استرسی، مافیایی، کم‌اعتبار / چرا کنکور باید حذف شود؟

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو-محمدکاظم داودی؛ چهارده سال است که در زمینه کنکور و هدایت تحصیلی فعال است و در این مدت با دانش‌آموزان کنکوری و مشکلات کنکور آشنا شده است. همین باعث شده که پس از مدتی، کنکور را به‌عنوان یک دغدغه‌ بزرگ جدی‌تر دنبال کند. سال ۸۷ به‌همراه دانش‌آموزانش مجدداً در کنکور شرکت می‌کند و در رشته مدیریت آموزشی دانشگاه تهران ادامه تحصیل می‌دهد. به‌مرور و همزمان با خواندن درس‌های دوره کارشناسی و ارشد مدیریت آموزشی، طرح مهمی که به خاطرش وارد این رشته شده بود را پیگیری می‌کند و امروز پس از سال‌ها، این طرح را کامل و آماده اجرا می‌داند. میثم نهنگی، پژوهشگری که مدعی است برای کنکور جایگزینی دارد، طرحی که نسبت به طرح‌های موجود انتخاب دانشجو برای دانشگاه‌ها هم عادلانه‌تر است و هم برای آموزش‌وپرورش کم‌پول ما ارزان‌تر و هم علمی‌تر.

 

 

---

 

بحث جدی این حوزه سوءاستفاده مافیای کنکور از بچه‌هاست، که عدد بسیار سنگینی هم است. برای خدمات کمک‌آموزشی من تا ۱۲۰۰ میلیارد تومان گردش مالی در سال را هم شنیده‌ام، ولی این‌که این عدد تا چه حد درست است و در چه زمینه‌هایی مثل فروش کتاب و فیلم آموزشی و برگزاری آزمون و خدمات مشاوره است، اطلاعات دقیقی در دست نیست. اما اساس عملکرد این مافیا بسیار ساده است. آن‌ها استرس‌فروش هستند! با انواع روش‌ها از تبلیغات رسانه‌ای تا صحبت‌های دبیران در کلاس، در داوطلبین استرس ایجاد می‌کنند و محصولات و خدمات خود را برای رفع آن استرس‌ها عرضه می‌کنند. اگر پای درددل و صحبت بچه‌ها و خانواده‌هایشان باشید، بسیاری از این‌ها در پایان کنکور احساس سرکیسه‌شدن می‌کنند؛ یعنی احساس می‌کنند که کلاه گشادی سرشان رفته و پولشان خورده شده است؛ و متاسفانه باید قبول کنیم که این احساس واقعیت دارد و درست است. برایتان مثالی بزنم، همین امسال پانسیونی در  شهر تهران، قبولی تضمینی رشته تجربی را تبلیغ می‌کند، با مبلغ ۱۲۰ میلیون تومان برای یک سال تحصیلی! اقوام یکی از شاگردان من منزل خود را فروخته بود و از صاحب‌خانه به اجاره‌نشین تبدیل شده بود تا پول تهیه کند. آن‌جا رفته بود و ثبت نام کرده بود برای قبولی تضمینی رشته‌های برتر گروه تجربی. به اصرار شاگردِ من برای مشورت نهایی به من مراجعه کردند. من نگاه می‌کردم که بدانم این تضمین چه شروطی دارد و چه مواردی دارد که اگر داوطلب آن‌ها را انجام ندهد، از ضمانت خارج می‌شود. مثلاً یکی از مواردش این بود که دانش آموز به هیچ وجه حق غیبت ندارد، یا هر روز دانش‌آموز باید طبق ساعت تعیین‌شده مشاورین مطالعه داشته باشد، که روز تعطیل  ۱۴ ساعت است و روزی  از مدرسه به خانه می‌رود حدود ۷ ساعت. اولیا هم امضا می‌کنند و برای تضمین آینده فرزند خود بعضاً با دشواری فراوان این مبلغ را پرداخت می‌کنند، اما نمی‌دانند اگر شما یک روز این موارد را رعایت نکردی آن قرارداد ضمانت فسخ می‌شود! خب مگر می‌شود هر روز تعطیل بلااستثناء ۱۴ ساعت درس خواند؟ دانش‌آموز کنکوری هم آدم است! ممکن است یک روزی هم مریض باشد؛ یک اتفاقی برایش بیفتد؛ فوت عزیزی، مسافرتی و یا بیماری... بالاخره از این مسائل هست. قاعدتاً نمی‌شود این تصور را داشت که یک دانش‌آموز مثل ربات هیچ نیاز روحی و جسمی پیدا نکند و پیوسته طبق ساعت ارائه شده درس بخواند.

 

 

---

 

‌ می‌دانید در سطح جهان دانش‌آموزان ایرانی خیلی بیشتر از دانشجویان ایرانی تحویل گرفته می‌شوند؛ مثلاً وقتی تیم المپیاد دانش‌آموزی‌مان جایی می‌رود خیلی متفاوت است تا وقتی‌که تیم المپیاد دانشجویی ایران جایی می‌رود. دانش‌آموزان ما معمولاً ازلحاظ سطح علمی در جهان حرف برای گفتن دارند. دلیلش هم سطح تدریس بالا و انگیزه بالاتری است که بچه‌ها در مقطع متوسطه دارند، اما در کنار این، فرآیند‌هایی برای بچه‌ها طراحی نکردیم که بفهمند برای چه این فشار را تحمل می‌کنند و به‌نوعی ازلحاظ روانی بازیابی شوند و خسته وارد دانشگاه نشوند. همه می‌گویند مسیر ورود از آموزش‌وپرورش به آموزش عالی مثل حرکت در  قیف برعکس است. مثال جالبی است؛ در ابتدا سخت و بعد از آن رها. سخت وارد دانشگاهش می‌شوی، چون کنکور سختی دارد، ولی بعدش رها هستی. درحالی‌که همه‌جای دنیا، حداقل کشور‌هایی که ازلحاظ آموزشی پیشرفته هستند و حرفی برای گفتن دارند، این فرایند مانند عبور از سر گشاد قیف به سمت سر تنگ قیف است؛ یعنی همه دبیرستان و مقطع متوسطه را راحت جلو می‌آیند و هر چه جلوتر بیایند سخت‌تر می‌شود.

 

قیف معکوس ما و سختی ورود به دانشگاه جان و توان بچه‌ها را می‌گیرد و مطالعه‌زده‌شان می‌کند؛ همچنین باعث می‌شود دانش‌آموزان را به سمت حفظیات و استفاده از چهارچوب‌های تکراری برای حل مسائل ببرد و فرصت‌های نوآوری و خلاقیت را از آنان می‌گیرد. در آزمون کنکور زمان محدود است و سوالات باید در نهایتاً ۹۰ ثانیه حل شوند. این‌طور نیست که شما در پاسخ آزاد خلاقیت داشته باشی و برداشت خودت را از این موضوع بگویی یا برای این مسئله‌ای راه‌حل ابداع کنی. هر چه مربوط به خلاقیت باشد جلویش را می‌گیریم. پس فشار و استرس، به‌اضافه عدم خلاقیت، به‌اضافه تکیه‌بر حفظیات، جمع این‌ها باعث می‌شود که بچه‌های ما با یک عادت‌های بدی وارد دانشگاه شوند و همان می‌شود که دانشگاه‌های کشور ما نسبت به کشور‌های دیگر، با آنکه دانش‌آموزان قوی‌تری دارد، ولی عقب می‌افتند.