مهندسی بیماری ابولا روی میکروچیپ / نخستین مدل انسانی ابولا تولید شد

به گزارش خبرنگار فناوری خبرگزاری دانشجو، فاطمه صائبی صفت- بیماری ابولا یک بیماری ویروسی است که در سال‌های اخیر ده‌ها هزار نفر جان خود را به خاطر آن از دست داده‌اند. این ویروس اندام‌های مختلف بدن را درگیر می‌کند و در موارد بسیاری منجر به مشکلات عروقی و نشت خون از رگ‌ها و افت فشار شدید می‌شود که مرگ‌آور است.

گروه تحقیقاتی به مدیریت پروفسور علیرضا مشاقی موفق شدند با استفاده از فناوری «اندام روی تراشه»، نخستین مدل انسانی بیماری ابولا را تولید کنند. اندام روی تراشه، یک فناوری جدید است که در آن اندام‌های بدن انسان را در ابعاد کوچک روی تراشه‌های کوچک بازسازی می‌کنند. این اندام‌های بازسازی شده کاربرد‌های متعددی در تشخیص بیماری‌ها دارند و می‌توانند جهت تست روش‌های درمانی جدید مورد استفاده قرار بگیرند.

این فناوری می‌تواند جایگزین مدل‌های حیوانی در پژوهش‌های پزشکی شود. این امر بخصوص در بیماری‌هایی مثل ابولا که در آن‌ها کار با مدل حیوانی بسیار مشکل و گران است می‌تواند انقلابی ایجاد کند.

نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که تراشه بیماری ابولا می‌تواند به تشخیص زود هنگام و تعیین شدت بیماری کمک کند. همچنین به کمک این فناوری دو داروی جدید برای بیماری ابولا مورد آزمایش قرار گرفت که نتایج بسیار امیدوار کننده به همراه داشته است. تراشه بیماری ابولا به گونه‌ای طراحی شده که به راحتی برای مطالعه ویروس‌های مشابه ویروس ابولا نیز به کار گرفته شود.

علیرضا مشاقی استاد دانشگاه و پژوهشگر ایرانی دانشگاه لایدن هلند و هاروارد امریکا است که در حوزه‌های نوین پزشکی فعالیت می‌کند. مشاقی از پیشگامان پژوهش‌های میان رشته‌ای و بنیانگذار تحصیلات دو رشته‌ای در ایران است. او در سال ۲۰۱۸، به عنوان کاشف سال انتخاب شد.

مشاقی از پیشگامان مطالعات تک مولکولی در حوزه تاشدگی پروتئین‌ها است. بد تاخوردگی پروتئین‌ها منجر به بیماری‌های متعددی از جمله پارکینسون، آلزایمر و سرطان می‌شود. در این مطالعات، از انبرک مولکولی برای دستکاری و اندازه‌گیری تاخوردگی یک تک مولکول پروتئین استفاده شده است. در سال ۲۰۱۱، مشاقی و همکارانش با استفاده از این روش فیزیکی و سایر روش‌های بیولوژیک، علت ایجاد بیماری خونی فون ویلبرااند را کشف کردند.

در سال ۲۰۱۶ نیر با همکارانش یکی از مسائل پیچیده زیست شناسی را که حدود نیم قرن باز بوده، حل کردند. نتایج این مطالعات به مدلی جدید برای تا خوردگی پروتئین‌ها توسط چپرون‌ها در سلول منجر شد. تحقیقات پروفسور مشاقی در حوزه فیزیک نظری، عمدتا بر توپولوژی مولکولی و توپولوژی شبکه‌ها متمرکز است.

علاوه بر این، او کار‌های متعددی در زمینه غشا‌های نازک و ذرات نانو انجام دادند. از جمله در سال ۲۰۰۸، مشاقی و همکارانش در دانشگاه فدرال زوریخ و شرکت فارفیلد روشی اپتیکی برای مطالعه فیلم‌های پولیمری و غشا‌های لیپیدی ابداع کردند. در حوزه چشم پزشکی، عمده کار‌های ایشان بر بیماری‌های قرنیه و سطح چشم و به ویژه بیماری‌های التهابی چشم متمرکز بوده است.

 

از جمله در سال ۲۰۱۸، مشاقی و همکاران کشف کردند که سلول‌های بنیادی می‌توانند ایمنی ذاتی را تنظیم کند و می‌توانند به عنوان ابزاری بی‌خطر و موثر برای مهندسی پاسخ‌های ایمنی مطلوب مورد استفاده قرار گیرند. نتایج تحقیقات او منجر به مقالات متعددی در مجلاتی از جمله نیچر شده است.

وی جوایز متعددی از جمله لوح تقدیر انجمن شیمی آمریکا، جایزه پژوهشگر جوان تیفاس امریکا، فلوشیپ دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد، جایزه بهترین مقاله ام دی پی‌ای سوییس و AAAS/Science Program for Excellence in Science دریافت کرده است. در سال ۲۰۱۸ نیز به دلیل پژوهش‌های بین رشته‌ای و تک مولکولی به عنوان «کاشف سال» انتخاب شدند.

پروفسور مشاقی در دانشگاه متعددی از جمله دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه فدرال زوریخ (ETH Zurich) , دانشگاه صنعتی دلفت، دانشگاه لیدن، هاروارد، استانفورد و موسسه فناوری ماساچوست (MIT) پژوهش و تدریس کرده است.