طباطبایی: هرچه مقاله بیشتر ارائه کنی آسان‌تر ارتقاء می‌یابی! / نمره عالی در قبال تعریف و تمجید از اساتید

سید مهدی طباطبایی آل یاسین استاديار رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی نیز از جمله اساتیدی محسوب می‌شود که در جهت ارتقاء رتبه علمی خود بار‌ها با این آیین‌نامه دست و پنجه نرم کرده است، به همین منظور به گفتگو با او پرداختیم تا چالش‌های که اساتید دانشگاهی در آیین‌نامه ارتقاء اساتید با آن مواجه هستند را مورد بررسی قرار دهیم.

 

مهم‌ترین وجه قابل اصلاح در این آیین‌نامه ارتقاء اساتید از نظر شما مربوط به چه موضوعی می‌شود؟

آیین‌نامه ارتقاء اعضای هیئت علمی وزارت علوم از نظر بنده بسیار کلی تدوین شده است به طوری که تفاوتی میان رشته‌های گوناگون در آن دیده نشده است مخصوصا رشته‌های علوم انسانی که نیاز دارد از سایر رشته‌ها تفکیک شود. متاسفانه یک آفتی نیز در این زمینه گریبان گیر آیين‌نامه‌های ارتقاء اساتید دانشگاه‌ها شده است به طوری که اغلب افرادی که به تدوین این آیین‌نامه‌ها می‌پردازند از رشته‌های فنی و مهندسی هستند که این موضوع در مقام عمل یک مقدار برای اساتید علوم انسانی آسیب به بار می‌آورد؛ بنابراین اگر آیین‌نامه ارتقاء اساتید جزئی‌تر شود یا حداقل چندین حوزه دانشی را پوشش دهد و به تفکیک رشته‌ها بپردازد، جامع‌تر خواهد شد.

بنده معتقده هستم وزارت علوم باید یک آیین‌نامه‌ای جامعی را تدوین کند و در اختیار سایر دانشگاه‌ها قرار دهد، زیرا در این زمینه نیازمند یک نظارت کلی هستیم در واقع اگر هر دانشگاه برای خود به تدوین آیین‌نامه ارتقاء اساتید بپردازد ممکن است پراکندگی، آشفتگی و سلیقه کاری رخ دهد؛ بنابراین لازم است وزارت علوم با استفاده از پیشنهادات دانشگاه‌ها به تدوین آیین نامه‌ای جامع‌تر بپردازد.

 

 

اساتید دانشگاهی در بخش آموزشی آیین‌نامه ارتقاء اساتید با چه چالشی روبه رو هستند؟

کیفیت آموزش اساتید از طریق پرسشنامه‌ای که دانشجویان تکمیل می‌‎کنند نمره دهی می‌شود، به نظر شما آیا این امتیازبندی درست است؟

ارزیابی اساتید که در پایان هر ترم انجام می‌شود و نمره آن در ارتقاء اعضای هیئت علمی تاثیر می‌گذارد باید بیش از این دقیق باشد، زیرا این موضوع که دانشجو به چه میزان می‌تواند صلاحیت استاد را تشخیص دهد و دانشگاه تا چه اندازه به این امتیاز‌ها اعتبار می‌دهد، معضلی همچون تعامل استاد با دانشجو در اخد نمره درس و نمره ارزشیابی ایجاد می‌کند به نحوی که استاد درس‌ها را آسان می‌گیرد و به دانشجو با چشم پوشی نمره می‌دهد تا دانشجو نیز در ارزشیابی نمره بالایی به استاد دهد.

علاوه بر آن در مواقعی شاهد هستیم که استاد از دانشجو طلب می‌کند تا نمره ارزیابی بالایی به آن دهد، و در مقابل استاد در نحوه امتحان گیری را تسهیل می‌کند این موضوع بد است، زیرا استاد در مقام ضعف قرار خواهد گرفت. ارزشیابی اساتید در دانشگاه شهید بهشتی از طریق تمام دانشجویان انجام می‌شود که البته کار پسندیده‌ای است، زیرا دانشجو حق دارد درباره استاد خود اظهار نظر کند، اما به نظر بنده لازم است درصد اعتبار این نوع از ارزیابی‌ها کاهش يابد.

 

مهم‌ترین مسئله‌ای که بند پژوهشی آیین‌نامه ارتقاء اساتید در حوزه ارتباط با صنعت برای اساتید علوم انسانی ایجاد کرده است؛ چیست؟

وزارت علوم چند سالی می‌شود که عنوان ارتباط با جامعه را جایگیزن ارتباط با صنعت کرده است، اما متاسفانه تغییر این نامگذاری نیز برای برخی رشته‌ها مانند علوم اجتماعی و جامعه شناسی کارساز بود، اما برای رشته ادبیات فارسی راه گشا نبود، زیرا مشخص نیست ما قرار است با چه رویکردی به کار پژوهشی بپردازیم در حقیقت ما از این بخش نیز در آیین‌نامه ارتقاء اساتید امتیاز کسب نخواهیم کرد.

 

در آیین‌نامه ارتقاء اساتید چاپ مقالات در مجلات بین‌المللی از امتیاز وِیژه‌ای برخوردار شده است؛ آیا شما موافق این موضوع هستید؟  

خير، متاسفانه بحث مقاله محوری در آیین‌نامه ارتقاء، مسئله‌ای است که اساتید دانشگاهی را با خود درگیر کرده است مهم‌ترین نکته در این موضوع تکمیل جدول و نموداری از مقالات است به طوری که استاد دانشگاه اگر یک تعداد مقاله خاص نداشته باشد در نظام ارتقاء جایی نخواهد داشت.

بنده با مقاله محور کردن اساتید دانشگاهی بسیار مخالف هستم، زمانی که شما این رویکرد را دارید که هرچه مقاله بیشتر ارائه کنی آسان‌تر ارتقاء می‌یابی در حقیقت موجب شده‌ای تا اساتید خواه ناخواه به سمت مقاله پردازی حرکت کنند. اینکه ما ذهن استاتید دانشگاهی را از همان روزی که استخدام می‌شوند درگیر مقاله محوری کنیم طبیعتا به ارتقاء علم کمکی نخواهیم کرد.

متاسفانه گاهی نیز شاهد ورود برخی مسائل سلیقه‌ای در آیین‌نامه ارتقاء اساتید هستیم. به عنوان نمونه استادی در یک حوزه پژوهشی کار می‌کند و در آن حوزه به ارائه مقاله می‌پردازد، در ارتقاء به او گفته می‌شود از آن جایی که شما تنها در یک حوزه فعالیت کرده‌اید و مقاله ارائه داده‌اید امتیاز زیادی به دست نخواهید آورد و از سوی دیگر به شخصی که چندین مقاله در حوزه‌های گوناگون ارائه کرده است، گفته می‌شود لازم است مقالات خود را در حوزه تخصصی رشته خود ارائه دهید! به نظر بنده در آیین‌نامه ارتقاء اعضای هیئت علمی این موضوع باید مورد توجه واقع شود به طوری که یک استاد در چند حوزه و حیطه می‌تواند به فعالیت پژوهشی و ارائه مقاله بپردازد.

 

مسئله دیگری که در حوزه پژوهشی باید به آن توجه شود در حقیقت میزان امتیاز دهی به مقالات چاپ شده در مجلات است، متاسفانه در ارزیابی وضعیت حال مقاله در نظر گرفته می‌شود به طوری که در هنگام چاپ رتبه اول را کسب کرده باشد و در هنگام ارزیابی مقالات به رتبه دو و سه د رمجله رسیده باشد هیئت ارزیابی رتبه دو و سه آن را در نظر میگیرند و به رتبه نخست آن توجه‌ای نمی‌کنند. این هم باز یک جفایی در حق استادی است که مقاله اش در روز چاپ، رتبه یک را داشته است، اما اکنون از امتیاز کمتری برخوردار می‌شود.

اختصاص امتیاز بالا به چاپ مقالات در مجلات بین‌المللی نیز از نظربنده باید مورد بازنگری قرار گیرد زیرا ما در برخی رشته‌ها همچون ادبیات فارسی سر آمد هستیم و لازم است کشور‌های دیگر مقالات خود را در مجلات ما به چاپ برسانند نه اینکه ما برای چاپ مقالاتمان در مجلات آن‌ها سرو دست بشکنیم.

همچنین با اجبار اساتید برای پرداختن به مقالات بین‌المللی سبب می‌شویم تا آن‌ها متحمل بار اضافی شوند که البته اگر دقت کنید خواهید دید که زحمت اغلب مقالاتی که در مجلات بین‌المللی منتشرشده‌اند را دانشجوییان به دوش کشیده‌اند و این هم یک آفتی محسوب می‌شود که در اصلاح آین نامه ارتقاء اساتید باید به آن توجه شود.

البته بنده به طور کامل مخالف چاپ مقالات در مجلات بین‌المللی نیستم زیرا در آن صورت جریان علم و انتقال آن اتفاق نخواهد افتاد، اما به نظر بنده لازم است امتیاز محدودتری به آن داده شود. همچنین لازم است اعضای هیئت ممیزه دانشگاه‌ها این موضوع را در نظر داشته باشند که اگراستادی از میان ده مقاله ارائه داده، شش مورد آن را به صورت مشترک با دانشجو نوشت، تنها از یک حد نصابی از امتیاز برخوردار شود.

 

آیین‌نامه ارتقاء اساتید در حوزه فرهنگی از حالت وتویی خارج شده است و مشکلات چندی را به وجود آورده، از نظر شما چه تغییراتی باید در این بخش ایجاد شود؟

ماده یک آیین‌نامه ارتقاء اساتید مربوط به مسئله فرهنگی می‌شود، در این خصوص اساتید در کلاس‌های فرهنگی حضور خواهند یافت، اما نکته بسیار مهم این است که این کلاس‌ها به چه میزان برای استاد فایده دارد. با وجود اینکه بنده خود برای ارتقاء ناگیز بودم در این کلاس‌ها شرکت کنم، اما به این کلاس‌ها خوش بین نیستم. لازم است استادی که در این حوزه قصد دارند به استادان مطالبی ارائه کنند، بسیار ماهر باشد و توانایی جذب استادان برای انجام فعالیت‌های فرهنگی را داشته باشد.

 

همچنین در حوزه فرهنگی برای فعالیت‌های خلاقانه اساتید هیچ امتیازی در نظر گرفته نمی‎‌شود به عنوان نمونه در رشته اختصاصی بنده اگر شخصی داستان، فیلم‌نامه و مجموعه شعری را بنویسد امتیازی دریافت نخواهد کرد و این باعث می‌شود تا استاد اشتیاق خود را از دست دهد و احساس یاس کند.

سنجش کار فرهنگی اساتید نیز مسئله دیگری است که باید برای آن شورایی از اساتید پیشکسوت دانشگاه در نظر گرفته شود. زیرا هرکار فرهنگی دیگری به جز حضور در کلاس‌ها اگر بخواهد امتیاز دهی شود بار سلیقه‌ای را افزایش می‌دهد که موجب رضایت برخی از اساتید و اعتراض برخی دیگر خواهد شد، اما اگر دوستان یک سنجه‌ای را برای میزان ارتباط استاد با دانشجو در نظر بگیرند، این ماده نیز قوی‌تر خواهد شد.

 

حوزه اجرایی یکی دیگر از بخش‌های آیین‌نامه ارتقاء اساتید است به نظر شما عدم وجود کار‌های اجرای در دانشگاه‌ها موجب نمی‌شود تا اساتید امتیازات لازم در این بخش را کسب نکنند؟

برخی معتقد هستند همه اساتید باید کار اجرایی انجام دهند در صورتی که این کار عبث است، اگر کار اجرایی برای تمام استادان اجباری شود آن وقت به تعداد اساتید دانشگاهی نیز باید کاراجرایی تعریف کنیم که این امر موجب می‌شود تا کار اجرایی به نحو مطلوبی انجام نشود. افرادی که در این زمینه سیاست گذارهستند می‌توانند این بخش را به گونه‌ای امتیازبندی کنند که اگر شخصی توانایی کار اجرایی داشت از امتیاز بیشتری برخوردار شود نه اینکه اگر کسی کار اجرایی نداشت به او عنایتی نشود.