وزرات ارشاد شایسته سیمرغ بهترین تماشاگر «سونامی قاچاق»

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو: عباس اسماعیل گل

این روز‌ها قاچاق نسخه با کیفیت فیلم‌های سینمایی ایران در فضای مجازی به یک اپیدمی تبدیل شده است و انگار هر هفته برخی مخاطبان سینما منتظر انتشار غیررسمی یکی از فیلم‌های روز سینمای ایران در فضای مجازی هستند تا بدون هزینه و در اولین فرصت فیلم مورد نظرشان را به صورت غیرقانونی تماشا کنند و از سوی دیگر قاچاقچیان این فیلم‌ها بدون هیچ زحمتی منتظر می‌مانند تا فیلم ساخته شود که در بهترین فرصت روانه فضای مجازی کنند.

مهم‌ترین نکته‌ای که در سونامی قاچاق فیلم‌های سینمای ایران در چند ماه اخیر به چشم میخورد بی تفاوتی و عدم مسئولیت پذیری مسئولان سازمان سینمایی کشور است بطوری که پس از قاچاق هر فیلم که با اعتراض سازندگان آن مواجه میشود و برخی‌ها انگشت اتهام را به سازمان سینمایی نشانه میگیرند، مسئولین سازمان سینمایی و وزارت ارشاد با عدم پاسخگویی به شبهات این اتفاق بدجوری با اعصاب اهالی سینما بازی میکنند. در ادامه این گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو ضمن مرور فیلم‌های شاخصی که قربانی این اتفاق شده اند به نقاط اشتراکی در نحوه قاچاق فیلم‌ها رسیده است که این نقاط می‌تواند سرنخی مناسبی برای مسئولین رسیدگی به سونامی قاچاق فیلم‌ها باشد که در نظرتان میگذرد:

 

 

 

فیلم سینمایی «رستاخیز» به کارگردانی احمدرضا درویش تنها چند روز آن هم چند سال گذشته رنگ پرده را به خود دید که در پی برخی اعترضات نسبت به نشان دادن چهره حضرت عباس (ع) در فیلم خیلی زود از پرده سینما‌ها به پایین کشیده شد و پس از گذشت سال‌ها به علت عدم تن دادن کارگردان نسبت به اصلاح فیلم، هنوز این فیلم موفق به اکران نشده است و محمدرضا درویش نیز دو سال پیش در گفتگویی ضمن پافشاری بر نسخه اصلی فیلم از قهر خود درفیلمسازی خبر داد و گفت: «اولا مطالبه حقوقی فیلم باید مورد نظر قرار بگیرد. رفتاری که با سرمایه گذاران شده است، غیرقانونی و غیراخلاقی است. بحث دیگر معنوی است که بیشتر این حق به کارگردان فیلم مربوط می‌شود. بالاخره کسانی که جمع شدند و فیلم را با هدایت فیلمساز و اعتماد به او ساختند، حقوقی دارند و باید زحمت آن‌ها توسط مردم دیده شود و مورد ارزیابی قرار بگیرد. به همین دلیل بنا به حرمتی که برای منزلت مضمون فیلم «رستاخیز» قائل هستم عنوان کردم تا وقتی که تکلیف فیلم «رستاخیز» از حیث حقوقی و نمایشی مشخص نشود، دیگر فیلم نخواهم ساخت.».

اما این پایان کار نبود و احمدرضا درویش طی این سال‌ها بر موضع خود پافشاری کرد تا در نهایت بتواند نسخه بدون اصلاح و سانسور فیلمش را در پرده سینما‌های کشور نظاره کند، اما به یکباره ورق برگشت و آن اتفاقی که درویش فکرش را هم نمیکرد به یکباره رخ داد و نسخه اصلی و باکیفیت فیلم در در شبکه اجتماعی فیلتر شده «یوتویوب» و با دوبله عربی منتشر شد که این اتفاق با واکنش احمدرضا درویش مواجه شد و این کارگردان در یادداشتی نوشت: «اکنون پس از سپری شدن بیش از چهار سال از توقیف فیلم «رستاخیز» و همزمان با شام غریبان شهدای کربلا (۱۳۹۸) نسخه‌ی معیوب این فیلم با نام «القربان» در اقدامی غیراخلاقی و غیرقانونی به فضای مجازی و سایت‌های اینترنتی راه یافته است. راهزنانِ عرصه‌ی هنر و فرهنگ با بستن قاب تصویر (کادر)، نشانِ حک شده (واترمارک) بر روی تصاویر و عنوان‌بندیِ (تیتراژ) انتهای فیلم که حاوی اسامی عوامل و سرمایه‌گذاران فیلم بوده است را حذف کرده‌اند. متأسفانه چند روزی از این سرقتِ فرهنگی سپری شده، صد‌ها هزار نفر فیلم «القربان» را دیده‌اند و بنا بر قرائن موجود، میلیون‌ها نفر با پرداخت هزینه به شبکه‌های اینترنتیِ خارجی به تماشای آن نشسته‌اند! صیانت از سرمایه‌های معنوی، هنری و فرهنگی وظیفه‌ی ذاتیِ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان سینمایی است. متأسفانه این دو نهاد دولتی در مسئله‌ی رستاخیز، با فرافکنی و انفعال، به مکاتبات و مطالباتِ اینجانب و سازندگان «رستاخیز» بی‌اعتنا بوده و هستند. اکنون وقت آن است که آنان از خواب غفلت بیدار شوند و در برابر هویتِ به یغما رفته‌ی فیلم عاشورایی رستاخیز، از خود عکس‌العملی معنی‌دار نشان دهند.

از همه‌ی نهاد‌های انتظامی و اطلاعاتی، وزارت امور خارجه، وزارت کشور، معاونت حقوقی رئیس جمهور و دیگر دوائرِ مرتبط، درخواست می‌کنم که ضمن واکاوی و پیگیری موضوع از مجاری داخلی و خارجی، نسبت به کشفِ منشأ این سرقتِ فرهنگی اقدام کنند و هرچه سریع‌تر از انتشارِ این عملِ حرام و گستاخانه جلوگیری نمایند.».

اما این یادداشت درویش که نوک تیز انتقادات را به سمت وزارت ارشاد و سازمان سینمایی نشانه رفته است هم با پاسخ و واکنش قابل توجهی از سوی مسئولین مرتبط مواجه نشد و نسخه با کیفیت این فیم همچنان در سایت «یوتویوب» موجود است و حذف نشده است.

 

 

 

فیلم سینمایی «رحمان ۱۴۰۰» به کارگردانی منوچهر هادی در سبد اکران نوروز ۹۸ قرار داست و به لطف حضور ستاره‌های سینما و تلویزیون توانست به فروش فوق العاده‌ای در اکران بدست آورد و درست در روز‌هایی که این فیلم سینمایی رکورد‌های فروش سینما را یکی پس از دیگری جابجا میکرد به علت یک تخلف در عدم رعایت ممیزی فیلم از سوی وزارت ارشاد توقیف شد، فیلم «رحمان ۱۴۰۰» که طی مدت اکران با انتقاد شدید رسانه‌ها مبنی بر محتوای غیراخلاقی آن مواجه بود با توقیف فیلم توسط وزارت ارشاد در کمتر از چند روز پس از توقیف، نسخه با کیفیت و بدون سانسورش در فضای مجازی پخش شد.

در ابتدا برخی این اتفاق را امری عامدانه از سوی سازندگان فیلم می‌دانستند که اکنون که فیلمشان توقیف شده و از سویی به فروش قابل توجهی در سینما هم دست پیدا کرده اند دیگر قید پخش احتمالی اش در شبکه نمایش خانگی را زده اند و فیلم را روانه فضای مجازی کرده اند، اما بلافاصله انتشار نامه سرگشاده منوچهر هادی، کارگران فیلم درباره قاچاق «رحمان ۱۴۰۰» موضوع را پیچیده‌تر کرد. هادی در این خصوص نوشت: «نسخه قاچاق رحمان ١٤٠٠ وارد بازار شده و متنی به دروغ از طرف من درکانال‌ها پخش شده که راضی هستم که این فیلم دیده بشه. مالکیت فیلم متعلق به تهیه کننده علی سرتیپی هست و قطعا ایشان و من به عنوان کارگردان راضی نیستیم کسی بدون مجوز نسخه قاچاق رو تماشا کنه. دوستان خواهشا اطلاع رسانی کنید که دیدن این فیلم حرام است در شرایط فعلی. مدیران ارشاد تا این لحظه پاسخگو نبودند، ولی هنگام توقیف فیلم همگی بسیج شدند و یک روزه فیلم رو از روی پرده پایین کشیدند.»

منوچهرهادی با انتشار این نامه توپ را به زمین وزارت ارشاد انداخت و معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی در معدود واکنش‌های اخیرشان نسبت به قاچاق فیلم‌ها در اظهارنظری قابل تامل گفت: «بلافاصله پس از اطلاع از این موضوع، اقدامات لازم را انجام داده‌ایم و امروز هم از طریق مراجع قضایی از پخش‌کننده این فیلم در فضای مجازی شکایت می‌کنیم. سید محمد مهدی طباطبایی‌نژاد توضیح داد: انتظار سینماگران از ما این است و وظیفه جدی خود هم می‌دانیم که با ابزار قانونی که در اختیار داریم بازدارندگی لازم را در مقابل پخش‌های فاقد حقوق مالکانه ایجاد کنیم تا حقوق سازندگان آثار سینمایی حفظ شود. البته نسخه‌ای که از این فیلم منتشر شده با کیفیت و بدون آرم است و این موضوع برای اهل فن، به اندازه کافی گویاست. از نظر ما انتشار این نسخه غیرقانونی علاوه‌بر خسارتی که به صاحبان فیلم زده است یک جرم نیز مرتکب شده، زیرا فیلمی بدون اصلاحات را منتشر کرده است قاعدتا الان کسانی که نسخه اصلی در اختیارشان بوده در محضر دادگاه پاسخگو خواهند بود.»

در اظهارنظر معاون سازمان سینمایی دو نکته مبهم وجود دارد یکی اینکه هیچ وقت سازمان سینمایی اشاره نکرده اند که وقتی به قول خودشان از هویت متولیان قاچاق فیلم اطلاع ندارند از چه کسی و کسانی از طریق مراجع قضایی شکایت میکند و نکته دوم آنکه با گذشت حدود سه ماه از انتشار این مصاحبه هیچ توضیحاتی در خصوص سرانجام رسیدگی این شکایت به دادگاه ارائه نداده اند.

 

 

 

 

فیلم سینمایی «متری شیش و نیم» همزمان با نوروز سال جاری اکران خود را آغاز کرد و بعد از ۲۳ هفته نمایش در حالی که با فروش ۲۷ میلیارد تومانی در روز‌های پایانی اکران بود، قاچاق شد. همین موضوع سبب شد بلافاصله مجوز انتشار این فیلم در شبکه خانگی صادر شود. این در حالی است که تهیه‌کننده فیلم اعلام کرده بود قصد داشته‌اند در پایان سال جاری یا اوایل سال بعد برای انتشار «متری شیش و نیم» در شبکه خانگی اقدام کنند، اما با قاچاق نسخه با کیفیت و بدون سانسور فیلم مجبور به جلو انداختن زمان انتشار فیلمش در نمایش خانگی شد و ساداتیان، تهیه کننده فیلم در خصوص قاچاق فیلمش ضمن شدیدترین انتقادات از وزارت ارشاد اینچنین واکنش نشان داد: «پیش از این قصد داشتیم نسخه شبکه خانگی را در پایان سال جاری یا اوایل سال آینده منتشر کنیم، اما با توزیع کپی غیرقانونی این فیلم برنامه ریزی‌ها تغییر کرد و برای جلوگیری از توزیع هر چه بیشتر این کپی اقدام به انتشار قانونی نسخه شبکه خانگی کردیم. من یک درصد هم شک ندارم که فیلم ما از وزارت ارشاد به دست افراد شبکه قاچاق افتاد. ما فیلم‌مان را تاریخ زدیم که چه روزی و با چه منظوری به ارشاد دادیم، که بعد دیدیم همان نسخه بیرون آمده است. قبل از شروع یک میزگرد از آقایی که جامعه شناس بود پرسیدم که فیلم را کدام سینما دیدند که ایشان گفتند فیلم را در سینما ندیدند و یکی از دوستان ارشاد فیلم را ایشان داده و فیلم را در خانه دیده اند! از ایشان اسم فرد را پرسیدم که گفتند، چون با واسطه فیلم را گرفته اند اسم فرد را نمی‌دانند و قرار شد به من خبر دهند. بعد از یکی دو روز بعد به ایشان زنگ زدم که اسم فرد را بپرسم، اما ایشان گفت که لطفا پیگیری نکنید و تلفن را قطع کردند. من به ضرس قاطع این را معتقدم که مدیران و پرسنل وزارت ارشاد در محافل می‌نشینند و پز می‌دهند که ما نسخه بدون سانسور «متری شیش و نیم» را دیده‌ایم و بعد به آن‌ها گفته‌اند فیلم را بیارید تا ما هم ببینیم و همین طور کپی‌های فیلم در اختیار افراد مختلف قرار گرفته است.»

سعید روستایی، کارگردان فیلم «متری شیش و نیم» هم نسبت به قاچاق فیلمش واکنش تندی نشان داد و نوشت: «حدود بیست سال از زمانی که نسخه بی‌کیفیت فیلم‌ها داخل بسته‌بندی‌های بی‌قواره کنار خیابان‌ها به فروش می‌رسید، گذشته. در این بیست سال تکنولوژی چند برابر هزاره‌های سابق پیش رفته، سینما قلب ماهیت یافته، مجاز و واقعیت روی پرده‌ها غیرقابل تفکیک شده، اما ما هنوز پا در گِل رسیدن به حقوق اولیه‌ی خود هستیم. «نسخه بازبینی ارشاد» چطور به دست شبکه‌های ماهواره‌ای رسیده؟ رسم امانت چه شد؟ دلخور از این نیستم که در این تنگنای اقتصادی، کسانی بی‌مزد و منت به تماشای فیلم بنشینند و اوقات خود را خوش کنند. دلخوری این‌جاست که بی‌رسمی ممیزان و خیانت در امانت عادی شود. به آن‌ها که نسخه غیرقانونی فیلم را دیده یا خواهند دید می‌گویم سرتان سلامت و به آن‌ها که محصول خون‌دل خورده ما را روانه بازار کرده‌اند عرض می‌کنم روی‌تان سیاه، راه و رسم‌تان مرده و بی‌رهرو باد.».

اما این پایان ماجرا نبود و مسعود نجفی، مدیر کل روابط عمومی سازمان سینمایی نسبت به این اظهارات واکنش نشان داد و گفت: «طبیعی است که اگر ادعای آقای ساداتیان مبنی بر عرضه غیرقانونی فیلم از طریق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اثبات شود، حتما مطابق قانون با عوامل خاطی به دلیل خیانت در امانت برخورد سخت صورت خواهد گرفت و در صورت عدم اثبات، قاعدتاً ایشان باید تبعات حقوقی این هتک حیثیت را بپذیرند.»

بحث‌ها و جدل‌های سازندگان «متری شیش و نیم» با مسئولین وزارت ارشاد پس از چند روز تب و تاب به پاینا رسید و همانمطور که پیش بینی میشد وعده‌های مسئولین وزارت اشاد و سازمان نمیایی مبنی بر رسیدگی به این مشکل هم تا به امروز عملی نشده است.

 

 

 

فیلم سینمایی «سرخپوست» هم در روز‌های پایانی اکرانش قاچاق شد و سازندگانش مجبور شدند برای جلوگیری از ضرر و زیان بیشتر، نمایش فیلم در شبکه نمایش خانگی را جلو بی اندازند. نحوه قاچاق فیلم «سرخپوست» یک تفاوت مهم با سایر آثار قاچاق شده سینمای در چند ماه اخیر دارد و آن اینکه نسخه‌ای که در فضای مجازی پخش شده است، نسخه اصلی فیلم نیست و فیلم از روی پرده سینما گرفته و پخش شده است که در نتیجه یک نسخه بی کیفیت از «سرخپوست» قاچاق شده است.

به هر حال همین انتشار نسخه بی کیفیت هم صدای نیما جاویدی، کارگردان «سرخپوست» را در آورد و نوشت: «صفحات مجازی پر شده از نسخه غیرقانونی و بی کیفیت فیلم «سرخ پوست» که از روی پرده برداشته شده است. متاسفانه برخورد با سارقین و قاچاقچیان فیلمه سینمایی در فضای مجازی به هیچ وجه قاطعانه و جدی نیست و دزدان با وقاحت و خیال راحت حالا دیگر فیلم‌ها را از روی پرده سینما! می‌دزدند و انگار نه انگار! نگذاریم این دزدی و بالا رفتن از دیوار سینما تبدیل به امری عادی شود. باور کنید کار به جایی رسیده که بیم تجری می‌رود و امنیت و آرامش صاحبان فیلم‌ها مختل شده است. به نمایندگی از طرف بیش از یکصد نفر از عوامل و دست اندرکاران فیلم سینمایی «سرخ پوست» که ماحصل تلاش شبانه روزی‌شان در روز روشن به یغما رفته از متولیان محترم برقراری امنیت در این حوزه می‌خواهم یک بار برای همیشه با برخورد قاطع و سریع خود ضمن برقراری آرامش به این اوضاع خاتمه دهند که دیگر دزدان مال مردم جرئت نکنند چنین بی پروا و گستاخانه در روز روشن اموالمان را به تاراج ببرند.».

اما این واکنش تند کارگردان «سرخپوست» هم با واکنش قابل تامل از سوی مسئولین سازمان سینمایی و وزارت ارشاد مواجه نشد.

 

 

 

شاید یکی از عجیب‌ترین اتفاقات سینمای دنیا طی یک روز در ایران رخ داد و در اتفاقی بی‌سابقه در سینمایی ایران، نسخه باکیفیت ۳ فیلم در کمتر از یک شبانه‌روز قاچاق شد. با لو رفتن ۳ فیلم در کمتر از یک شبانه‌روز که به نوعی در فضای سینمای ایران بی سابقه است، امسال تقریباً فیلم مهمی باقی نمانده است که نسخه قاچاق آن قبل از توزیع در شبکه خانگی به طور غیر قانونی منتشر نشده باشد اکنون در تداوم این موج عجیب طی ۲۴ ساعت سه فیلم «خانه پدری» (دو روز مانده به پایان اکرانش) با قاچاق نسخه باکیفیت و بدون سانسور مواجه شد. همچنین نسخه باکیفیت «شبی که ماه کامل شد» که عنوان for the review بر آن درج شده (واترمارک) در فضای مجازی منتشر شده است. «قصر شیرین» نیز سومی فیلمی بود که با یک برچسب خاص در سمت چپ تصویر به سرقت رفته و قاچاق شده و از سرویس‌های VOD خارجی نظیر یوتیوب و تلگرام سر درآورده است.

مسلما با ادامه این روند که قاچاق این فیلم‌ها موج تازه‌ای از نگرانی‌ها درباره امنیت سینمای ایران به وجود آورده است، کمتر رمایه گذاری حاضر میشود ریسک سرمایه گذاری در سینمایی که متولی پاسخگویی ندارد را داشته باشد.

یکی از نکات عجیب و مشکوک در قاچاق این فیلم‌های ارائه نسخه باکیفت و بدون سانسور همه این فیلم‌ها است که این موضوع نشان دهنده آن است که می‌تواند پشت پرده این قاچاق‌ها یک شبکه منظم و پیچیده باشد، شبکه‌های که در یک سیاست مشترک، درست در روز‌های پایانی اکران فیلم‌ها و قبل از ورود فیلم‌ها به نمایش خانگی نسبت به انتشار نسخه باکیفیت فیلم‌ها اقدام میکنند، مسئله‌ای که نشان میدهد این قاچاقچیان نامحترم چقدر با سیاست و نظم خاصی برنامه‌های خود را پیش میبرند درست برعکس مسئولین محترم وزارت ارشاد و سازمان سینمایی.

در نتیجه با ادامه این سونامی عجیب در سینمای ایران باید دید در نهایت مسئولین وزارت ارشاد و سازمان سینمایی پاسخ‌های روشن و شفافی نسبت به این اتفاقات اخیر می‌دهند یا هچنان سیاست سکوت و کلی گویی را در پیش خواهند گرفت و با ادامه واکنش‌های منفعل خود، سینمای ایران را به حیات خلوت همیشگی سودجویان بدل میکنند و شاهد و نظاره گر نابودی کامل اقتصاد ورشکسته سینمای ایران خواهند بود.