سند ۲۰۳۰؛ یکسان‌سازی فرهنگی به سبک قبرستان آمریکایی / سند تحول بنیادین آموزش و پرورش کجاست؟

گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو؛ کشور‌های پیروز در جنگ جهانی دوم، پس از پایان جنگ به دنبال راهی جدید برای تسلط تفکر و تمدن خود بر دیگر کشور‌ها بدون جنگ و خونریزی و بصورت داوطلبانه از سمت کشور مقابل بودند کشور‌های پیروز در این جنگ به دنبال تعریف استعماری جدید برای تسلط بر جهان بودند تا هزینه کمتری نیز چه در ایجاد تسلط و چه در کنترل برای آن‌ها داشته باشد که در نهایت به «تصویب قانون مدنظر در سازمان‌های بین‌المللی و الزام سایر کشور‌ها به اجرای آن» رسیدند.

 

یکی از این قوانین که هدف آن کنترل آینده کشور‌ها بر اساس نگاه مد نظر آن‌ها و به‌نوعی یکسان‌سازی فرهنگی در همه کشور‌ها است، سند ۲۰۳۰ است؛ سازمان علمی فرهنگی ملل متحد یا یونسکو، در طول این سال‌ها در زمینه آموزش تلاش‌های زیادی داشت، اما دسترسی به شاخص‌های مدنظر یونسکو در خصوص آموزش یکسان و رسیدن به اهداف پیش‌بینی شده تا مهلت مقرر یعنی تا ۲۰۱۵ محقق نشد برای همین در سپتامبر ۲۰۱۵، سند ۲۰۳۰ توسط رهبران کشور‌های عضو سازمان ملل متحد به امضاء رسید و این کشور‌ها با امضاء این قرارداد متعهد شدند تا اهداف دستور کار جهانی توسعۀ پایدار ۲۰۳۰ را با ۱۷ هدف اصلی، ۱۶۹ هدف ویژه در سیاست‌گذاری کلان ملّی خود از اول ژانویۀ ۲۰۱۶ اجرا کنند و تا سال ۲۰۳۰ تمام بند‌های این سند در این کشور‌ها به صورت کامل اجرا شود. این سند علاوه بر حوزه ناتمام آموزش برای همه، حوزه‌های دیگر آموزش «اشتغال و توسعۀ مهارتها»، «آموزش فنّی و حرفه‌ای»، «آموزش عالی»، «آموزش سلامت و بهداشت»، «آموزش‌های اجتماعی» و «شهروندی» را نیز مورد هدف و برنامه ریزی خود قرار داده است.

۲۰ آذر ۹۵ رونمایی از سند ملی آموزش ۲۰۳۰ با حضور محمد فرهادی وزیر علوم تحقیقات و فناوری، فخرالدین احمدی دانش آشتیانی وزیر آموزش و پرورش، شهیندخت مولاوردی معاون رئیس‌جمهوری در امور زنان و خانواده برگزار شد.

سند مذکور الگوی بومی شده و بازتاب همان «آرمان چهارم از مجموعه آرمان‌های اهداف توسعه پایدار» است که با عنوان «سند جهانی آموزش ۲۰۳۰ به تصویب یونسکو رسیده و توسط برخی از مسئولان عالی آموزش کشور امضا شده است و به دنبال جهت‌دهی جهانی نظام آموزشی کشور‌ها در تمامی سطوح است. این برنامه آموزشی یا سند توسعه آموزشی به نام «به سوی آموزش و یادگیری مادام‌العمر با کیفیت، برابر و فراگیر»، سند ملی آموزش ۲۰۳۰ ایران نام‌گذاری شد.

و کارگروهی مشخص شد تا برنامه اجرایی و نظارتی تحقق کامل آموزش ۲۰۳۰ را در سطوح ملی و استانی با بهره‌گیری از تمامی ظرفیت‌های موجود در دستگاه‌های اجرایی مرتبط و همسو با اهداف برنامه‌های توسعه کشور، نقشه جامع علمی کشور، سند تحول بنیادین و برنامه اهداف توسعه پایدار تهیه کند؛ دستگاه‌های اجرایی برای تحقق برنامه آموزش ۲۰۳۰ موظف به اجرای تصمیمات کارگروهی هستند.

مطابق مدارک و در تصویب‌نامه ۵۲۹۱۳.۷۶۴۰۳ هیأت دولت: یکی از تعهدات جمهوری اسلامی ایران در صحنه بین‌المللی، اجرای برنامه آموزش ۲۰۳۰ است که در نشست اینچئون کره جنوبی با حضور وزرای آموزش و پرورش و در اجلاس جهانی آموزش برای همه تصویب شده است.

در تصویب نامه هیأت دولت، تکلیف بر همه دستگاه‌ها شده است تا تحقق کامل سند ۲۰۳۰ صورت گیرد و همسویی با اسناد بالادستی مطرح شده است این به آن معناست که دولت در واقع، سند آموزش ۲۰۳۰ را فراتر از اسناد بالادستی کشور قرار داده است. طوریکه همه سیاست‌ها و برنامه‌های نظام درصورتیکه همسو با سند ۲۰۳۰ باشد، اجرایی است.

اصل ۷۷ قانون قانون اساسی می‌گوید: عهدنامه‌ها، مقاوله‌نامه‌ها، قرارداد‌ها و موافقت‌نامه‌های بین‌المللی ابتدا باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد؛ به این معنی که دولت قبل از امضاء هر گونه قرارداد بین‌المللی، مقاوله نامه، عهدنامه و سند بین‌المللی که تعهدی برای کشورمان ایجاد کند، باید لایحه پیشنهادی خود را به مجلس شورای اسلامی ارسال کند و این لایحه پس از طی فرآیند قانونی به شورای نگهبان برود و از جهت عدم مخالفت با قانون اساسی و شرع مقدس بررسی شود و در صورتی که مغایرتی با قوانین کشورمان و شرع اسلام نداشته باشد، دولت می‌تواند نسبت به امضاء و تعهد بین المللی اقدام نماید.

 

 

اما رئیس‌جمهور و اعضای هیئت دولت بدون توجه به این اصل اساسی و بدون اینکه مراحل قانونی را طی کنند، ناگهان این قرارداد را در ۲۵ شهریور ۹۵ در هیئت دولت مصوب کردند و در آذرماه سال ۹۵ با حضور وزرای آموزش و پرورش و علوم رونمایی شد البته بعد از آن دبیر کمیسیون ملی یونسکو در ایران، گفت:سند ملی آموزش از سوی دولت برای تبدیل شدن به قانون، به مجلس ارائه می‌شود. اما این سند تاکنون در مجلس طرح نشده است تا یا به‌طور کلی خلاف قانون و شرع تشخیص و رد شود و یا اصلاح و به مرحله اجرا بصورت رسمی برسد هر چند که همچنان این مسیله که طرح این سند در مجلس باید پیش از امضا توسط دولت در مجامع بین‌المللی، مطرح می‌شد جای تامل دارد چراکه امضای این سند بدون طرح در مجلس و تایید شورای نگهبان از اساس، خلاف قانون اساسی یعنی بالاترین سطح کشور است. 

البته رهبر انقلاب نیز پیشتر نسبت به این سند انتقاد کرده و گفتند: این سند و امثال آن، مواردی نیستند که جمهوری اسلامی ایران تسلیم آن‌ها شود و امضای این سند و اجرای بی سر و صدای آن قطعاً مجاز نیست و به دستگاه‌های مسئول نیز اعلام شده است. به چه مناسبت یک مجموعه به اصطلاح بین المللی که تحت نفوذ قدرت‌های بزرگ نیز قرار دارد، به خود حق می‌دهد که برای ملت‌هایی با تاریخ و فرهنگ و تمدن گوناگون، تکلیف معین کند. اگر چنانچه با اصل کار نمی‌توانید مخالفت کنید، صراحتاً اعلام کنید که جمهوری اسلامی ایران در زمینه آموزش و پرورش، دارای اسناد بالادستی است و احتیاجی به این سند ندارد. این شواریعالی انقلاب فرهنگی باید مراقبت می‌کرد و نباید اجازه می‌داد که کار تا جایی پیش برود که اکنون ما مجبور به جلوگیری از آن شویم. اینجا جمهوری اسلامی ایران است و در این کشور مبنا اسلام و قرآن است. اینجا جایی نیست که سبک زندگی معیوب و ویرانگر و فاسد غربی بتواند اعمال نفوذ کند. در نظام جمهوری اسلامی پذیرش چنین سندی، معنا ندارد.

حالا بعد از گذشت نزدیک به چهارسال از رونمایی این سند، ایشان روز گذشته در ویدیو کنفرانس خود با مدیران آموزش و پرورش گفتند: دشمن قصد دارد کاری را که بوسیله نظامی از انجام آن ناتوان است، با نفوذ و از راه‌هایی مانند سند ۲۰۳۰ و ساختن انسان‌هایی تربیت کند که مثل او فکر و اهداف عملیاتی او را پیاده کنند تا زمینه غارت ملت‌ها فراهم شود.

سند تحول بنیادین آموزش و پرورش گویا از اسناد فراموش‌شده‌ی دولت است که انگار قصد اجرای آن را ندارد و دل به اجرای سند ۲۰۳۰ با وجود همه ایرادات و ابهامات موجود در آن بسته است. سنی که بار‌ها رهبر انقلاب نیز نسبت به اجرا شدن اشاره کرده و بار‌ها گفته‌اند: در این سند اهداف کلان و راهبرد‌های کلی مشخص شده است که باید بر اساس سیاست‌ها، برنامه اجرایی تنظیم شود.

 

 

رهبر انقلاب افزودند: برنامه اجرایی سند تحول با وجود تلاش‌های دولت‌های مختلف هنوز به طور کامل تنظیم نشده است که شورایعالی آموزش و پرورش و مدیریت کلان آن باید این مسئولیت را انجام دهند. ترمیم دوره‌ای سند تحول با نگاه تکمیلی از مفاد سند تحول و وظیفه شورایعالی انقلاب فرهنگی است و مسئولان آموزش و پرورش، این موضوع را پیگیری کنند. «زمان‌بندی» و «تعیین شاخص‌های پیشرفت» در برنامه جامع اجرای سند تحول ضروری است و برنامه جامع باید متقن و در بردارنده همه اهداف سند تحول باشد. سند تحول باید برای همه سطوح آموزش و پرورش، به روشنی و جذاب تبیین شود تا همه مدیران و معلمان برای اجرای دقیق آن انگیزه پیدا کنند.


حسن ملکی عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و معاون سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی می‌گوید: حدود هفت سال از عمر سند تحول می‌گذرد و تا زمان تصویب آن آموزش وپرورش بدون شناسنامه بود، شناسنامه هر نظام اموزشی مختصات فرهنگی، اعتقادی و اجتماعی آن نظام است. متأسفانه در عملیاتی کردن آن موفق نبودیم البته به این معنا نیست که اصلا کاری انجام نشده است.

ملکی معتقد است: کاری که به معنای نفوذ روح سند تحول در برنامه‌های مختلف آموزش وپرورش باشد انجام نشده است. رهبر معظم انقلاب هم چند سال است که هر سال می‌پرسند چرا سند تحول عملیاتی نمی‌شود.

او می‌گوید: نمی‌توان گفت سند تحول بنیادین عملیاتی شده است و باید این واقعیت تلخ را پذیرفت، در این هفت سال خیلی کار‌ها می‌توانستیم انجام دهیم که انجام ندادیم و چند دلیل دارد، یک حالت این است که نمی‌توانند سند را اجرا کنند، ایرادی ندارد اگر بگوییم نتوانستند الگو‌های ربط، برقراری ارتباط و نسبت برقرار کردن بین هدف و وسیله را برقرار کنند.

رییس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی گفت: اشکال را باید در اینجا جست‌وجو کرد یعنی جا‌هایی که باید سند را عملیاتی کنند، نتوانسته‌اند این کار را انجام دهند، عملیاتی کردن سند تحول مدل می‌خواهد و اگر با حرف و جلسه قرار بود عملیاتی شود تا الان صد بار سند تحول عملیاتی شده بود.

با این وجود، اما هنوز هیچ خبری از سند تحول بنیادین آموزش و پرورش نیست و مسیولان وزارت اجرای آن را در دست اقدام می‌خوانند اقدامی که گویا قصد دارد در اجرای سند ۲۰۳۰ گم شود و ما را اسیر یکسان‌سازی فرهنگی به سبک خارج از الگوی زندگی‌مان کند.