تشکل‌های دانشجویی از فقدان یک «منظومه فکری منسجم» رنج می‌برند/ جنبش دانشجویی باید از آموزش‌های تک‌بُعدی فاصله بگیرد

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو- محمد کفیلی؛ جنبش دانشجویی در گذشته چه عملکردی داشته؟ جنبش دانشجویی در آینده چه عملکردی باید داشته باشد؟ این دو سوال را بارها از خودمان می‌پرسیدیم و به دنبال پاسخی کامل و همه‌جانبه برایشان بودیم. برای رسیدن به پاسخ سوال اول، مجموعه گفتگوهای «خط‌‌ کش» را آغاز کردیم. گفتگوهایی صریح با ادوار جنبش دانشجویی درباره کارنامه عملکرد تشکل‌ها و گروه‌های دانشجویی در سال‌های پس از پیروزی انقلاب.  سوال دوم اما هنوز پاسخی نداشت. «راهبرد» پاسخ ما به سوال دوم است.  اگر در «خط‌کش» به گذشته نگاه می‌کردیم، در «راهبرد» نیم‌نگاهی به آینده داریم. مسائل کلان کشور را روی میز می‎‌گذاریم و از فعالین جنبش دانشجویی می‌خواهیم درباره‌شان تبادل نظر کنند تا «راهبرد»ی برای کنش‌گری جنبش دانشجویی در آن مساله خاص، پیدا کنیم.

عملکرد اتحادیه شما در خصوص جذب و کادرسازی به چه صورتی بوده است؟
محرمی: در مقوله آموزش در قالب تشکیلات ۳ سرفصل مطرح است که این سه شامل جذب، تثبیت و رشد است. کادر و جذب در آموزش متفاوت از جنبه‎هایی است که در فعالیت‌های سیاسی نمود پیدا می‌کند که یک جذب صرفا دفعی باشد که بسیار متزلزل است؛ ولی در بحث آموزش این جذب باید برنامه ریزی شده باشد و البته ما در سطح ستاد برای جذب نیرو اردو‌های مختلفی را برنامه ریزی کرده‌ایم که به دفاتر اتحادیه خط‌دهی می‌کند. این ستاد با برگزای جلسات مختلف، کارگاه‌ها و کمیسیون‌های مختلف و سرکشی به دفاتر، بحث نظارت را بر نحوه جذب و فعالیت‌های دفاتر را صورت می‌دهد که در جهت بهبود این روند برای اتحادیه است.

اتحادیه هر ۴۵ روز جلسه شورای عمومی به همراه کمیسیون پنج‌گانه هر یک از واحد‌های اتحادیه را با دعوت از اساتید و ادوار برگزار می‌کند که دبیران این واحد‌ها در دفاتر درگیر فضای مورد نظر می‌شوند.

در مبحث تثبیت، برنامه‌هایی توسط اتحادیه در سطح ستاد پیش بینی شده که اهم آن‌ها اردوی جهاداکبر است. بیشتر اعضای شرکت کننده در این اردو به این دلیل که گلچین شده‌ی اعضای دفاتر هستند، عمدتا در مرحله تثبیت در ساختار آموزشی قرار می‌گیرند. منتخبین شرکت کنندگان این اردو آموزشی تشکیلاتی که با پاسخ دادن به یک آزمون گلچین می‌شود به دوره نخبه‌پروری که مرحله رشد است وارد می‌شوند. دوره نخبه‌پروری که بین دو تا سه مرحله است به صورت تخصصی حول محور محتوایی خاص کمیسیون‌ها برگزار می‌شود.

اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل با توجه به این که دفاتر این اتحادیه در شهر‌های بزرگ از اساتید برجسته‌ای برخوردار هستند و برعکس شاهد عدم این برخورداری از امکانات و اساتید در شهر‌های مرزی است، یک طرحی به نام طرح میعاد را جهت ساماندهی بر این وضعیت برنامه‌ریزی کرده‌است.

 

اتحادیه با در نظر گرفتن اسکان رایگان و اساتید خبره کارگاه‌های تشکیلاتی و مهارتی را برای دفاتر کم‌برخوردار خود در نظر گرفته است. تاکنون ۵ دفتر این طرح را برگزار کرده‌اند که در راستای جذب و تثبیت اعضا این دفاتر بوده است.

در اردو جهاداکبر در کنار کارگاه‌های تشکیلاتی و مهارتی، جلسات محتوایی نیز برگزار می‌شود، زیرا که معتقدیم عدم بار محتوایی می‌تواند کاربرد مهارت تشکیلاتی را کاهش می‌دهد. در کنار این‌ها اتحادیه یک دوره مطالعاتی طرح بینش مطرح را با همکاری دانشگاه امام صادق (ع) برنامه‌ریزی کرده است که یک دوره مطالعاتی ۴ ساله کتب شهید مطهری است.

کاظمی: هدف اصلی اتحادیه جامه اسلامی دانشجویان کادرسازی برای انقلاب اسلامی است؛ این تشکل برای پیشبرد اهداف خود طبق اساسنامه واحد‌های مختلفی را اختصاص داده‌است که هر کدام مسئولیت مشخصی برای تربیت و کادرسازی دارد. به عنوان مثال واحد تشکیلات، فرهنگی، سیاسی، آموزشی و روابط عمومی که هرکدام در حوزه تخصصی خود به صورت کلان برای اعضا این اتحادیه و دفاتر آن برنامه و راهبرد ارائه می‌دهند.

جذب نیرو برای اتحادیه جامعه اسلامی مانند تمامی تشکل‌های دانشجویی از دفاتر اتحادیه در دانشگاه‌ها صورت می‌گیرد، اتحادیه با تنظیم و تهیه جزوات و بسته‌های محتوایی به دفاتر خود در دانشگاه‌های سراسر کشور کمک می‌کند تا به بهترین شکل این جذب نیرو اتفاق بیفتد.

در کنار این فضای محتوایی برنامه اردوی مهارتی و آموزشی جهت ارتباط هرچه بیشتر و آشنایی کامل‌تر مخاطبان جامعه اسلامی در دانشگاه‌ها جهت جذب نیرو صورت گرفته است.
اتحادیه جامعه اسلامی سالانه یک دوره آموزشی، تشکیلاتی در نیم سال دوم و یک وره سیاسی در نیمه دوم سال برگزار می‌کند.

پویان راد: دفتر تحکیم وحدت جهت مدیریت فضای آموزشی و جذب نیرو در سطح دفاتر اتحادیه دوره‌های آموزشی را در دفاتر را اندازی کرده است که مرحله جذب اعضا در دفاتر را صورت می‌دهد.

پس از جذب اعضا و تثبیت آن‌ها در سطح دفاتر به دوره آموزشی و تشکیلاتی پنج مرحله‌ای «السابقون» راه پیدا می‌کنند که محتوا آموزشی یک ساله در سطح دفاتر و اتحادیه است. مرحله‌های فرد این دوره آموزشی به صورت مجازی و مرحله‌های زوج آن حضوری است که با ثبت نام و پاسخ به یک آزمون و مطالعه منابع محتوایی خاص دوره منتخبین به مرحله حضوری که در مشهد مقدس است دعوت می‌شوند که در ۴ روز در قالب کلاس‌های مهارتی، تشکیلاتی و محتوایی برگزار می‌شود. در مرحله مجازی سوم که حول محور مطالعه منابع معرفی شده اساتید است به مرحله چهارم که با برگزاری نشست‌های تخصصی به تفکیک واحد‌ها برگزار می‌شود. در مرحله پنجم نیز پروژه‌ای علمی حول محور واحد محول می‌شود؛ خروجی این دوره یک نیروی خبره از منظر محتوایی است که در یک سال آموزش دیده و در فضای کاری خود صاحب تحلیل و ایده نو جهت فعالیت است.

نکته مثبتی که در مقوله جذب و کادرسازی در دفتر تحکیم وحدت دیده می‌شود؛ استفاده از پتانسیل‌های ادوار این اتحادیه است که یک الگو مناسب برای اعضا است و باعث ترغیب اعضا به فعالیت تشکیلاتی می‌شود.

 

رسانه چه نقشی در رویکرد شما به نسبت جذب و کادرسازی داشته‌است؟
پویان راد: دفتر تحکیم وحدت با درنظر گرفتن اهمیت نشریات دانشجویی در سطح دفاتر و لزوم فعال بودن آن‌ها سیاست‌هایی را در نظر دارد. زیرا که نشریات دریچه مناسبی برای جذب نیرو و استفاده از بار محتوایی و مهارتی اعضا در قالب نشریه‌نویسی است.
اتحادیه با انتشار دو نشریه سراسری با کمک دفاتر به صورت منظم از نیرو‌های خبره و برگزیده نشریات در سطح دفاتر بهره می‌برد. این اعضا از جشنوار نشریات دانشجویی اتحادیه انتخاب می‌شوند که بستری برای رشد نشریات دفاتر و دیده شدن آن‌ها در سطح جنبش دانشجویی است.

محرمی: قوت اتحادیه انجمن‌های اسلامی در سطح رسانه‌ای به پشتوانه ادوار این اتحادیه است و به همین خاطر کادرسازی ویژه اتحادیه در فضای رسانه‌ای پرونده ویژه آموزشی این اتحادیه است. اتحادیه با برگزاری جشنواره نشریات دانشجویی جهت ترغیب و تشویق نشریات دفاتر برنامه‌ریزی‌هایی دارد که توجه دفاتر به این مقوله می‌تواند پتانسیل بسیار بالایی را جهت جذب در دفاتر ایجاد کند.

دفاتر خارج از تولید محتوای کتبی به سمت تولید محتوای صوتی و تصویری نیز حرکت کرده‌اند که نمونه سراسری آن نیز، کلیپ‌های «مستقل آنلاین» است که با همکاری تعدادی از دفاتر و اتحادیه به تولید محتوای با کیفیت تصویری می‌پردازد. اتحادیه با قالب‌های جدید محتوای رسانه‌ای مانند گفتگوی صریح با ادوار و «میز شفافیت» جهت انتقال تجربه و محتوا به اعضا دفاتر و ایجاد گفتمانی در راستای جنبش دانشجیی و جذب افکار عمومی به سمت این گفتمان به تولید محتوا در قالب صوتی و تصویری پرداخته‌ایم که تاثیرات بسیار مطلوبی را هم شاهد بوده‌ایم.

باید‌های جنبش دانشجویی در مقوله جذب و کادر سازی چه مسائلی است؟
محرمی: مسئله‌ای که جنبش دانشجویی در وضعیت فعلی با آن رو به رو است؛ عدم وجود یک منظومه فکری منسجم در بین دانشجویان تشکیلاتی است. عدم وجود منظومه فکری در قالب یک انبار فکری با انبوهی از مصادیق و اطلاعات سطحی در بین دانشجویان دیده می‌شود که این ثمره فعالیت‌های مصداقی و بی محتوای تشکل‌ها است. جنبش دانشجویی باید به مسائل، مبنایی ورود کند که نیاز جنبش دانشجویی شکل گیری یک منظومه فکری منسجم و گفتمانی است. منظومه فکری باید از مسائل مبنایی مانند: معرفت شناسی، نظام رفتاری بینشی شکل بگیرد و به مصادیق آن‌ها مانند عدالت، آزادی و مردم سالاری در نهایت هم پرداختن به مسائل تمدنی بپردازد. به نظر بنده مسئله‌ای که نیاز است به آن در جنبش دانشویی پرداخته شود مسائل تمدنی است که برای دست‌یابی به این منظومه فکری می‌توان از مباحث آقای خامنه‌ای و شهید آوینی استفاده کرد که ضرورت آن بسیار قابل ملاحظه است.

جنبش دانشجویی باید چاره‌ای اساسی جهت افزایش سرانه مطالعه دانشجویان تشکیلاتی بیندیشد و توجه کردن به ایجاد یک منظومه فکری صحیح که با مطالعه و تحقیق همراه است و عبور از ورود مصداقی به مسائل می‌تواند راه حلی برای رکود محتوایی جنبش دانشجویی در وضعیت فعلی باشد.

پویان راد: عدم مطالعه و بار محتوایی جنبش دانشجیی یکی از محسوس‌ترین ضعف‌هایی است که در یک دهه اخیر با آن روبه رو شده است.

پویایی و تاثیرگذاری که جنبش دانشجویی در گذشته داشته است در وضعیت فعلی با یک رخوتی همراه شده و ارتباط با بدنه جامعه و همراه شدن دغدغه‌ها جنبش دانشجویی با دغدغه‌های عامه مردم و ورود ریشه‌ای به مسائل باتوجه به دغدغه مردم می‌تواند نقطه عطفی برای ظهور و بروز بهتر جنبش دانشجویی در مسائل باشد. این ورود باید بر طبق یک گفتمان نظری و عملی صحیح باشد و از فعالیت‌های سطحی فاصله بگیرد.

آموزش و کادرسازی باید به سمتی برود که دانشجویان تشکیلاتی تک‌بعدی رشد نکنند؛ صرفا تئوریسین یا یک عضو مفید اجرایی را تربیت نکنیم؛ تقویت و ایجاد یک گفتمان نظری و عملی که هم بار محتوایی و هم اجرایی را بر عهده می‌گیرد راه حل امروز جنبش دانشجویی می‌تواند باشد.

کاظمی: جنبش دانشجویی باید از آموزش کاریکاتوری و یک وجهی فاصله بگیرد. تربیت و آموزش باید کاربردی باشد و تمام جوانبی که یک دانشجوی تشکیلاتی که قرار است مسئولیتی را برعهده بگیرد، پوشش دهد و از بار محتوایی گرفته تا مباحث اجرایی باید تخصصی و دقیق باشد. نکته قابل توجهی که در مسئله آموزش وجود دارد، در نظر گرفتن اخلاص معنویت اعضا در فعالیت‌های تشکیلاتی است. این مسئله که جوانان تشکیلاتی آموزش ببینند و تجربه کسب کنند که در آینده جز مسئولان نظام خواهند بود باید در کنار اخلاص در نیت و عمل قرار بگیرد و اگر از مقلوله معنویت غفلت شود تشکیلات و اعضا آن صرفا جهت رسیدن به مسئلیت و جایگاه اجتماعی فعالیت می‌کنند و آرمان و اهداف تشکیلات را هم هزینه رسیدن به خواسته‌های خود می‌کنند به ورطه‌ی منفعت طلبی در تشکیلات می‌رسند که منفعت‌طلبی یک آسیب بسیار جدی در تشکیلات است. توجه به معنویت در جنبش دانشویی مسبب ایجاد هم افزایی برای رسیدن به اهداف و اولیت‌های جنبش دانشجویی است.

 

فعالیت‌های تخصصی اتحادیه شما در حوزه کادرسازی چه بوده‌است؟
پویان راد: دفتر تحکیم وحدت چندین سال است که به صورت تخصصی به مسائل حوزه زنان و خواهران در تشکیلات ورود کرده است که در قالب نشریه تخصصی با محوریت زنان و سلسله جلسات به ارائه محتوای تخصصی به صورت دقیق تربیت نیرو کرده است.

سلسله جلسات «برهان» که با ورود جزئی و دقیق به مسائل فرهنگی و اجتماعی و نقد عملکرد شورای عالی انقلاب فرهنگی، به تولید محتوای دقیق پرداخته است و طبق سلسله جلساتی که با رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی داشته است با هماهنگی این شورا به بررسی علمی و دقیق مسئله نشاط در دانشگاه‌ها در قالب موضوع دانشگاه اسلامی پرداخته است.

در خصوص مسائل سیاسی نیز به سر فصل «مشارکت» ورود کرده‌است که شعار سالانه اتحادیه نیز با عنوان «نوسازی مشارکت و کارآمدی جمهوریت» ناظر به آن پرداخته است؛ سلسه جلساتی را با اساتید، نمایندگان مجلس و کارشناسان سیاسی داشته و در دیدار با رهبری نیز بولتن دفتر تحکیم وحدت در مقوله مشارکت را خدمت ایشان تقدیم کرده است.

محرمی: یکی از دلایلی که جنبش دانشجویی کمتر به سمت مسائل تخصصی حرکت کرده‌است، عدم درک جنبش دانشجویی از وضعیت ملی است. با اینکه شورا‌های دانشجویی محکوم به یک ساله بودن است و در یک سال فرصت فعالیت تخصصی قابل توجهی وجود ندارد، سعی شده است تا با مدیریت و ایجاد یک گفتمان غالب در واحد‌ها جرقه فعالیت‌های تخصصی مستمر در اتحادیه ایجاد شود. مانیفست اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل سراسر کشور که در خصوص عقلانیت انقلابی است در قالب یک گزارش کامل در دیدار رهبری با دانشجویان خدمت ایشان ارائه شد.

اتحادیه به مباحث بین المللی در سطح ستاد که به صورت تخصصی در قالب نشریات و همایش‌ها ورود کرده است و در خصوص مسائل اجتماعی و جهادی قرارگاه جهادی معین و طرح اشتراک مثبت را فعال کرده است.

در خصوص مسائل زنان نیز ورود تخصصی داشته‌ایم و با سرکار خانم خزعلی و ابتکار نیز جلساتی را برگزار کرده‌ایم.

اما با همه این‌ها در مقوله مباحث فرهنگی نه تنها اتحادیه نا بلکه تمامی ارگان‌های تاثیرگذار فرهنگی دچار ضعف هستند و همان‌طور که در ابتدا سخنان خود اشاره کردم ضرورت ورد به مسائل تمدنی و فرهنگی بسیار زیاد در بین فعالیت‌های جنبش دانشجویی دیده می‌شود.