اداره حفاظت محیط زیست هرمزگان به ندای دانشجویان لبیک گفت / راهکارهای حل معضل ورود آلودگی‌ها به آب‌های خلیج فارس

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، هانا چراغی؛* با وجود آنکه حدود ۵ سال است که فاضلاب‌های شهری و پساب آب شیرین کن‌ها به کرانه‌های ساحلی بندرعباس وارد می‌شوند، اما هیچ ارگانی آنطور که باید به این مسئله ورود نکرده است.

در همین راستا چندی پیش و برای چندمین بار، دانشجویان هرمزگانی این مسئله را مطرح کردند و خواستار رسیدگی به آن شدند و خبرگزاری دانشجو نیز پیگیری‌های بسیاری در این زمینه داشت، اما هیچ مقام مسئولی پاسخگوی این مطالبه گری دانشجویی نشد.

 

• ورود شبانه پساب های به خلیج فارس / از تبدیل خلیج فارس به دریاچه نمک جلوگیری کنید
• فاضلاب هایی که خلیج فارس را خفه می کند / مسئولان هرمزگان در خواب!

---

 

با پیگیری‌های مصرانه دانشجویان هرمزگانی و بعد از ارسال نامه‌های متعدد، در نهایت سازمان حفاظت محیط زیست استان هرمزگان در جوابیه‌ای، به نامه بسیج دانشجویی دانشگاه هرمزگان پاسخ داد. این سازمان در پاسخ به این مطالبه دانشجویان مبنی بر تدبیر مسئولین جهت جلوگیری از روند تخلیه پساب آب شیرین کن‌های صنعتی به دریا و آلودگی ناشی از آن، می‌گوید: مهمترین تدابیر اتخاذ شده در موضوع احداث آب شیرین کن‌ها، ضوابط استقرار صنایع و استاندارد‌های زیست محیطی و استفاده از تکنولوژی‌های روز نمک زدایی با تاکید بر تولید حداقل پساب و عدم صدور مجوز احداث آب شیرین کن در مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست و عدم صدور مجوز برداشت آب دریا و احداث آب شیرین کن در منطقه غرب بندرعباس و جایگزین شدن آن با استفاده از پساب‌های شهری است.

 

در این جوابیه ضرورت ایجاد واحد زیست محیطی یا واحد HSE با کلیه تجهیزات آزمایشگاهی در محل طرح در طی مراحل ساخت و بهره برداری با توجه به ماده ۳ آیین نامه ارزیابی زیست محیطی و اجرای کامل شیوه‌های پیشگیری، کاهش و کنترل آثار منفی زیست محیطی مرتبط با پروژه و برنامه مدیریت و پایش زیست محیطی، از دیگر موارد مورد تاکید مطرح شده است.

همچنین این اداره بر لزوم طراحی و اجرای محل آبگیری، حداقل در عمیق‌ترین عمق منطقه مورد اجرای طرح با رعایت کمترین آسیب پذیری بر اکوسیستم و بیومس دریا و در نظر گیری محل خروجی حداقل در عمق بیش از ۵ متر با تعهد مبنی بر نصب پخش کننده آب (دیفیوزر) با حداقل دو متر فاصله از بستر به منظور رقیق سازی هر چه بیشتر و بهتر پساب خروجی از سیستم‌های آب شیرین کن استفاده از پخشاینده‌های چند مجرایی تاکید دارد. علاوه بر این، خطوط تخلیه پساب باید در جایی نصب شود که امکان گرم شدن صدف‌های دریایی و گیاهان آبزی وجود نداشته باشد.

 

بنا بر ادعای سازمان حفاظت محیط زیست استان هرمزگان، کنترل خروجی پارامتر‌های فیزیکی و شیمیایی پساب آب شیرین کن به نحوی که کمترین اثر بر اکوسیستم دریا داشته باشد، الزامی است و محدود کردن عملیات لایروبی در زمان تخم ریزی آبزیان (لزوم تخلیه با غلظت بیش از میزان مشخص شده) طبق استاندارد‌های زیست محیطی خروجی پساب در صورتی مجاز است که افزایش کلراید، سولفات و مواد محلول منبع پذیرنده را در شعاع ۲۰۰ متری بیش از ۱۰ درصد افزایش ندهد. همچنین درجه حرارت باید به میزانی باشد که بیش از ۳ درجه سانتیگراد در شعاع ۲۰۰ متری محل ورود آن، درجه حرارت منبع پذیرنده را افزایش یا کاهش ندهد. در خارج از ناحیه اختلاط میانگین سطح اکسیژن غیرمحلول نباید بیش از ۱۰ درصد کاهش یابد.

همچنین مجری طرح موظف است مدیریت منابع آلاینده محیط زیست (پسماند، پساب، نشت ترکیبات خطرناک، آلاینده‌های هوا و ...) را در قالب یک طرح جامع به همراه زمانبندی به نحوی تدوین کند تا از آلودگی منابع محیط زیست (منابع آب‌های سطحی، آب‌های زیرزمینی، محیط زیست طبیعی، محیط زیست دریایی، محیط زیست انسانی و هوای محیط و صدا) جلوگیری شود. بدیهی است برنامه جامع تهیه شده می‌بایست قبل از مرحله بهره برداری طرح به این اداره کل ارائه و طبق آن عمل کند. مسئولیت هر گونه تخریب و آلودگی محیط زیست ناشی از فعالیت طرح تا شعاع تاثیرگذار و ضرورت جبران آن به نحو مقتضی در مراحل ساخت و بهره برداری بر عهده مسئول واحد است و مجری طرح ملزم به جبران خسارات وارده است.

از سویی، سازمان حفاظت محیط زیست استان هرمزگان در بخش دیگری از پاسخ به پرسش دانشجویان مطالبه‌گر هرمزگانی در خصوص شروع پروژه آب شیرین کن یک میلیون متر مکعبی در بندرعباس و تاثیرات ایجاد این آب شیرین کن در این مکان بر اکوسیستم دریا می‌گوید: بر کسی پوشیده نیست، ایران در منطقه خشک و نیمه خشک واقع شده و علاوه بر کم بودن میانگین بارش سالانه یا پراکندگی زمانی و مکانی و ناهمگون و نامناسب آن نیز مواجه است. به علت فقدان آب با کیفیت مناسب، شیرین سازی آب دریا عموما برای رفع مشکل آبرسانی به منظور تامین مصارف شهری و صنعتی خصوصا در مناطق جنوب و مرکز کشور در دستور کار دولت قرار داشته و در برنامه ششم توسعه نیز به صراحت به آن اشاره شده است. به طوری که طبق قانون برنامه ششم توسعه حداقل ۳۰ درصد آب آشامیدنی مناطق جنوب کشور می‌بایست از طریق شیرین کردن آب دریا تامین شود.

 

 

در همین راستا اداره کل حفاظت محیط زیست استان نسبت به بررسی دقیق گزارشات ارزیابی اثرات زیست محیطی طرح‌های آب شیرین کن اقدام کرده و کلیه موارد مربوط به الزامات زیست محیطی به مجریان طرح‌های مذکور اعلام شده است. یکی از این موارد اجرای طرح آب شیرین کن ساقی کوثر بندرعباس با ظرفیت ۴۵۰ هزار متر مکعب در شبانه روز در فاز اول به منظور تولید آب آشامیدنی و صنعتی استان‌های هرمزگان، کرمان و یزد و نیز تولید برق جهت توزیع به شبکه سراسری در ۳۷ کیلومتری غرب بندرعباس در دست احداث است.

لازم به ذکر است، طرح مذکور دارای گزارش ارزیابی اثرات زیست محیطی بوده و کارشناسان تخصصی سازمان حفاظت محیط زیست و کارشناسان سایر ارگان‌های مرتبط اجرایی و دانشگاهی با دقت نظر نسبت به مطالعه و بررسی گزارش مقدماتی اقدام و موارد عدم مغایرت با الزامات زیست محیطی را یادآور شده اند.

 

ناگفته نماند، شرکت مذکور ملزم به رعایت الزامات، قوانین و دستورالعمل‌های سازمان حفاظت محیط زیست و اجرای کامل شیوه‌های پیشگیری، کاهش و کنترل آثار منفی زیست محیطی مرتبط با پروژه و برنامه مدیریت و پایش زیست محیطی است.

 

همچنین شرکت مذکور ملزم به اجرای تمامی تاسیسات، تجهیزات و سیستم‌های کنترلی آلاینده‌های زیست محیطی پیش بینی شده در گزارش ارزیابی اثرات زیست محیطی قبل از زمان بهره برداری است. علاوه بر این، مجوز فاز دوم طرح (ظرفیت باقیمانده) پس از بهره برداری فاز اول و انجام پایش وضعیت محیط زیستی منطقه و ارائه گزارش بررسی آثار طرح توسط مجری، مجددا در کمیته ارزیابی اثرات زیست محیطی مطرح و مورد تصمیم گیری قرار خواهد گرفت.

سازمان حفاظت محیط زیست استان هرمزگان در بخش دیگری از این جوابیه، در خصوص امور در دست اجرای این سازمان برای مدیریت پساب و فاضلاب‌های شهری جهت جلوگیری از هدر رفت آب اظهار می‌کند: تصفیه خانه بندرعباس، بزرگترین تصفیه خانه استان هرمزگان است که طی ۱۳ سال گذشته با عملکرد نامناسب، روزانه حدود ۶۵ هزار متر مکعب پساب بدون کیفیت و خارج از محدوده استاندارد را به خور گورسوزان و در نهایت به دریا تخلیه کرده است. در این رابطه از سال ۸۵ تا ۹۶ پیگیری‌های متعددی با شرکت آب و فاضلاب استان، استانداران وقت، دستگاه‌های نظارتی استان و روسای وقت سازمان حفاظت محیط زیست انجام شده است.

 

برآیند تمامی پیگیری‌ها و مکاتبات اداره کل محیط زیست استان موجب شده است که موضوع آلودگی خور گورسوزان ناشی از عملکرد نامناسب تصفیه خانه و ورود روان فاضلاب‌های بافت‌های فرسوده و سکونتگاه‌های غیر رسمی هم از طریق استانداری و هم از طریق سازمان مورد پیگیری جدی قرار گیرد. در این رابطه می‌توان به مکاتبه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور با وزیر نیرو و وزیر دفاع اشاره کرد. همچنین تمامی معاونین سازمان حفاظت محیط زیست از سوی رئیس سازمان مامور به پیگیری جدی موضوع شده اند.

 

از سوی دیگر، از ابتدای سال ۹۷ برنامه بازسازی و ارتقا تصفیه خانه فاضلاب و افزایش شبکه فاضلاب شهر بندرعباس در محلات دو راهی ایسینی، درخت سبز، محله چاهستانی‌ها که از مهمترین منابع آلوده کننده خور گورسوزان بوده، در دستور کار شرکت آب و فاضلاب و سایر دستگاه‌های اجرایی استان قرار گرفت. در حال حاضر طرح‌های مذکور با حدود ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی در حال اجرا است. امید است با تخصیص اعتبارات لازم و اتمام پروژه‌های مذکور تا پایان سال ۹۸ آلودگی خور گورسوزان رفع و حاشیه خور مذکور به یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر بندرعباس تبدیل شود.

لازم به ذکر است، برای رفع معظل خورهای شهر بندرعباس، خصوصا خور گورسوزان، ضروری است جمع آوری فاضلاب بافت‌های فرسوده و سکونتگاه‌های غیررسمی به عنوان ضرورت ملی شناخته شده و ترمیم و بازسازی مناطق مذکور در اولویت اجرایی قرار گیرد. اجرای طرح‌های توسعه تصفیه خانه‌های فاضلاب شهر بندرعباس از جمله احداث تصفیه خانه فاضلاب شهرک پیامبر اعظم (ص) و تصفیه خانه شرق بندرعباس نیازمند بودجه ملی است.

اداره کل حفاظت محیط زیست استان هرمزگان با توجه به مفاد مندرج در ماده ۹ قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست مصوب ۵۸/۰۳/۲۸ و اصلاحیه مورخ ۷۱/۰۸/۲۴ که بیان می‌دارد «اقدام به هر عملی که موجبات آلودگی محیط زیست را فراهم کند ممنوع است» و همچنین بر اساس ماده ۱۴ آیین نامه جلوگیری از آلودگی آب مصوبه شماره ۱۸۲۴۱/ت ۱۷ مورخ ۷۳/۳/۱۶ هیئت وزیران، هر گونه تخلیه و پخش فاضلاب یا هر نوع ماده آلوده کننده در منابع متفرقه به آب‌های پذیرنده به میزان بیش از حد استاندارد را ممنوع اعلام می کند. البته همچنان شناسایی سایر منابع مولد آلودگی در سطح شهر بندرعباس و استان و افزایش نظارت‌های کارشناسی، اقدامات لازم در خصوص جلوگیری از بروز هر نوع آلودگی در دستور کار این سازمان قرار دارد.