برجام تحریمی بود که خودی‌ها تحمیل کردند

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو به نقل از پایگاه اطلاع رسانی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، ابراهیم متقی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران در چهارمین دوره نهمین طرح ضیافت رضوی در مشهد به تبیین رابطه نظام جمهوری اسلامی با آزادی و دموکراسی پرداخت و گفت: رسانه‌های بیگانه القا می‌کنند که جمهوری اسلامی در بن‌بست قرار دارد و نشانه‌های آزادی در آن محدود است، در حالی که دو مولفه آزادی و دموکراسی با هم پیوند خورده و بخشی از مبانی مربوط به اندیشه سیاسی در فضای مدرن را شکل داده است.

متقی تصریح کرد: به دو صورت می‌توان آزادی و دموکراسی را در نظام جمهوری اسلامی بررسی کرد؛ روش مقایسه‌ای که در آن جمهوری اسلامی با قبل از آن و با سایر کشور‌ها مقایسه می‌شود و روش نهادگرا که معتقد است کنش سیاسی زمانی اعتبار و تداوم دارد که مبتنی بر قواعد نهادی باشد و ارزش آنچه در قالب تحلیل نهادی قرار می‌گیرد این است که روابط را قاعده‌مند و پایدار کرده و نوسانات را از بین می‌برد، چرا که نهاد عامل اصلی درونی شدن روابط است.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه آزادی در هیچ جای دنیا مطلق نیست و همه جا با مسئولیت پیوند خورده است چنان که حقوق با تکالیف پیوند دارد، اظهار کرد: آزادی یعنی بتوانیم مطلوبیت‌ها، انتظارات و خواسته‌هایمان را بر اساس قواعد و نرم موجود تبیین و پیگیری کنیم نه در خلأ.

وی در ادامه به بررسی نشانه‌های آزادی در رژیم پهلوی پرداخت و افزود: از نشانه‌های آزادی، آزادی کار، انتخاب، نقش‌یابی اجتماعی و... است؛ در زمان پهلوی، دانشجویان حق مطالعه کتب دکتر شریعتی، رساله امام خمینی، تفاسیر و حتی یک کتاب رمان عادی را نداشتند و پیگرد قانونی یا زندان داشت، در حالی که امروز بحث اصلی فضای روشنفکری و وزارت ارشاد، افزایش سرانه مطالعه دانشجویان و انس با کتاب است. همچنین در دانشگاه پهلوی دانشجو نه حزب می‌توانست داشته باشد و نه رسانه و نشریه، اما امروز نشریات علمی پژوهشی در ایران حداقل ۷۰ عنوان هستند.

استاد دانشگاه تهران ادامه داد: از نظر گروه‌های سیاسی نیز در آن زمان صرفا دو حزب مردم و ایران نوین فعال بودند که توسط خود دولت اداره می‌شد و میزان مشارکت مردم، محدود و حق انتخابشان صفر بود؛ پاسخ رژیم هم این بود که نظام ما تک حزبی است هر کس خواست می‌ماند و هرکس نخواست از کشور خارج می‌شود و اصولا اعتراض و انقلابی هم صورت نمی‌گرفت، چون جامعه احساس می‌کرد چیزی به‌عنوان حق انتخاب ندارد. این در حالیست که نظام‌های سیاسی صرفا وظیفه دارند کنش سیاسی شهروندان را عقلانی کنند.

متقی انقلاب ایران را حاصل نادیده گرفتن آزادی، مشارکت و مردم‌سالاری در رژیم پهلوی دانست و گفت: یک انقلاب ناگزیر از پاسخ به نیاز‌های جامعه است، چرا که مشروعیتش با جامعه پیوند خورده است، ولی یک حکومت مبتنی بر کودتا لزوما چنین کاری نمی‌کند. انقلاب‌ها معمولا بعد از ۴۰ سال دچار استحاله شده و بازتولید نمی‌شوند، اما انقلاب اسلامی در گام دوم رو به شکوفایی است.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران اضافه کرد: در شرایطی که برخی مقامات کشوری با شنیدن دو دیدگاه انتقادی، آب دهانشان خشک می‌شود و دستشان می‌لرزد، رهبر معظم انقلاب در دیدار با جوانان که سرشار از انتقاد هستند نه‌تن‌ها نگرانی ندارد، بلکه به جوانان عشق می‌ورزد، چرا که آن‌ها را باور دارد و می‌داند انقلاب به دست آن‌ها به ثمر می‌رسد.

وی افزود: ما برای نیروی انسانی جامعه که یکی از مولفه‌های رشد است، خیلی کم وقت می‌گذاریم و سر کلاس فقط به دانشجویان درس می‌دهیم، در حالی که این برای یک نظام سیاسی پیشرو قابل قبول نیست؛ استاد باید دست جوان را گرفته و پا به پای خود ببرد، چرا که تحول بنیادین در اندیشه جامعه رسالت ماست.

متقی با تاکید براینکه ما باید با روش‌شناسی، زندگی کرده و جامعه را از فضای رویاپردازی که سمی مهلک است، خارج کنیم، اضافه کرد: امروز مشروعیت جمهوری اسلامی مبتنی بر مشارکت مردمی و دورنمای آن در بیانیه گام دوم علم‌گرایی است.

وی گفت: اینکه رهبر انقلاب از علم به سلطان تعبیر می‌کنند یک تعارف نیست بلکه اعتقادی درونی است. اگر امروز جمهوری اسلامی در برابر آمریکا بازدارندگی دارد، به دلیل اندیشه خوداتکایی است که سبب شده دانشجویان نسل جدید فعالیت‌های خود را در حوزه صنایع نظامی به گونه‌ای پیش برند که امنیت کشوری مانند ایران با ۵میلیارد دلار هزینه نظامی سالیانه، ۲۵ برابر امنیت عربستان باشد که بیش از ۸۰ میلیارد دلار در سال هزینه نظامی دارد.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران ادامه داد: ترامپ که برای همه جهان خط و نشان می‌کشد و می‌خواهد معادلات قدرت را به نفع خود تغییر دهد، امروز مقابل قدرت نظامی ایران زانو زده و اذعان دارد که ایران از قابلیت ابزاری لازم برای مقابله با تهدیداتش برخوردار است و این یک مساله بنیادین برای امنیت ملی ایران است؛ بنابراین دانشجویان به‌عنوان سرمایه‌های انقلاب باید کار علمی را جدی بگیرند، اما کار علمی کارآمد که قدرت، ثروت و نوآوری تولید کند.

وی موضوع اقتصاد را دومین محور بیانیه گام دوم انقلاب معرفی و تصریح کرد: این مهم نشان می‌دهد اگر مسئولان می‌خواهند نظام اسلامی بقا داشته باشد، باید مدیریت اقتصادی خود را اصلاح کنند؛ چالش ما مدیریت اقتصادی و تورم لجام گسیخته است که رویکرد رهبری برای حل آن، اقتصاد بومی و مقاومتی به معنای رشد قابلیت‌های داخلی برای تولید کالا و رسیدن به جایگزینی کالا‌های وارداتی است.

متقی خاطرنشان کرد: جالب است که وقتی ترامپ اقتصاد مقاومتی را برای آمریکا مطرح می‌کند، مردم و دانشگاه‌ها و مسئولان آمریکا درک می‌کنند و همراه می‌شوند، اما در کشور ما بااینکه طی هفت سال گذشته، بیش از نیمی از صحبت‌های رهبری در دیدار مسئولان، درباره اقتصاد مقاومتی بوده، هیچ عملکرد قابل ملاحظه را در این خصوص شاهد نیستیم.

این استاد دانشگاه عدالت را دیگر چالش پیش روی انقلاب اسلامی در گام دوم برشمرد و گفت: ضریب جیلی و شکاف‌های طبقاتی نشان می‌دهد مشکل اصلی عدالت ما در این است که مقام‌های اجرایی‌مان یک طبقه جدید را شکل داده و ارتباطشان با خدا، آخرت و انقلاب قطع شده است. ما زیرساخت‌های دموکراسی را شکل داده‌ایم، اما مسئولان از مردم و دانشجویان که ذاتشان عدالتگری است حساب نمی‌برند.

وی با بیان اینکه علم‌گرایی و عدالتگرایی باید محور اصلی تولیدات دانشگاهی در آینده باشد، بر تاکید رهبر معظم انقلاب مبنی بر نظارت دانشجویان بر عدم انحراف جهت‌گیری نظام اشاره و ابراز کرد: امروز نیرو‌های ضدعدالت در بدنه انقلاب و اجرایی کشور وجود دارند که منتقد جهتگیری‌های نظام بوده و تفکرشان این است که چرا با آمریکا رابطه نداریم؟ عربستان از ما جلوتر است و....

متقی با اشاره به اینکه چنین نخبگانی از چالش‌های اساسی فراروی رهبری هستند، افزود: اینکه رهبرانقلاب دانشجویان را پشتوانه نظام سیاسی می‌دانند تعارف و تبلیغ نیست، چرا که دانشجو درصدد تلاش هدفمند برای ساختن کشور و خودمدار است نه مانند برخی نخبگان، خودخواه که در سال ۸۸ مقابل رهبری قرار گرفته و هنوز به‌صورت پوشیده در بدنه نظام حرکت می‌کنند؛ نفوذ صرفا خارجی نیست.

استاد دانشگاه تهران در پاسخ یکی از دانشجویان مبنی بر جلوگیری از فعالیت احزاب اصلاح‌طلب در دانشگاه، یادآور شد: برخی گروه‌ها نمی‌توانند مشارکت سازمان یافته داشته باشند. من معتقدم جایگاه و فعالیت برخی اصلاح‌طلبان در جامعه بیش از آنچه هست که باید باشد و باید کاسته شود؛ حداقل تا زمانی که نسبتشان را با انقلاب، ساختار سیاسی و رهبری تعریف کنند. نمی‌شود چنین گروه‌هایی مسئولیت سیاسی داشته باشند و به نام نظام سیاسی، مازاد قدرت برای خود بسازند و در فضای دانشجویی گروه‌های دانشجویی را دنباله‌رو خود قرار دهند.

وی با بیان اینکه مخالف سیاسی شدن دانشگاه به معنای حزبی شدن هستم، اظهار کرد: مجموعه‌های جناحی و حزبی، مساله‌شان مساله ملی است، اما دانشجو می‌تواند گرایشات مختلفی داشته باشد؛ افراد باید مرزبندی ساختاری داشته باشند، اما دانشجویان نباید احساس تمایز جناحی داشته باشند. رویکرد نوگرایانه دانشجویی در طرح مسائل باید جدید باشد، ولی نباید انتظار داشت که دانشگاه حزبی و جناحی شود.

متقی در پاسخ یکی از دانشجویان درباره احتمال پذیرش برجام ۲، برجام را یک تراژدی بزرگ خواند و گفت: برجام نه یک قرارداد و نه یک توافق بین‌المللی، بلکه تحریمی بود که خود مقامات دیپلماتیک کشور به ما تحمیل کردند و بیانیه ۹ماده‌ای رهبری را کاملا نادیده گرفتند و حاصلی جز تشدید تحریم‌ها و از دست رفتن یک حوزه قدرت نداشت.

استاد دانشگاه تهران با انتقاد از طرح مساله برجام ۲ تصریح کرد: در برجام ۲ می‌خواهند قابلیت موشکی ما را بگیرند و اگر قدرت خود را واگذار کنیم خود را نابود کرده‌ایم؛ باید به مذاکره کنندگان گفت: حتی اگر می‌خواهید کشور را بفروشید طوری بفروشید که خانه‌تان را می‌فروشید؛ کدام انسان عاقلی خانه‌اش را تحویل می‌دهد و بعد منتظر دریافت وجهش می‌ماند؟ مساله اصلی تفکر جهان غرب، فرادستی بوده و این است که جهان سوم بَرده و کارگزار و مجری سیاست‌های اقتصادی و راهبردی آن‌ها باشد.

وی ضمن تاکید بر مطالعه خطبه شقشقیه امیرمؤمنان علی (ع)، به دانشجویان یادآور شد: هیچگاه در هیچ جا مرکزیت قدرت را نشکنید تا خودتان امنیت و آرامش داشته باشید؛ غربی‌ها دقیقا درصدد خدشه‌دار کردن این مهم هستند. امیرمؤمنان علی (ع) با همه انتقادی که به خلفا دارد در عین حال به عمر می‌گوید تو خلیفه مسلمانانی و باید در مرکزیت قدرت باشی.

متقی خاطرنشان کرد: در انتخاب بین سازمان و آزادی و امنیت و آزادی، باید سازمان را بپذبیریم، زیرا آزادی تا جایی پذیرفته است که در چهارچوب نهاد و قانون باشد؛ در جامعه ایران اگر روند‌های گریز از مرکز فعال شود دچار آشوب و بی‌قانونی می‌شویم.