گزارش دانشجو از سامانه علم‌سنجی اعضای هیئت علمی وزارت بهداشت / آماری تکان‌دهنده از پزشکان بی‌مقاله!

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، محیا معصومی – همه چیز از اعلام آمار دانشگاه‌های علوم پزشکی شروع شد، آماری متحیرکننده و سوال برانگیز از اعضای هیئت علمی خاموش دانشگاه‌ها که اول بار این سوال را در ذهن تداعی می‌کرد، این آمار‌ها تاکنون کجا بودند و چرا مسئولان پیشتر درباره‌اش سخنی نمی‌گفتند؟ دقیق‌تر شدیم و با تعدادی از دانشگاه‌ها و مسئولانشان صحبت کردیم، برخی بی‌اطلاع، برخی آگاه، اما محتاط و برخی دیگر کاملا آماده ارائه آمار‌ها بودند.

طی روز‌های گذشته گزارش مفصلی را درباره آمار اعضای هیئت علمی خاموش دانشگاه‌های تحت نظارت وزارت بهداشت و وزارت علوم ارائه کردیم که هرچند تمام دانشگاه‌های کشور را شامل نمی‌شد، اما همان تعداد می‌توانست دلیلی برای صحبت‌های گفته شده باشد.

حال قصد داریم کمی بیشتر از سامانه علمی‌سنجی اعضای هیئت علمی وزارت بهداشت بگوییم، همان سامانه‌ای که با جستجویی ساده در اینترنت سروکله‌اش پیدا می‌شود و افتخارات علوم پزشکی‌ها را به رخ جامعه دانشگاهی می‌کشد. در این سامانه لیست کاملی از اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور نوشته شده و آمار مقالات، مرتبه علمی، استنادات، خوداستنادی، H-Index، G-Index و ... هر استاد را به تفکیک قید کرده است. شاخص‌های علم‌سنجی شامل شاخص‌های ارزیابی کمیت و کیفیت برونداد علمی پژوهشگران است که می‌تواند مبنای ارزشیابی، رتبه بندی و ارتقاء اعضای هیئت علمی قرار گیرد.

 

 

طبق آمار‌های به روز این سامانه، ۲۱ هزار و ۷۵۲ عضو هیئت علمی برای دانشگاه‌های علوم پزشکی به ثبت رسیده که از این تعداد ۲۰ هزار و ۱۳۱ عضو شاغل و یک هزار و ۶۲۱ عضو بازنشسته هستند. ۱۰ نفر اول معرفی شده در سامانه علم‌سنجی اعضای هیئت علمی براساس شاخص H-Index به ترتیب رضا ملک‌زاده (از دانشگاه علوم پزشکی تهران دارای مرتبه علمی استاد ممتاز)، محمد عبداللهی (از دانشگاه علوم پزشکی تهران دارای مرتبه علمی استاد)، فریدون عزیزی (از دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی با مرتبه علمی استاد ممتاز)، امیرحسین صاحبکار (از دانشگاه علوم پزشکی مشهد دارای مرتبه علمی دانشیار)، مرتضی محمودی (از دانشگاه علوم پزشکی تهران دارای مرتبه علمی استادیار)، فرشاد فرزادفر (از دانشگاه علوم پزشکی تهران دارای مرتبه علمی استاد)، محمود رفیعیان کوپایی (از دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد دارای مرتبه علمی استاد)، رویا کلیشادی (از دانشگاه علوم پزشکی اصفهان دارای مرتبه علمی استاد)، باقر لاریجانی (از دانشگاه علوم پزشکی تهران دارای مرتبه علمی استاد ممتاز) و حسین حسین‌زاده (از دانشگاه علوم پزشکی مشهد دارای مرتبه علمی استاد ممتاز) هستند که H-Index آن‌ها از ۵۳ تا ۸۴ متغیر است.

 

۷۸ عضو هیئت علمی علوم پزشکی در لیست دانشمندان یک درصد
یکی از آمار‌های ارائه شده جالب این سامانه، لیستی از اسامی دانشمندان ۱ درصد پراستناد برتر ESI است که نام ۷۸ عضو هیئت علمی شامل ۳ عضو بازنشسته و ۷۵ عضو شاغل را شامل می‌شود و به ترتیب حداقل و حداکثراستنادات، نام فرشاد فرزادفر از دانشگاه علوم پزشکی تهران با مرتبه علمی استاد، ۲۰۹ مقاله و ۵۵ هزار و ۹۹۵ استناد و سپس رضا ملک زاده از دانشگاه علوم پزشکی تهران با مرتبه علمی استاد ممتاز، ۶۳۲ مقاله و ۵۵ هزار و ۴۵۴ استناد می‌درخشد.

البته این آمار طبق اطلاعات پایگاه رتبه‌بندی اسکوپوس بوده و اگر بخواهیم براساس پایگاه رتبه‌بندی گوگل اسکولار اعلام کنیم تنها تعداد مقالات و استنادات دو عضو هیئت علمی فوق‌الذکر یعنی فرشاد فرزادفر (۲۹۱ مقاله و ۱۱۳ هزار و ۲۷۱ استناد) و رضا ملک زاده (۱۲۶۰ مقاله و ۹۵ هزار و ۴۳۴ استناد) اندکی تغییر پیدا می‌کند.

 

 

هیئت علمی‌هایی که یک مقاله هم ندارند
صرف از نظر صحبت درباره اعضای هیئت علمی بازنشسته دانشگاه‌ها که اطلاعی از فعالیت پژوهشی و آموزشی آن‌ها در دست نداریم، برای ۲۴۸۵ عضو هیئت علمی شاغل دانشگاه‌های علوم پزشکی هیچ مقاله، H-Index و G-Index ذکر نشده است و ۶۱۷ عضو دارای تنها یک مقاله و ۲۱۸ عضو دارای دو مقاله هستند که این نشان از خاموش بودن اساتید دارد. البته وزارت بهداشت در این خصوص اعلام کرده است که آمار اعضای هیئت علمی خاموش دانشگاه‌ها طی سال‌های متوالی با برنامه‌ریزی‌ها و تدابیر مناسب کاهش پیدا کرده است و اکنون حدود ۵۰۰۰ عضو هیئت علمی (یعنی کمتر از ۲۵ درصد ۲۱ هزار و ۷۵۲ عضو هیئت علمی شاغل و بازنشسته دانشگاه‌ها)، خاموش هستند.

هرچند که این آمار حدود یک چهارم کل جمعیت اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور را شامل می‌شود، اما حضور و ادامه فعالیت همین تعداد مانند سابق، می‌تواند نگران‌کننده باشد چراکه دانشگاه‌های ما همواره صحبت از تغییر نسل‌ها می‌کنند و حرکت در مسیر نسل چهارمی و کارآفرین شدن را در برنامه‌هایشان دارند لذا اگر اعضای هیئت علمی بیش از پیش به فعالیت‌های پژوهشی کاربردی و متناسب با نیاز‌های جامعه نپردازند و با نگاهی سنتی به تدریس و رفت‌وآمد خود به دانشگاه ادامه دهند، قله‌های بزرگ دیرتر فتح می‌شوند.