پیوندی که چشم‌ها را رنگی می‌کند/ رشد روز افزون ایران در حوزه سلول‌های بنیادی چشم

به گزارش گروه فناوری خبرگزاری دانشجو به نقل از مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، به او گفتند که آسمان آبی و ابر سفید است. کوه قهوه‌ای و بال‌های پروانه رنگارنگ هستند. اما از وقتی به دنیا آمد تنها سیاهی می‌بیند. آبی، زرد، قرمز و سبز او جز سیاهی نیست، اما امیدوار است تا روزی سیاهی دیدگانش رنگ ببازد و دنیا را آنچه هست، ببیند.

چند سالی می‌شود که دانشمندان به وجود سلول‌های ویژه‌ای در بدن انسان پی بردند که دارای قابلیت نوسازی و تمایز به انواع سلول‌های بدن را دارد، بله صحبت از سلول‌های بنیادی است. سلول‌هایی که قرار است در درمان بیماری‌های ارثی و سرطانی نقش ویژه‌ای داشته باشند. در چشم انداز توسعه این علم امکان تولید و ترمیم بافت و بازسازی اعضای بدن و درمان بیماری‌های سرطانی و ارثی وجود دارد و به نظر می‌رسد دیری نمی‌پاید که با بهره‌گیری از این علم دیگر از دست دادن بافت و اعضای حیاتی بدن به فراموشی سپرده شود.

سلول‌های بنیادی سلول‌های ویژه‌ای هستند که می‌توانند بافت‌های صدمه دیده را احیا کنند دانشمندان بر این باورند که هر عضو داخلی بدن سلول‌های بنیادی خودش را دارد. به عنوان مثال سلول‌های بنیادی خونی می‌تواند خون، استخوان و حتی پوست بسازد یا اینکه سلول‌های بنیادی می‌تواند قلب فرد آسیب دیده را ترمیم کند و به حالت اولیه باز گرداند.

ایران نیز در زمره ۱۰ کشور برتر دنیااست که دانش سلول‌های بنیادی را در اختیار دارد. سلول‌هایی که دو ویژگی اصلی یعنی قدرت تکثیر و نوع زایی دارند و این که می‌توانند به سلول‌های دیگر تمایز پیدا کنند.

دانشمندان بر این باورند که ۷۰ بیماری صعب العلاج، بیماری‌های ارثی و سرطانی با دانش سلول‌های بنیادی قابل درمان است. در این میان سلول‌های بنیادی چشم حائز اهمیت است. بیماری‌های چشمی و بیماری‌های ارثی و مادرزادی با بازسازی سطح چشم از طریق پیوند سلول‌های بنیادی یا از طریق پروتز‌های قرنیه انجام می‌شود. صحبت از درمان بیماری‌های چشم است، بسیاری از مردم جهان و ایران با بیماری‌های چشمی دست و پنجه نرم می‌کنند. بر اساس آمار‌ها نزدیک به ۳۵ میلیون نفر از مردم دنیا نابینای مطلق هستند و حدود ۱۳۵ میلیون نفر کم بینایی دارند و در سال‌های آینده افراد زیادی دچار نابینایی یا کم بینایی می‌شوند.

پژوهشگران و محققان کشورمان نیز در زمینه درمان بیماری‌های چشمی رویا‌های بسیاری را محقق کردند. هفت سال از زمانی که نخستین پیوند چشم با سلول‌های بنیادی می‌گذرد، پزشکان توانستند دختر ۴ ساله‌ای که با تومور چشمی و درگیری در سه نقطه مغز، مایع مغزی نخاعی و مغز استخوان بود با سلول‌های بنیادی درمان کنند.

 

در حال حاضر بیماران زیادی با سلول‌های بنیادین چشم درمان می‌شوند. به گونه‌ای که تنها در مراکز دانشگاهی سالیانه تا ۱۰۰ مورد پیوند قرنیه انجام می‌شود. سلول‌های بنیادی در درمان بیماری‌های قرنیه و شبکیه بسیارگره گشاست. اگر سلول‌های بنیادی توسط خود فرد دهنده باشد تا ۹۵ درصد میزان پیوند قرنیه با موفقیت انجام می‌شود، اما اگرسلول‌های بنیادی از فرد دیگری باشد این موفقیت به ۷۵ درصد می‌رسد. سلول‌های درمانی در بیماری‌های قرنیه و شبکیه کاربرد فراوانی دارد، اما در بخش شبکیه به علت هزینه‌های زیاد بیشتر جنبه پژوهشی دارد.

در این میان ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در کنار سایر بازیگران این حوزه نقش خود را ایفا می‌کند و در تلاش است تا با برگزاری سمپوزیوم ها، حمایت از شرکت‌های دانش بنیان، اساتید و فعالان این حوزه و استفاده از ظرفیت‌های موجود در کشور گام‌های موثری در این حوزه بردارد.