احداث شود؛ آموزش عالی با جدیت بیشتری برای مردم این منطقه فعالیت کند؛ یا دیگر ارگانهای دولتی در این استان ارتباط قویتر و نزدیکتری با مردم برقرار کنند. دانشگاهها هم موثرتر و قویتر در این استان به فعالیت خود ادامه دادند یا فعالیت خود را آغاز کردند.
معتبرترین دانشگاه دولتی این استان که اکنون با نام محقق اردبیلی شناخته میشود، در سال ۵۷ و با نام دانشکده کشاورزی و پذیرش ۳۰ نفر دانشجو در رشته کشاورزی عمومی تأسیس شد. ساختمان اولیه این دانشگاه در محل ساختمان نیمه کار شهرداری بود که جزئی از دانشگاه تبریز محسوب میشد.
در سال ۷۰ این مرکز آموزشی از دانشگاه تبریز جدا شد و به صورت مجتمع آموزش عالی فعالیت خود را ادامه داد. پس از استقلال اردبیل از آذربایجان شرقی، وجود یک دانشگاه جامع در این استان احساس میشد که با پیگیری مسئولان و در سال ۷۵ این مرکز آموزشی به دانشگاه تبدیل شد و نام محقق اردبیلی روی سردر آن درخشید.
دانشگاه محقق اردبیلی اکنون ۱۱۵ هزار مترمربع فضای آموزشی را در استان اردبیل تحت پوشش قرار داده است که در آن ۳۷۵ نفر عضو هیات علمی به بیش از ۱۱ هزار دانشجو، علوم روز را آموزش میدهند.
دانشکدههای این دانشگاه در شهرهای اردبیل، نمین، پارس آباد و مشکین شهر واقع شده است. دانشکده علوم پایه در سال ۷۶، علوم کشاورزی در سال ۷۷، فنی و مهندسی در ۷۸، علوم انسانی در ۸۲، علوم تربیتی و روانشناسی در ۹۰ تأیسس شده اند. دانشکده فناوریهای نوین در سال ۹۰ در نمین، کشاورزی و منابع طبیعی در مغان و در سال ۸۷ و دانشکده کشاورزی در سال ۹۲ در مشکین شهر تأسیس شده اند.
اما حضور دانشگاه آزاد در این استان پررنگتر است؛ پیش از مستقل شدن اردبیل از آذربایجان شرقی، دانشگاه آزاد با همان شعار مشهور خود که میخواهد در همه نقاط کور ایران هم محلی برای تحصیل در مقاطع عالی برای مردم فراهم کند، در اردبیل هم دانشگاه ساخت. سال ۱۳۶۳ اولین دانشگاه در شرق استان آذربایجان شرقی تأسیس شد و با پذیرش ۷۱۷ نفر دانشجو، فعالیت علمی خود را آغاز کرد و پس مدت کوتاهی یکی از دانشگاههای موفق کشور از نظر توسعه علمی و فضاهای آموزشی شد. این مهم نشان دهنده وجود ظرفیتهای فراوان علمی و دانشگاهی در این استان است که مورد غفلت بوده است.
پس از تأسیس دانشگاه آزاد در اردبیل و شناسایی ظرفیتهای علمی در این استان، در پارس آباد، بیله سوار، خلخال، مشکین شهر، گرمی، سرعین و نیر هم دانشگاه آزاد تأسیس شد که ماحصل آن تربیت بیش از ۹۰ هزار دانش آموخته است.
دانشگاه آزاد در استان اردبیل در حال حاضر ۷۲ هزار و ۴۶۰ مترمربع فضای آموزشی دارد که توسط بیش از ۵۰۰ کارمند اداره میشوند و به ۱۵ هزار دانشجو در همه مقاطع تحصیلی به ارائه خدمت میپردازند. تربیت دانشجویان واحدهای دانشگاهی آزاد در اردبیل به عهده ۴۱۴ نفر عضو هیات علمی است.
ماحصل این حجم از امکانات و زیرساختهای آموزشی و پژوهشی که دانشگاه آزاد در استان اردبیل ایجاد کرده، ثبت ۱۱۲ عنوان اختراع، بیش از پنج هزار مقاله ISI و ISC و معتبر خارجی، ارائه هزار و ۵۰۰ مقاله در همایشهای خارجی و داخلی، ۶۰ عنوان تألیف و ترجمه کتاب و حدود ۷۰۰ طرح تحقیقاتی است.
آزمایشگاههای ایمونولوژی، فیزیولوژی، بیوشیمی، میکروبیولوژی، انگل شناسی، پاتولوژی و بافت شناسی حیوانات آزمایشگاهی، آزمایشگاه تحقیقاتی سلولهای بنیادی و تعداد زیادی آزمایشگاه و کارگاه در دانشکدههای فنی و مهندسی و علوم واحدهای دانشگاه آزاد در اردبیل، بخشی از زیرساختهای دانشگاهی و پژوهشی است که در این استان ایجاد شده است.
فعالیت دانشگاه علوم پزشکی نیز در اردبیل از سال ۷۲ آغاز شد. تعداد اولیه دانشجویان این دانشگاه ۸۶ نفر در رشتههای پزشکی، مامایی و کاردانی علوم آزمایشگاهی بود و در سال ۷۵ فعالیت آموزشی این دانشگاه به ساختمان اصلی آن انتقال پیدا کرد.
تأسیس دانشگاه علوم پزشکی، یکی از سیاستهایی بود که با جداشدن این استان از آذربایجان شرقی محقق میشد؛ این دانشگاه به عنوان مرکز دانشگاهی و درمانی مادر در استان محسوب میشد که فعالیت خود را برای توسعه بهداشت و درمان در این استان آغاز کرد.
پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، در شرق آذربایجان هفت بیمارستان با کاربری درمانی بود که اکنون ۱۷ بیمارستان با کاربری درمانی و آموزشی فعال است. هم اکنون ۲۰۱۴ تخت فعال در سطح استان موجود است که بناست تا سال ۱۴۰۴ به چهار هزار تخت فعال برسد.
قبل از انقلاب هیچ تخت ویژهای در مراکز درمانی سطح استان اردبیل وجود نداشت و امروز بیش از ۳۴۱ تخت بستری آی سی یو، سی سی یو، پی آی سی یو، ویآی پی و دیالیز وجود دارد که از این تعداد در ۲ سال اخیر ۲۰ تخت به بهره برداری رسیده است؛ همچنین ازمهمترین خدمات انجام یافته راه اندازی بخش جراحی قلب و آنژیو گرافی، آنژیو پلاستی بیمارستان امام خمینی اردبیل و بیمارستان خصوصی قائم بود.
همچنین باید گفت که پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، هیچ دستگاه پیشرفته پزشکی در استان فعال نبوده و اکنون هفت دستگاه سی تی اسکن دولتی و چهار دستگاه خصوصی، دستگاههای ام آر آی و رادیوتراپی پیشرفته در بیمارستانهای استان اردبیل برای خدمت رسانی به مردم مهیا شده است.
یکی دیگر از تحولات ارزشمند در حوزه سلامت کشور طرح تحول سلامت بود که ضمن ارایه هفت بسته خدمت رسانی در بیمارستانهای دولت، افتتاح ۱۸ کلینیک تخصصی و فوق تخصصی با هزینه ویزیت کمتر از ۵۰۰۰ تومان بوده است که از این تعداد در ۲ سال اخیر کلینیکهای شهرستانهای کوثر، نمین، خلخال، پارس آباد، مشگین شهر، امام علی (ع) به بهره برداری رسیده است.
استان اردبیل در تأسیس مراکز دانشگاهی علمی کاربردی و پیام نور نیز فعال شده و مراکز دانشگاهی در همه شهرهای استان فعالیت میکنند و به تربیت دانشجو در مقاطع مختلف تحصیلی میپردازند.