قطع دستگاه تنفسی مشهد / «کمربندی» که «کوه» را به باد کتک گرفته است!

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، عرفان توانا؛ * مشهد با جمعیتی بالغ بر سه میلیون نفر دومین شهر پرجمعیت ایران محسوب می‌شود و شاید عمده‌ترین تفاوتی که از لحاظ ساختمان شهری نسبت به تهران داشته باشد، رشد افقی آن است. مساحت مشهد اکنون ۳۲۸ کیلومتر است در حالیکه تهران جمعیتی بیش از ۱۲ میلیون نفر را در مساحتی ۷۲۳ کیلومتر مربعی جا داده است. با این حال، مشهد هوای آلوده دارد و ترافیکش در برخی معابر اصلی گاه سرسام آور می‌شود. مدیران مشهد و استان برای رفع این مشکل به ساخت بزرگراه‌ها و ادامه توسعه بی رویه شهر روی آورده اند و شاید مهم‌ترین اثر آن تخریب ارتفاعات جنوبی مشهد باشد.

 

ویژگی مهم این ارتفاعات که البته فعالان و پژوهشگران محیط زیستی را بسیار نگران کرده، این است که با تخریب آن ها، تقریبا راه تولید باد در شهر از بین می‌رود و آلودگی در سطح مشهد افزایش می‌یابد.

 

از طرفی دیگر برخی از کارشناسان شهرسازی نیز معتقدند که ساخت کمربندی در اطراف شهر، نمی‌تواند راه حلی برای کاهش ترافیک باشد. در واقع کارشناسان شهرسازی و مدیریت شهری سیاست‌های جانبی دیگری مانند توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی، اجرای سیاست‌های کنترل تردد و ایجاد تسهیلات برای استفاده از وسایل نقلیه سبک مانند دوچرخه را پیشنهاد می‌کنند. اما به نظر می‌رسد شهرداری مشهد اصرار به ساخت کمربندی شمال غرب به جنوب غرب را دارد.

 

این کمربندی که قرار است بار ترافیک میدان نمایشگاه مشهد به سمت جنوب را کاهش دهد، روی ارتفاعاتی در حاشیه جنوب غرب و جنوبی مشهد در حال ساخت است و پروژه آن با هزینه کرد میلیارد‌ها تومان، از سال‌ها قبل آغاز شده و به نظر می‌رسد به این سادگی‌ها هم به پایان نخواهد رسید.

 

در چند سال اخیر تصمیمات مختلفی برای هزینه‌هایی که در ارتفاعات جنوبی مشهد رخ داده، گرفته شده است. ایجاد پارک ملی و منطقه محافظت شده برای پرورش گونه‌های جانوری و گیاهی خاص مشهد و بازگرداندن زیست بومی طبیعی به این منطقه، مهم‌ترین آن بوده که برخی مسئولان ارشد استان نیز نسبت به آن نظر موافق نشان داده اند.

 

نمایندگان مردم مشهد در شورای اسلامی شهر نیز وعده‌های بسیاری داده اند که همه تلاش خود را می‌کنند تا اگر این منطقه تبدیل به کمربندی شد، از ساخت و ساز اطراف آن جلوگیری کنند.

 

 

به عنوان نمونه می‌توان به سخنان محمدهادی مهدی نیا، رئیس کمیسیون شهرسازی شورای اسلامی شهر مشهد در نشست خبری خود در تابستان ۹۷ اشاره کرد که می‌گفت باید با سازوکار‌های قانونی از ساخت و ساز در اطراف این کمربندی جلوگیری کرد.

 

اما این موضوع محرز است که ارگان‌های دولتی زیادی همراه با بخش خصوصی از سال‌های دور، بخش‌های زیادی از اراضی کمربند جنوبی مشهد را تحت تملک خود قرار داده اند. پس از احداث کمربندی نیز به دلیل افزایش قیمت اراضی اطراف آن، سرمایه ارگان‌ها و بخش خصوصی که در این اراضی صاحب ملک هستند، افزایش سرسام آوری خواهد داشت و آب و هوای خوب و تازه این منطقه نیز می‌تواند به سادگی توجیه مناسبی برای دور زدن قانون باشد.

 

روند ساخت و ساز در کمربند جنوبی با پیگیری رسانه‌ها و فعالان محیط زیستی برای چندمین بار متوفف شده بود تا اینکه دوباره صدای خودرو‌های سنگین و تراشیده شدن سنگ‌ها به گوش رسید.

 

علی سلیمانی، مستندساز مشهدی به تازگی مستندی درباره این ارتفاعات ساخته و در صفحه اینستاگرام خود تیزر این مستند را منتشر کرد و با عنوان «وقتی همه خواب بودند» نوشت: مشکل این تخریب ها، این نیست که حضرات می‌فرمایند تخریب می‌کنیم تا جاده بسازیم و دسترسی آسان شود و مشکل ترافیک حل شود. مشکل اینجا ست که این حرف‌ها را برای بلوار نماز هم گفتید و بعدش شد ساختن برج‌هایی به قد مناره خلیفه و واگذاری زمین‌های ملی بیت المال به ثمن بخس... مشکل اینجاست که ارتفاعات جنوبی ریه شهر مشهد است. سفره زیرزمینی اصلی آب با کیفیت مشهد آنجا است. یعنی اگر کوه‌ها که باعث و بانی این زیست و تنفس و آب و حیات بشرند را بگیرید، نسل کشی تدریجی راه می‌افتد. یعنی اگر بومیان را که باعث آبادانی و سرسبزی آنجا شده اند، بیرون کنید و به جایشان برج بسازید، دیگر باید خداحافظی کرد با هوای پاک و باد تصفیه کننده کوهستان.

 

 

هادی ذالکی، روزنامه نگار تحقیقی مشهدی نیز در اینستاگرام خود درباره وعده شهردار مشهد نوشت که گفته این کوه تخریب نخواهد شد.

 

ذالکی نوشته است: طنز ماجرا اینجاست؛ همان کوهی که زیر پای شهردار سفت می‌نمود، پودر شد؛ به همین راحتی.

 

اینکه در شهرداری مشهد عزم راسخی برای شنیدن دغدغه‌های کارشناسان محیط زیستی، فعالان رسانه‌ای و مهندسان دغدغه‌مند شهرسازی وجود ندارد، امر واضحی است. آنچه در کمربندجنوبی مشهد رخ می‌دهد، یک پروژه پول ساز بسیار بزرگ است که تقریبا هیچکس، نتوانسته دست رد به این خوان عظیم و رنگارنگ بزند.

 

حالا، اما کار به آنجا رسیده است که نصرالله پژمان فر، نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی که بار‌ها همراه با اعضای سمن‌های محیط زیستی در ارتفاعات جنوبی حضور یافته یا مسئولان را به آنجا کشانده است، شرح ماوقع را به دفتر رهبر انقلاب ارسال کرده است.

 

۲۲ اسفند، پژمان فر و کلایی، شهردار مشهد پای این کوه حضور یافتند و رسانه‌ها حرف‌های آنان را با مردم و فعالان محیط زیستی ثبت کردند. براساس آنچه در رسانه‌ها مطرح شده، آن روز کلایی به صراحت اعلام کرده بود که موافق احداث جاده کمربند نیست و همان جا به مردم قول داد که این پروژه را تعطیل خواهد کرد. با این حال روند ساخت و ساز در این ارتفاعات متوقف نشد.

 

پژمان فر البته به رسانه‌ها گفته است که با توجه به مشاهداتی که از نزدیک داشته‌، این دغدغه و نگرانی از تخریب ارتفاعات را به مسوولان ذی‌ربط انتقال دادم، اما چون ترتیب اثری داده نشد، شرح ماوقع را طی نامه‌ای به دفتر مقام معظم رهبری اعلام کردم تا تدبیری اندیشیده شود و تا آماده شدن پیوست‌های محیط زیستی دستور توقف این تخریب‌ها صادر شود.

 

این گزارش به عنوان آغاز پرونده ارتفاعات جنوبی مشهد در خبرگزاری دانشجو است. پس از این، بیشتر به موضوع این ارتفاعات خواهیم پرداخت و تلاش می‌کنیم از مسئولان بپرسیم که چرا پروژه ارتفاعات جنوبی مشهد بدون پیوست زیست محیطی آغاز شده و چرا اکنون در نوشتن این پیوست اهمال می‌شود؟ چرا شهرداری مشهد دست خود را از آستین کمربند جنوبی کوتاه نمی‌کند و چرا با همه شعار‌هایی که مدیران شهری مشهد در دوره‌های مختلف درباره بهره گیری از ظرفیت‌های دانشگاهی سر می‌دهند، در چنین پروژه‌هایی جایی برای استادان دانشگاه و کارشناسان خبره محیط زیست و شهرسازی قرار داده نشده است؟