نهادی برای تحول رشد علمی/ از روزهای تلخ وابستگی تاروزهای سخت‎پیشرفت

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، حمیده آقاجانی- قطعا عدد ۴۰ بار‌ها به گوشتان خورده است؛ عددی که در هر مسلک و زبانی برای خود معنایی عجیب دارد؛ از قرنطینه تا منفی ۴۰ درجه، تنها دمایی است که هم در سلسیوس و هم در فارنهایت با هم برابر است. از زیارت اربعین تا حفظ ۴۰ حدیث، از فرصت چهل روزه‌ای که خداوند به فرعون داد تا چله نشینی‌های عرفا و علما؛ همه حاکی از آن است که راز‌هایی نهان در این عدد وجود دارد.

انقلاب اسلامی هم این روز‌ها چهل سالگی خود را می‌گذراند. چهل سال تحمل فشار و سختی که از سوی دشمنان بر آن وارد شد و با پایمردی ملت شریف ایران همه روز‌های سخت را پشت سر گذاشت. ایران اسلامی پس از انقلاب روز‌های سخت تحریم و نبود امکانات را به فرصتی تبدیل کرد که امروز در دنیای فناوری در بین کشور‌های مطرح دنیا حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد.  

در این مدت سعی کردیم گوشه‌ای از برترین دستاورد‌های فناورانه انقلاب اسلامی را به همگان معرفی کنیم و امروز به مناسبت یوم الله ۲۲ بهمن گوشه‌ای از این پیشرفت را گردهم آورده‌ایم.

معاونتی که آمد تا رشد علمی متحول شود
توجه و اهمیت به رشد علمی در کشور ایجاب می‌کرد تا به این موضوع به صورت ویژه و جدا از رسالت‌های وزارت علوم توجه شود به همین دلیل از سال ۱۳۸۵ معاونت علمی و فناوری با نظارت مستقیم رییس جمهور ایجاد شد تا با ارتقای اقتدار ملی، تولید ثروت و افزایش کیفیت زندگی مردم از طریق افزایش توانمندی‌های فناوری و نوآوری در کشور ارتقا یابد.

 

این معاونت طی این سال‌ها توانسته با حمایت خوب از ایده‌های جدید به راه‌اندازی پارک­های علم و فناوری و رشد شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها کمک کند به نحوی که تعداد پارک­‌های علم و فناوری در ایران در اکتبر سال ۲۰۱۶، به ۳۹ پارک رسید در حالی که در سال ۲۰۰۲ تنها یک پارک علم و فناوری در ایران به ثبت رسیده بود.

همچنین بنابر اعلام معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری امروز تعداد کل شرکت‌های دانش بنیان در کشور ۴۰۶۹ و تعداد ۱۶۶۰ شرکت دانش بنیان نوپا است.

 

 

در حوزه تحقیقات سلول‌های بنیادی در رتبه ۱۰ جهانی قرار داریم
در زمینه فناوری و تحقیقات سلول‌های بنیادی ایران جزوء ۱۰ کشور برتر جهان محسوب می‌شود و محققان ایرانی توانسته‌اند پیشرفت‌های خوبی را در این زمینه داشته باشند. آن‌ها توانسته‌اند از سلول‌های بنیادی حتی در پیوند‌های مغز و استخوان، پوست و ترمیم بافت آسیب دیده قلب استفاده کنند.  همچنین ایران توانسته در حوزه سلول‌های بنیادی به شبیه سازی حیواناتی همچون بز و گوسفند نیز دست یافته است.

 

 

پرتاب سفیر، یک گام تا پرتاب ماهواره به مدار زمین بود
بسیاری از کشور‌های پیشرفته در تلاشند تا به تکنولوژی‌های ناوبری فضایی دست یابند و کشورمان ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ تاریخچه سازمان فضایی ایران به اوایل دهه ۵۰ خورشیدی بازمی‌گردد، در سال ۱۳۵۲ مرکز سنجش از راه دور ایران جهت فراهم آوردن امکان استفاده از ماهواره برای سازمان برنامه و بودجه تأسیس شد، همچنین اولین موشک ایران برای مطالعات علمی و هواشناسی و همچنین پایه‌گذاری دستگاه‌های موقعیت یاب کنونی GPS در فروردین ۱۳۵۵ به فضا پرتاب شد، اما این پرتاب تنها به نام ایران بود و حتی ذره‌ای از آن تولید بومی نبود و مهندسان ایرانی نظارتی بر آن نداشتند در واقع پهلوی با پرداخت هزینه‌های گزاف یک ماهواره خریده بود که عایدی برای ملت ایران و پیشرفت صنعت فضایی کشور نداشت.

 

به برکت انقلاب اسلامی و همت دانشمندان ایرانی، کشور ما در حال حاضر دارای فناوری‌های پرتاب فضایی زیرمداری و مداری است. اسفند ۱۳۷۵ سازمان فضایی ایران یک پرتابه فضایی را در یک پرواز زیرمداری آزمایش کرد. این موشک حامل محموله‌ای آزمایشی بود که مشترکاً توسط وزارت علوم و وزارت دفاع طراحی و ساخته شده بود. این موشک تا ارتفاع ۱۵۰ کیلومتری زمین بالا رفت و بر طبق برنامهٔ از پیش تنظیم شده، با چتر نجات به زمین فرود آمد.

اولین ماهواره پروازی زیرمداری ایران نیز در تاریخ ۱۵ بهمن ۱۳۸۶ با موشک ماهواره‌بر فضایی ایران به نام سفیر پرتاب شد. موشک سفیر از پایگاه فضایی جدید ایران در شاهرود به فضا پرتاب شد. با این پرتاب موفقیت‌آمیز، ایران یک گام به پرتاب ماهواره‌ها به مدار زمین نزدیک شده‌است.

 

انقلابی که ایران را برای دانش ساخت ماهواره از دیگر کشور‌ها بی نیاز کرد
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و با پایان جنگ تحمیلی مهندسان و دانشمندان ایرانی در کنار سایر حوزه‌های علمی به فناوری فضایی نیز علاقه نشان داده و تلاش کردند تا در این حوزه نیز حرفی برای گفتن داشته باشند. دانش آموختگان دانشگاه‌های مطرح کشور همچون صنعتی شریف، امیرکبیر و علم و صنعت با ورود به حوزه ساخت ماهواره دستاورد‌های قابل تقدیری داشته باشند.

ایران دیگر آن کشور دست و پا بسته‌ای نیست که تمام اختیارش در دستان کشور‌های قدرتمند باشد و کلید دستگاه‌های سیستم‌هایش در کشور دیگری بچرخد. ایرانی اسلامی حالا به جایگاهی دست یافته که می‌تواند در اوج سختی و فشار‌هایی که از سوی استکبار جهانی بر آن وارد شده در بسیاری از حوزه‌های علمی و تکنولوژی صادر کننده باشد.

امروز ایران در حوزه صنعت فضایی در پروژه‌های بین المللی از جمله پروژه ماهواره دانشجویی کوچک SSS و پروژه SMMS مشارکت دارد.

 

 

فناوری نانو از دیروز تا امروز
در دنیایی که به سمت مدرنیته و پیشرفت علوم مختلف پیش می‌رفت و هر دانشمندش در رویای کسب جایزه نوبل بود، ایرانی‌های غرق در قحطی و سختی بودند و در بسیاری مناطق از دریافت حداقل امکانات نیز محروم بودند. آن تعداد انگشت شماری هم که در دنیای علم نامی برای خود رقم زده بودند در خارج از ایران به این مهم دست یافته بودند.

انقلاب که پیروز شد ورق برگشت، به مرور تحصیل از مکتب خانه‌ها به مدارس رسید و دانشگاه‌ها مملو از جوانانی که حالا شرایط تحصیل به هر صورت را داشتند. مقاطع تحصیلی ارتقا یافت و نخبگان بسیاری که از ایران کوچ کرده بودند به کشور بازگشتند و ایران توانست در اکثر علوم ورود پیدا کند. امروز و در چهل سالگی این انقلاب پیشرفت‌های علمی ایران از تولید علم و ثبت مقالات علمی تا ساخت ماهواره و صادرات محصولات با فناوری‌های خاص بر هیچ کس در جهان پوشیده نیست. یکی از این حوزه‌ها، فناوری نانو است. ذرات ریزی که به هر حوزه‌ای ورود پیدا می‌کند تحولی شگرف در آن ایجاد می‌کند.

شاید یکی از ثمرات و اثرات برنامه ریزی صحیح و مدیریت درست در حوزه نانو صورت گرفت، زیرا با یک دقت نظر دهه اول برای این علم دهه تحقیق و پژوهش و تولید علم بود و بنا بر این بود که طی این مدت تمام اساتید و علاقمندان این حوزه کار آزمایشگاهی و پژوهشی انجام دهند، اما ایران توانست در سال پنجم رتبه ۱۵ تولید علم نانو را کسب کند و در واقع ۵ سال از برنامه‌ریزی‌ها جلو بود، اما این امر موجب نشد تا محققان این حوزه شتابزده عمل کنند بلکه با کیفیت قبل به کار خود ادامه دادند.

 

 

ایران به جمع کشور‌های نوآور و بیشترین ثبت کننده حق اختراع پیوست
ایرانیان قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در عرصه‌های مختلف پیشرفت‌های چشمگیری داشتند که یکی از آن عرصه ها، شکوفایی استعداد‌ها و پرورش ذهن خلاق برای اختراعات نوآورانه بوده است. از آنجا که مطرح کردن آمار سال‌های مختلف برای ثبت اختراع ایرانیان وقت گیر است و گزارش را صرفا پر از اعداد و ارقامی می‌کند که ممکن است برای مخاطب خسته کننده باشد، تنها آمار ثبت اختراع در دو سال اخیر را بیان می‌کنیم که به خوبی گویای مقصود و پیشرفت ایرانیان بعد از پیروزی انقلاب است.

به تازگی و بر اساس شاخص نوآوری ۲۰۱۹ بلومبرگ، ایران با دو پله صعود در رده ۴۶ نوآورترین کشور‌های جهان قرار گرفته است.  

شاخص نوآوری ۲۰۱۹ بلومبرگ شامل هفت زیرمجموعه تحقیق و توسعه، ارزش افزوده بر تولید، بهره‌وری، فناوری پیشرفته، بازدهی ثانویه، تمرکز بر تحقیقات و حق ثبت اختراع است که بر این اساس ایران با مجموع ۸۱/۵۲ امتیاز و با دو پله صعود نسبت سال گذشته، بالاتر از کشورهایی، چون قبرس، صربستان، آرژانتین، هند، قطر، عربستان و مکزیک و پایین‌تر از کشورهایی، چون برزیل و امارات و هنگ‌کنگ در رده ۴۷ نوآورترین کشور‌های جهان قرار گرفت.

بر اساس گزارش بلومبرگ، نوآورترین کشور جهان کره جنوبی است و بعد از آن آلمان، فنلاند و سوئیس قرار دارند. رژیم اشغالگر قدس، سنگاپور، سوئد، آمریکا، ژاپن و فرانسه نیز به ترتیب در رده‌های پنجم تا دهم نوآورترین کشور‌های جهان قرار گرفتند.