تقوی: دوست‌دارم برای ادامه کار به ایران برگردم/ به امید بهره‌مندی از پیشرفت‌های علم و فناوری تنها در مسیر رشد انسان‌ها

به گزارش خبرنگار فناوری خبرگزاری دانشجو؛  فاطمه صائبی صفت- مجید تقوی یکی از محققان ایرانی است که در دانشگاه بریستول در انگلیس در حال مطالعه و پژوهش روی روبات‌های نرم است. این دانشمند ایرانی متولد ۱۳۶۳ از شهر اردبیل است و لیسانسش را از دانشگاه خواجه نصیر تهران در رشته مهندسی الکترونیک گرفت و در دوره کارشناسی ارشد به دلیل علاقه‌اش به آشنایی با رشته‌های دیگر در شاخه میکروالکترومکانیک که تلفیقی از سیستم‌های الکتریکی و مکانیکی در ابعاد ریز است، ادامه تحصیل داد. از آنجا که پژوهش در این شاخه نیاز به آزمایشگاه‌های بسیار مجهز دارد، تصمیم گرفت که برای ادامه تحصیل به خارج از کشور برود.

در بخش اول این گفتگو قدری با فعالیت‌های این دانشمند آشنا شدیم حال ادامه این مصاحبه را با یکدیگر می‌خوانیم:

به طور کلی می‌توان گفت که فناوری‌ها و علوم به کمک انسان‌ها آمده‌اند تا آن‌ها را از بیماری‌ها نجات دهند و در واقع عمر بیشتری به انسان‌ها بدهند. آیا شما اعتقاد دارید که در نهایت فناوری و علوم انسان‌ها را به نامیرایی سوق می‌دهند؟
من فکر نمی‌کنم فرد مناسبی برای پاسخ به این سوال باشم، چون من هم از همان زاویه‌ای به موضوع نگاه می‌کنم که تقریبا همه مردم می‌بینند. آنچه که ما دنبالش هستیم آسان‌تر کردن زندگی مردم مخصوصا برای کسانی است که  نیاز به کمک اطرافیان دارند. شاید نتوانیم به راحتی از کمیت زندگی صحبت کنیم، ولی قطعا می‌توانیم کیفیت آن را بالاتر ببریم و در این میان تلاش برای پیشرفت تکنولوژی فقط یکی از ابزار‌های لازم و البته ناکافی است.

کلا آینده دنیا را براساس علوم و فناوری چطور می‌بینید؟
سوال سختی است؛ هم امیدوار کننده است و هم ترسناک. سرعت پیشرفت علم و فناوری نشان می‌دهد رشد قابل توجه و مثبتی در روش زندگی مردم شاهد خواهیم بود و البته هر تکنولوژی مفیدی احتمالا می‌تواند مورد سواستفاده هم قرار بگیرد. امیدوارم عقل جمعی بشری هم آنچنان مسئولیت‌پذیر شود که جلوی هرگونه کج‌روی را بگیرد و کمک کند این پیشرفت‌ها فقط در مسیر رشد انسان‌ها به کار گرفته شوند.

از نظر شما دانشمندان ایرانی از نظر علمی و فناوری در چه سطحی هستند و چقدر با سطح جهانی فاصله دارند؟
از آنچه من دیده و مقایسه کرده‌ام، غالبا از نظر فهم و تئوری در سطح متخصصان بین‌المللی هستند با این همه میزان دسترسی به امکانات آزمایشگاهی و منابع مالی فراوان که ترس از کسب تجربه‌های پرریسک را فرو می‌ریزد و خلاقیت را شکوفا می‌کند منجر به تفاوت‌های چشمگیری می‌شود. مورد دیگر فرصت اقناع دیگران و نشان دادن فعالیت‌های پژوهشی است. قاعدتا آن‌هایی که امکان شرکت در همایش‌های مهم را پیدا می‌کنند و ارتباطات بیشتری با نهاد‌های علمی و پژوهشی دارند شانس بیشتری برای نمایش فعالیت‌های علمی خود، تبادل ایده و جذب حمایت مالی برای انجام پروژه‌های خود پیدا می‌کنند.

چه فیلم یا کتاب‌هایی در زمینه علمی –تخیلی خوانده‌اید و کدام یک از آن‌ها را بیشتر از همه دوست داشتید؟
متاسفانه از کودکی به سبک علمی-تخیلی بی‌علاقه بودم و موارد اندکی که دیده‌ام هم برایم خیلی جالب‌توجه نبوده‌اند.

وضعیت دانشجویانی که از ایران به انگلستان برای تحصیل مهاجرت می‌کنند، چگونه است؟ در مقایسه با افراد بومی آنجا از نظر علمی در چه سطحی هستند؟
دانشجویان ایرانی از نظر دانش پایه‌ای در رشته‌شان در سطح بسیار خوبی قرار دارند، ولی متاسفانه اکثرا نتوانسته‌اند در دوران تحصیل تجربه انجام پروژه‌های عملی و آزمایشگاهی کسب کنند. مشکل دوم میزان تسلط به زبان انگلیسی به عنوان زبان رسمی علوم مهندسی در دنیاست. قاعدتا دانشجویانی که زبان مادریشان انگلیسی است یا در کشور‌هایی زندگی کرده‌اند که انگلیسی در دوران مدرسه به روش درست‌تری به آن‌ها آموزش داده شده است در زمینه یادگیری از منابع اصلی و ارتباطات بین المللی بازده بالاتری دارند.

چه توصیه‌ای به جوانان ایرانی دارید؟
اجازه بدهید من خودم را هم جوان بدانم. فکر می‌کنم همه‌ ما چه در حوزه‌های علمی- پژوهشی و چه در زمینه کاری و اشتغال‌زایی به نوآوری نیاز داریم. می‌توانیم برای شکوفایی خلاقیتمان، نگاهمان را به طبیعت، به هنر و مصنوعات بشر و به پیشرفت‌ها در علوم مختلف دقیق‌تر و کنجکاوتر کنیم. از یادگیری هر چیز جدیدی استقبال کنیم و با دوستانمان مشکلات و راه‌حل‌ها را از زوایای دید مختلف به بحث بنشینیم. ذهن انسان قدرت خارق‌العاده‌ای دارد که موقع بررسی چالش‌ها، آنچه را که قبلا دیده و اندیشیده- حتی اگر نامرتبط باشند- فراخوانی می‌کند و راه‌کار‌های خلاقانه‌ای می‌سازد.

محبوب‌ترین ابزاری (ابزار الکترونیک) که از آن استفاده می‌کنید چیست و برای چه کاری؟
اگر منظورتان ابزار کار است دوست دارم همیشه ابزار ساخت ساده و خیلی ابتدایی از قبیل انواع چسب‌ها در دسترس داشته باشم تا مدل اولیه ایده‌هایم را سریعا بسازم و راه‌های بهینه کردن آن‌ها را قبل از اینکه به مدل حرفه‌ای و وقت‌گیر فکر کنم ارزیابی کنم.

زمان‌هایی که اوقات فراغت دارید، چه می‌کنید؟
اوقات فراغتم را به مطالعه در زمینه‌های گوناگون علوم انسانی می‌گذرانم.

فضای پژوهشی و تحقیقاتی دانشگاهی انگلیس چطور دانشجویان و دانشمندان را به تحقیق و پژوهش تشویق می‌کند؟ تفاوت میان فضای آموزشی و تحقیقاتی در ایران و انگلیس چیست؟
شاید تفاوت چندانی در نظام آموزشی دانشگاه‌های دو کشور وجود نداشته باشد به عنوان مثال در کشور ما هم کلاس‌های عملی و آزمایشگاهی، همچنین کارآموزی و انجام پروژه وجود دارد و اتفاقا از نظر زمانی بیشتر هم هستند. اما شاید از طرف اساتید یا دانشجویان به اندازه کافی جدی گرفته نشوند. در حالی که اینجا گروهی از اساتید در کلاس‌های درسی هم به روش‌های نوین، از قبیل آموزش‌های پروژه محور و حل مساله و یا آموزش‌های گروهی و برگزاری جلسات بحث و گفتگو برای طوفان فکری روی آورده اند.

با توجه به اینکه در این روش‌ها از همان ابتدا به دانشجویان آموزش داده می‌شود که آنچه می‌آموزند در دنیای کاری کجا و چگونه باید مورد استفاده قرار گیرد تاثیرگذارتر هستند و دانشجویان هم با علاقه بیشتری مطالب را دنبال می‌کنند و شانس اینکه برای آینده کاری‌شان ایده‌پردازی کنند هم بیشتر می‌شود. در زمینه فعالیت‌های پژوهشی هم شاید تفاوت اصلی میزان امکانات و حمایت‌های مالی باشد. سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های تحقیقاتی پرریسک است و ممکن است به نتایج مطلوب نرسد. برای همین فضای رقابتی سختی وجود دارد که پژوهشگران مجبورند برای کسب نتایج بهتر، جذب سرمایه‌های موجود و توسعه تحقیقات خود تلاش مضاعفی داشته باشند.

آیا هم‌اکنون با مراکز تحقیقاتی یا دانشگاه‌های ایران ارتباطی دارید؟
بله، در سال‌های اول با جستجو‌هایی که داشتم از گروه‌های دانشگاهی افرادی را پیدا نکردم که در حیطه علاقه من فعالیت کنند و فقط ارتباطات محدودی برای مشاوره در نگارش پروپوزال داشتم. بعدا بنیاد نخبگان با انجام هماهنگی‌های اولیه و ترتیب دادن جلسات سخنرانی در دانشگاه تهران و تربیت‌مدرس تشکیل این رابطه‌ها را بسیار تسهیل کرد که به ارائه مقاله مشترک و مشارکت در پروژه دانشجویان به عنوان استاد مشاور انجامیده است و امیدوارم بتوانم با پیشرفت تحقیقاتم این ارتباطات را هم بیشتر و قوی‌تر کنم.

بزرگترین آرزویتان برای خودتان و دنیا چیست؟
درک مشترک بین انسان‌ها. متاسفانه فهم مشترکی بین آدم‌ها که هر کدامشان بخشی از حقیقت را پیش خود دارند، وجود ندارد. آرزو می‌کنم همه‌ ما به این درک نزدیک‌تر شویم تا بتوانیم با بها دادن بر این اشتراکات، دوستی‌ها را افزایش دهیم. با تحمل یکدیگر زندگی سالم‌تری داشته باشیم و هر کدام نقش سازنده خود را در فرصت کوتاه زندگی پیدا کنیم.

حرف آخر؟
دوست دارم برای ادامه کارهایم به ایران برگردم شاید در این صورت امکاناتم در حدی نباشد که بتوانم فعالیت‌های تحقیقاتی فعلی‌ام را ادامه دهم، ولی امید‌وارم به جای آن با تشکیل یک تیم قوی و خلاق از رشته‌های مختلف بتوانیم همین متد‌های طراحی نوآورانه را در حوزه کارآفرینی به کار بگیریم. چیزی که در ایران به آن نیاز مبرم داریم. البته به دلیل اینکه مدت‌ها از فضای کاری ایران دور بوده‌ام نسبت به برنامه‌ریزی‌ها و جزئیات اجرای آن اطمینان خوبی ندارم، ولی حتما در مقطع مناسبی این ایده را با جدیت دنبال خواهم کرد.