جولان دختران سیگاری در شهر / پک‌های آخر جوانی+ فیلم

 

 

 

 بوی خوبی دارد، طعم شکلات تلخ است. از صبح زود که آفتاب هنوز طلوع نکرده تا بوق سگ از ابتدا تا انتهای خیابان را گَز می‌کنم تا یک‌لقمه حلال کاسب شوم. قدم شمار موبایل، ۳ کیلومتر پیاده‌روی را روی صفحه نشان می‌دهد. با دیدن مسافت ثبت‌شده، انگار پاهایم سست می‌شود و به بندی وصل است. توان راه رفتن را از دست می‌دهم و به سمت نزدیک‌ترین نیمکت اطرافم حرکت می‌کنم. خودم را یله و رها به نیمکت آهنی سبزرنگی می‌سپارم. سرمای زمستانی، نوک دماغ و گونه‌هایم را سرخ می‌کند.

 

دود غلیظی در هوا پخش می‌شود، احتمالاً سنمان به زمان ماشین‌دودی نمی‌رسد و شاید آن را در فیلم‌های سینمایی دیده باشیم. مثل دودکش لوکوموتیو، دود خارج می‌شود.

 

نور خورشید فروکش می‌کند و یک غروب غم‌انگیز در فضا حاکم می‌شود. «نم‌نم» قطرات باران با بوی تپه خاک که در چند قدمی از نیمکت تلنبار شده، درهم می‌آمیزد، ولی باز به بوی شکلات تلخ نمی‌تواند غلبه کند.

 

قطرات باران ضرب می‌گیرد، پوک عمیقی می‌زند. شاید به جمله «ژرژ ساند»، فعال حقوق زنان فکر می‌کند، ژرژ معتقد است که یک سیگار، ساعت‌های گوشه نشینی را با یک‌میلیون تصویر دل‌پذیرتر می‌کند. البته ساند، آن موقع از عوارض مصرف دخانیات اطلاعاتی نداشته و با پزشکانی که احتمال مبتلا شدن به سرطان، تحلیل رفتن ریه‌ها و ناباروری را ازجمله عوارض رایج دخانیات می‌دانستند، دمخور نبوده است.

 

رُژ لب قرمز، مو‌های فرفری شده و عینک با صفحات گرد به دخترک هویت بخشیده است. شاید دختر در میان توده‌ای از دود، به دنبال آرامش می‌گردد. دود سیگار باعث می‌شود که سرفه‌ام بگیرد. ته گلویم می‌سوزد و احساس می‌کنم که می‌خواهم عُق بزنم! 

بیش از یک ماه از آخرین دیدارمان می‌گذرد. معمولاً ساعتم را چند دقیقه جلوتر می‌کشم تا از زمان عقب نمانم. روی یکی از صندلی‌های چوبی کافه، منتظر دوست هستم. زنگوله بالای در به صدا درمی‌آید. دو دختر وارد کافه می‌شوند، یکی از آن‌ها، لباس بدقواره‌ای به تن دارد البته برخی معتقدند لباس با آستین‌های بلند، سرشانه‌های افتاده در صنعت پوشاک، مد روز است. دختر دومی نیز لباسی مردانه پوشیده و مو‌های خود را از ته تراشیده است.

 

یکی از دختر‌ها، در میان گپ و گفت: خود پاکتی از جیب خود خارج می‌کند و سیگاری بلند و نازک را به دهان می‎‌گذارد. ویروس وسوسه به دختر دومی نیز سرایت می‌کند و او نیز یک نخ از پاکت خارج می‌کند. بعد از تأخیر چنددقیقه‌ای دوستم وارد کافه می‌شود. مدتی را به چاق‌سلامتی می‌گذرانم، به اطراف نگاه می‌کنم دختران و پسران، دود‌ها را در هوا رها می‌کنند؛ شاید اگر به قهوه‌خانه می‌رفتم، دود کمتری را استشمام می‌کردم. کسی کوچک‌ترین تعجبی نمی‌کند و انگار این موضوع فقط برای من غریبه است.

استاد، کلاس را تمام می‌کند؛ دانشجویان در راهرو‌ها پخش می‌شوند. حیاط علوم پایه دانشگاه، همیشه خلوتی برای گروهی از دختر و پسر‌ها است. جمع‌های خودمانی، سیگار‌های مشارکتی و جوانان آویزان از این‌وآن برای یک نخ اضافی، این نیز منظره‌ای از دانشگاه است. بعد از پایان کلاس به سمت خوابگاه حرکت می‌کنم، کوله که بر شانه انداختم آن‌قدر سنگین است که به کمرم فشار می‌آورد. گام‌هایم را تندتر می‌کنم تا سریع‌تر برسم. گروهی از دانشجویان دختر و پسر باهم در چند قدمی‌ام، حرکت می‌کنند. پسری لاغراندام سیگاری به پسر‌ها تعارف می‌کند و پاکت را به سمت جیب خود می‌برد که ناگهان صدا یکی از دختر‌ها بلند می‌شود. چرا به ما دختر‌ها سیگار تعارف نکردی، فکر می‌کنید فقط خودتان بلدید سیگار بکشید و آزادی داشته باشید. دختر چند سیگار برمی‌دارد و میان بقیه دختر‌ها پخش می‌کند.

«پدرم، خودش سیگاری است، ولی اگر بفهمد من هم سیگار می‌کشم از خانه بیرونم می‌کند، وقتی هیجانی می‌شوم باید سیگار بکشم»، این جملات از زبان ترمه دانشجوی فنی مهندسی یکی از دانشگاه‌های تهران بیان‌شده است.

«از ژست سیگار کشیدن دوستم خوشم می‌آمد برای همین دوست داشتم آن را تجربه کنم. در نخستین تجربه نمی‌دانستم چطور باید بکشم، اوایل برای تهیه سیگار از دکه‌ها هم خجالت می‌کشیدم و می‌گفتم که برای پدرم یک بسته سیگار فلان می‌خواهم. کوچه خلوتی را پیدا می‌کردم تا کسی از آشنایان اتفاقی من را نبیند. در مواقع بروز اتفاقات مختلف احساس می‌کنم بین انگشتانم چیزی کم است و هیجانی می‌شوم، نخستین چیزی که به طرفش می‌روم سیگار است.»

زن و مرد برابر هستند

کارخانجات دخانیات برای فروش بیشتر یک تصمیم مهم گرفتند؛ زنان نیز باید مانند مردان سیگار بکشند تا پول هنگفتی را به جیب تولیدکنندگان دخانیات وارد کنند. در تلویزیون، بیلبورد‌های تبلیغاتی و پرد‌های نقره‌ای سینما، سیگار به دست زنان می‌دهند؛ موج فمنیست نیز بر دهل برابری زن و مرد در جامعه می‌دمد و به زنان جامعه غربی و شرقی این باور را القا می‌نمایید که آن‌ها نیز باید برای ایجاد هویت در جامعه مانند آقایان در امکان عمومی سیگار بکشند. خیلی زود این پدیده در جامعه فراگیر شد و زنان برای بیان روشنفکری خود به ژست سیگار کشیدن روی‌آورند. سرمایه‌داران نیز از همه‌ی ابزار‌های رسانه‌ای بهره می‌گیرند تا بتواند یک نخ بیشتر بفروشند و با افزودن مصرف‌کننده به چرخه مصرف، یک سود هنگفت نصیب خودشان شود.

 

جامعه سنتی ما نیز از این موضوع مستثنا نیست، اخیراً در خیابان‌ها و اماکن عمومی شاهد هستیم، دختران جوان سیگار بر لب دارند، بدون واهمه و ترس، پُکی به سیگار می‌زنند و دود آن را در هوا رها می‌کنند. در شبکه‌های اجتماعی چالشی با دود سیگار راه می‌اندازند و این پدیده مذموم را به مد در جامعه تبدیل می‌کنند.

 

حال با توجه به فرهنگ سنتی‌مان، مصرف سیگار برای بانوان مذموم و هنوز موج آن در جامعه ایرانی برعکس تمدن غرب ترویج نشده است و ناهنجاری تلقی می‌شود. بر اساس آخرین بررسی‌های انجام‌شده افزایش مصرف دخانیات (قلیان، سیگار و پیپ) در زنان مشهود هست، به‌طوری‌که در سال ۱۳۹۰، زنان ۳.۷ درصد انواع محصولات دخانیات را مصرف کرده‌اند که این آمار در سال ۹۵ به ۴ درصد افزایش یافت.

علل گرایش دختران به دخانیات

برخی از کارشناسان معتقدند که خلأ‌های عاطفی و اجتماعی، رقابت‌های اجتماعی ناسالم، الگوبرداری‌های خانوادگی، احساس نادرست در مورد برابری زن و مرد، رقابت با مردان و فشار انواع تنش‌ها و استرس‌ها از مهم‌ترین عوامل افزایش جمعیت زنان و دختران سیگاری است. ارتباط درست والدین با نوجوانان و جوانان و برطرف کردن خلأ‌های روحی و عاطفی آن‌ها می‌تواند مانعی باشد تا آن‌ها به سمت سیگار و قلیان گرایش پیدا نکنند. آگاه‌سازی خانواده‌ها می‌تواند ما را به این امر مهم برساند.

 

دخترانی که در سنین نوجوانی و جوانانی به دنبال استقلال و آزادی در عمل هستند. نوجوانان سیگار می‌کشند، چون می‌خواهند بزرگ باشند و بزرگ به‌حساب بیایند. این رفتار در میان دختران نوجوان و جوان بیشتر است و باکار‌هایی مانند آرایش‌های زنانه و پوشیدن لباس‌های نامناسب و به دست گرفتن سیگار خود را بزرگ‌تر از سن واقعی نشان دهند.

سیاهی دود هیچ نسبتی با ظرافت زنانه و لطافت مادرانه ندارد. سیگار دروازه ورود به دنیای اعتیاد است به‌طوری‌که ۹۵ درصد افرادی که در باتلاق اعتیاد فرورفته‌اند از سیگار شروع کرده‌اند. در سال‌های اخیر قبح این کار در حال از بین رفتن است و می‌بینیم که پشت فرمان خودرو، در پارک‌ها و اماکن عمومی بانوان سیگار مصرف می‌کنند. اعتیاد علاوه بر وابستگی روحی، صد‌ها مشکلات جسمانی را ایجاد می‌کند.