چرا ملت‌های منطقه از صندوق بین‌المللی پول می‌ترسند؟

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو: به موازات تغییر ماهیت جنبش‌های اعتراضیِ جهان عرب از سیاسی به اقتصادی، مفاهیم، نماد‌ها و حتی شعار‌های متفاوتی در این جنبش‌ها دیده می‌شود. از جالب‌ترین این نمادها، ضدیت با صندوق بین‌المللی پول است؛ تا جاییکه شهروندان عرب در تظاهرات علیه این نهاد بین‌المللی شعار می‌دهند. این مورد مشخصا در اردن و لبنان رخ داده است.

 

به طور کلی فضای منفی و حتی آکنده از نفرت نسبت به صندوق پول در کشور‌هایی نظیر مصر غیر قابل انکار است. این روز‌ها که دولت‌های عربی از مراکش گرفته تا الجزائر، تونس، اردن و... به دلیل بحران کرونا باز هم برای دریافت مساعدات جدید از صندوق آماده می‌شوند، فضای نگرانی و نفرت هم در میان شهروندان عربی بروز و ظهور بیشتری دارد.

 

صندوق بین‌المللی پول برای شهروندان عرب نماد فقر است، نماد مرگ طبقه متوسط، افزایش سرسام آور فساد و البته پایان استقلال اقتصادی دولت‌هایشان؛ نگاهی به تجربه مصر در همین سال‌های اخیر به خوبی دیدگاه منفی شهروندان عربی را برای ما توضیح می‌دهد.

 

از جمله اولین اقدامات دولت کودتایی مصر، درخواست وام از صندوق بین‌المللی پول بود. در سال ۲۰۱۶ صندوق با اعطای وام ۱۲ میلیارد دلاری به مصر در ازای اجرای سیاست‌های ریاضت شدید اقتصادی موافقت کرد. رسانه‌های حکومتی مصر و پروپاگاندای سعودی-اماراتی این توافق را پیروزی بزرگ برای دولت ژنرال سیسی معرفی کردند؛ پیروزی که قرار بود معجزات مهمی در زمینه اشتغال، توسعه گردشگری، جذب سرمایه‌گذاری خارجی، کاهش فقر و... داشته باشد.

 

اولین شرط صندوق، شناور کردن نرخ ارز بود به این ترتیب جنیه مصر (واحد پول مصر) ظرف مدت کوتاهی نزدیک به ۵۰ درصد از ارزشش را مقابل دلار از دست داد. در ادامه اجرای برنامه‌های ۳ ساله صندوق توسط دولت، سوبسید بخش مهمی از کالا‌ها حذف شد، مالیات‌ها به شکل سنگینی برای طبقات فقیر و متوسط افزایش یافت. فروش سهام شرکت‌های دولتی و اموال عمومی هم هرگز از چارچوبی که ارتش تعیین کرده بود خارج نشد؛ به عبارت دیگر اجرای سیاست‌های صندوق بین‌المللی پول، نظامیان مصر که به تازگی در این کشور کودتا کرده بوند را از قبل فربه‌تر و قوی‌تر کرد.

به موازات این‌ها بدهی‌های خارجی مصر هم به شکل سرسام آوری افزایش یافت. در سال ۲۰۱۴ (دولت مرسی) مصر ۴۶ میلیارد دلار بدهی خارجی داشت؛ این رقم در سال ۲۰۱۹ (سال آخر توافق با صندوق) به ۱۱۰ میلیارد دلار رسیده است. توافق ۱۲ میلیارد دلاری دولت ژنرال سیسی با صندوق بین‌المللی پول برای مردم مصر به قیمت تورمی تاریخی تمام شد که بخش مهمی از جامعه را ضعیف یا به کلی ناتوان کرد. جالب آنکه مرور سیاست خارجی مصر نیز نشان می‌دهد همزمان با روند افزایش وابستگی مالی به صندوق، روز به روز استقلال سیاسی این کشور بزرگ در جهان عرب نیز کمتر می‌شود.

مشابه چنین روندی در دیگر کشور‌های عربی از جمله اردن، لبنان یا... صندوق را به نمادی منفور برای ملت‌ها تبدیل کرده است. نمادی که ضامن بقای دولت‌ها و ضعیف‌تر شدن مردم است در بازی برد-برد دولت‌های فاسد با صندوق بین‌المللی پول، تنها بازنده مردمند.

این بازی تا کجا می‌تواند ادامه داشته باشد؟ دولت‌ها تا چه زمان قادرند با تکیه به حمایت خارجی و دستگاه‌های سرکوبگر امنیتی از انقلاب گرسنگان جلوگیری کنند؟